Số liệu mẫu kiểm định cá chết, giảm cụ thể thế nào?

Cá chết khiến tâm lý, sức khỏe nhân dân "vượt cạn" qua nhiều trạng huống vô cùng khó khăn trong thời gian qua. Câu hỏi cá biển gần bờ có an toàn chưa thì đại diện của Bộ Y tế đưa ra tại cuộc họp hôm 22.8 do Bộ TNMT và Viện khoa học công nghệ Việt Nam chủ trì (Đông Hà, Quảng Trị) rất chung chung, mơ hồ rằng: Hàm lượng kim loại và độc tố trong cá đã giảm so với trước.

 Dĩ nhiên, cái gì theo thời gian, độ lùi càng xa thì nó có giảm, nhưng giảm như thế nào thì trong cuộc họp này hoàn toàn không có một thông số khoa học rõ ràng để nhân dân kiểm chứng tình hình sức khỏe của mình, nhất là người dân 4 tỉnh miền Trung có cá chết đã từng ăn cá “lờ đờ” trước khi công bố chính thức cá chết.

Hội nghị này, người dân trông chờ vào các kết quả quan trắc khoa học về mẫu cá như phong vũ biểu cho sức khỏe của họ để hoạch định tương lai con cháu lỡ ăn cá trong vùng gần bờ trước khi thông báo thảm họa môi trường. Họ lo cho tương lai nòi giống lớp sau bởi đó là nguồn lực phát triển kinh tế gia đình, nguồn lực xây dựng làng xóm, nguồn lực xây dựng dòng tộc, nguồn lực bám biển. Nói cho cùng, sức khỏe của nhân dân là nguồn lực không chỉ hôm nay mà còn là nguồn lực cho tương lai.

Ngư dân đang mong chờ những số liệu cụ thể về độ an toàn của hải sản để họ có thể yên tâm ra khơi. 

Một ngày sau đó, bà Trần Việt Nga Phó Cục trưởng An toàn thực phẩm, Bộ Y tế , người từng có mặt tại Quảng Trị hôm 22.8 đã nói trước báo giới: Trong tháng 8, cơ quan này đã lấy 18 mẫu hải sản tại các cảng cá của 4 tỉnh miền Trung. Kết quả cho thấy, 17 mẫu đạt chất lượng, chỉ có một mẫu không đạt chỉ tiêu về hàm lượng kim loại nặng.

Và rồi, cùng thời gian này, Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia công bố trong số 9 mẫu hải sản gồm cá trạng buồn, cá nhồng, cá đuối, cá man, cá mu, ghẹ ba mắt, cá mỏ neo... lấy mẫu hôm 5.8 tại huyện Kỳ Anh và huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh, có hàm lượng cadimi vượt giới hạn.

Cụ thể cadimi trong cá trạng buồn là  0,079mg/kg, vượt mức cho phép theo quy định. Đáng lo hơn, có 5 mẫu hải sản phát hiện xyanua gồm cá đuối 0,8mg/kg, cá nhồng 0,6mg/kg, cá man 0,5mg/kg, cá mỏ neo 3,9mg/kg, ghẹ 3 mắt với hàm lượng 0,8mg/kg, và phenol trong 3 mẫu: cá đuối 14mg/kg, ghẹ ba mắt 10mg/kg, cá man 8,3mg/kg.

Hồi cuối tháng 5.2016, Bộ Y tế công bố trước các cuộc họp của Chính phủ về việc xử lý hậu quả thảm họa do Formosa gây ra rằng; kết quả kiểm tra trên 140 mẫu hải sản tươi, muối, rau ăn, nước ăn... lấy tại khu vực bốn tỉnh có cá chết do Formosa gây ra có 97 mẫu hải sản là chưa phát hiện dư lượng chất độc hại vượt ngưỡng. Thời điểm đó, hàng loạt quan chức ở Hà Tĩnh hô hào ăn cá, tắm biển, tại Quảng Bình, liên đoàn lao động tỉnh công văn về tận xã vùng sâu vùng xa yêu cầu đoàn viên đi tắm biển và mua cá với báo cáo thành tích có hàng ngàn đoàn viên tham gia.

Mới đây, Bộ Y tế công bố một kết quả lấy xét nghiệm 430 mẫu hải sản lấy từ 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế vào tháng 4 và 5-2016 có tỉ lệ kim loại nặng như crom, sắt, chì... rất cao, đến tháng 7 tỉ lệ này vẫn còn 25,9%.

Trở lại với cuộc họp hôm 22.8 ở Quảng Trị, đại diện Bộ NNPTNT được gửi đến không trả lời thẳng câu hỏi của các nhà khoa học đặt ra sát sườn là cá biển an toàn chưa?

Vị đại diện này đứng trước cử tọa và nói dài dòng về chương trình hỗ trợ ngư dân chuyển đổi nghề, lên kế hoạch với các bộ liên quan giúp đỡ xuất khẩu lao động, xem xét những đề án nuôi trồng thủy sản trong tương lai và cuối cùng là hứa lúc nào hải sản an toàn thì Bộ sẽ công bố trong thời gian tới và không nói rõ sẽ ấn định như thế nào.

Khi cá chết, người dân và báo chí phát hiện đầu tiên. Cá tầng đáy tử vong dưới rạn san hô như xếp lớp, ngư dân phát hiện, báo chí lên tiếng. Ngư dân cùng báo chí đi lặn biển rồi công bố thông tin san hô chết, đáy biển như rừng bia mộ. Tình trạng đó y như báo cáo khoa học của GSTS Mai Trọng Nhuận trình bày tại hội nghị ở Quảng Trị hôm 22.8. Khoa học đã chứng minh san hô chết, một số vùng đang có dầu hiệu bắt đầu hồi sinh, cá nhỏ có kéo về vùng biển 4 tỉnh với lời khuyên của chuyên gia là chưa đánh bắt. Vậy nên người dân đang hy vọng Bộ Y tế và Bộ NNPTNT  có các nghiên cứu thực tiễn sâu hơn về các mẫu cá và khẳng định lúc nào an toàn để họ bớt hoang mang.