Sang nước Lào trồng chuối bạt ngàn, nông dân tỉnh Quảng Trị giờ đây khóc cạn nước mắt vì đâu?

Thủ phủ chuối lao đao

Tại rất nhiều xã ở huyện vùng biên Hướng Hóa, cây chuối là loại cây chủ lực, mang về thu nhập cao cho nhiều người dân với khoảng 4.100 ha, sản lượng trên 55.000 tấn/năm. Chuối Hướng Hóa thường xuất đi Trung Quốc, các nước Asean và tiêu thụ trong nước.

Trong đó, xã Tân Long được xem là thủ phủ chuối của huyện Hướng Hóa. Từ khi chuối bắt đầu xuất khẩu, phong trào trồng chuối ở Tân Long phát triển mạnh, diện tích chuối không ngừng tăng lên. 

Năm 2005, diện tích chuối trên địa bàn xã Tân Long gần 410 ha, đến nay toàn xã đã trồng được 950 ha chuối. Với giá bán 3.000- 10.000 đồng/kg chuối, mỗi năm toàn xã Tân Long thu về cả trăm tỉ đồng từ tiền bán chuối. 

Đặc biệt, mỗi dịp Tết đến, chợ chuối Tân Long là nơi vào ra tấp nập của các thương lái Bắc-Nam. Cũng tại đây, vào dịp Tết, chủ vườn có những buồng chuối đẹp có thể hét giá 2-5 triệu đồng cho mỗi buồng là chuyện rất bình thường.

Nhưng 2 năm trở lại đây, thủ phủ chuối Tân Long lâm vào cảnh đìu hiu. Tất cả cũng vì dịch COVID-19 hoành hành. 

Từ giữa năm 2020, công tác chống dịch đang được thực hiện nghiêm ngặt nên việc xuất khẩu chuối sang Trung Quốc qua các cửa khẩu bị ngưng trệ. Giá chuối cùng bắt đầu tụt dốc theo sự bùng phát của dịch bệnh, có lúc chỉ còn 2.000 đồng/kg. 

Trong khi đó, lượng chuối tiêu thụ nội địa cũng giảm bởi các lễ hội trong nước tạm dừng tổ chức; nhà hàng, quán ăn, doanh nghiệp đóng cửa; học sinh nghỉ học… Thậm chí, có thời điểm, tư thương nhiều ngày không nhập chuối khiến các hộ dân không bán được, nếu có thì với mức giá rất thấp.

Sang năm 2021, giá chuối bắt đầu nhích lên thì 1 khó khăn khác nảy sinh. Theo ông Võ Văn Cương, Chủ tịch UBND xã Tân Long thì ngoài canh tác chuối ở địa phương, có khoảng 300 người dân Tân Long sang các vùng giáp biên thuộc đất Lào thuê đất để trồng chuối, tổng diện tích lên tới 1.200 ha. 

“2 năm nay, dịch COVID-19 bùng phát, ngành chức năng 2 nước siết chặt biên giới, bà con không sang bên kia để thu hoạch chuối về được, dẫn đến kinh tế khó khăn”, ông Cương thông tin.

Cho "Chộ" nhưng ... không cho ăn

Ông Võ Hoành (50 tuổi), trú tại thôn Long Thành, xã Tân Long cho biết ông sang Lào thuê đất trồng chuối từ năm 2002, trước khi có dịch xảy ra ông có khoảng 12 ha chuối ở bản A Xing (huyện Sê Pôn, tỉnh Savannakhet, Lào). 

Theo ông Hoành, 2 năm không thể sang Lào chặt chuối mang về, ông mất đi một nguồn thu rất lớn và giờ rẫy chuối của ông không ai quản, một phần chuối chín bị hư hỏng, một phần bị người ta chặt trộm hết. 

“Trong số đó, có 1 vườn chuối 900 gốc rất đẹp, tôi mua 155 triệu đồng, mới khai thác được 4 năm đã thu về 500 triệu đồng rồi. Giờ chỉ biết ngồi tiếc. Nhưng tôi dù sao vẫn còn có tí vốn liếng lận lưng từ những vụ trước để cầm cự, chứ những người mới vào nghề, vay vốn ngân hàng để sang Lào mua vườn chuối thì chỉ có... chết đứng”, ông Hoành cho biết.

Tương tự, ông Đoàn Văn Ly (51 tuổi), cũng trú ở thôn Long Thành cho biết ông cùng 1 người bà con chung vốn và hiện có 7.000 gốc chuối ở bản A Rực (huyện Sê Pôn, Lào). 

Sang nước bạn trồng chuối từ năm 2013 đến nay nhưng chưa khi nào gia đình anh lại rơi vào cảnh éo le như 2 năm nay. 

“Đợt dịch 2020, số chuối bên Lào xem như bỏ vì đường biên bị kiểm soát chặt chẽ để phòng chống dịch bệnh. Sang đầu năm 2021, dịch giã thưa thưa 1 chút, chúng tôi gồng mình sang lại nước bạn, bỏ thêm mấy chục triệu đồng thuê nhân công nhổ cỏ, phát cây, bón phân cho vườn chuối, mong gỡ gạc lại chút ít. Nhưng giờ dịch lại bùng phát, máy móc chưa kịp thu dọn, chuối chín đầy vườn bên kia, còn chúng tôi ngồi đây… chơi không, giữa lúc tiền lãi ngân hàng đến tháng vẫn phải nộp”, ông Ly ngao ngán nói.

Vợ ông Ly nói chen vào, ý rằng vụ chuối thứ 2 này tiếp tục thất thu nhưng gia đình bà còn rất lo cho cả vườn chuối những năm tiếp sau. “Trồng chuối là phải làm cỏ, tỉa cây, chặt lá… định kỳ. Giờ để không, chẳng ai chăm, cây cỏ mọc lên um tùm, chuối nó rụi hết và coi nhưng công chăm mấy năm trước đó đổ sông đổ biển”, bà nói.

Đáng nói, không chỉ ông Hoành, ông Ly và người dân ở xã Tân Long, mà có rất nhiều người nông dân ở các xã Thanh, Thuận, Lìa, Tân Thành, Tân Lập (huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) cũng ngồi “khóc” vì vườn chuối bên Lào. 

Có người đứng bên bờ sông Sê Pôn, ngóng sang vườn chuối của mình ở bên kia đang chín rục mà than trời: “Đúng là cho chộ (thấy) nhưng… không cho ăn!”.

Chờ phương án ... giải cứu

Ông Võ Văn Cương, Chủ tịch UBND xã Tân Long cho biết địa phương rất hiểu cho nỗi buồn, nỗi lo của bà con nông dân có rẫy chuối bên Lào nhưng lực bất tòng tâm. 

“Chuối bà con không thu hoạch cũng chịu, vì tất cả phải đảm bảo quy định phòng chống COVID-19. Họp dân, bà con có ý kiến nhiều nhưng chúng tôi cũng chỉ biết ghi nhận, báo cáo lên trên, đồng thời động viên bà con chịu khó để vượt qua giai đoạn khó khăn này”, ông Cương nói.

Trong khi đó, ông Đỗ Mĩnh, Chủ tịch Hội Nông dân xã Tân Long cho biết hầu hết người dân sang Lào trồng chuối vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội và Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, người ít thì vài trăm triệu, người nhiều thì cả tỉ đồng. 

“Trong hoàn cảnh này, các hộ dân cũng như chính quyền địa phương rất mong muốn các ngân hàng giãn nợ, giảm lãi hoặc khoanh nợ cho bà con. Hiện, phía Ngân hàng Chính sách xã hội đã có phương án giúp bà con nông dân rồi”, ông Mĩnh thông tin.