Tơ lụa Mã Châu được hồi sinh

Sản xuất không kịp bán

Hiện nay, HTX Tơ lụa Mã Châu sở hữu gần 10ha dâu (thôn Xuyên Đông 2 có 8ha; Châu Hiệp hơn 1ha). Đã gần tới tháng Tư - thời điểm HTX tiến hành nuôi tằm, ươm tơ nhưng số diện tích dâu này chỉ đảm bảo được khoảng 5% nhu cầu phục vụ nuôi tằm. Ông Trần Hữu Phương - Chủ nhiệm HTX cho biết, mới năm ngoái, cả làng chỉ tiêu thụ dâu nuôi tằm khoảng 10ha, nhưng giờ nhu cầu quá lớn nên HTX phải mua thêm dâu từ các nơi để sản xuất.

Xưởng dệt lụa với những máy dệt lụa đầu xà của HTX Tơ lụa Mã Châu.

Hiện tại, HTX đã có 2 phân xưởng dệt lụa gồm 25 máy đầu xà (dùng dệt lụa hoa văn), sản xuất được tất cả các sản phẩm lụa có mặt tại Việt Nam, từ lụa truyền thống (lụa Habutai), sa tanh đến lụa hoa văn, tapta, tapta hoa văn, tuytxoa.

Ông Phương bày tỏ: “Lụa hiện nay có giá ổn định và rất cao, từ 100.000 - 350.000 đồng/m. Chúng tôi liên tục nhận được những đơn đặt hàng nhưng chỉ đáp ứng được 5 - 10% các đơn hàng". Đơn hàng lớn nhất mà HTX Tơ lụa Mã Châu vừa phải từ chối là của một công ty ở Ấn Độ đặt 50.000m lụa/tháng, vì thực lực của HTX chỉ sản xuất được khoảng 10.000m lụa/tháng.

Có được bước phát triển vượt bậc của HTX Tơ lụa Mã Châu, theo ông Phương là do thợ thủ công nơi đây đã tiếp cận kỹ thuật sản xuất sản phẩm lụa từ các làng lụa Hà Đông, Lâm Đồng và cải tiến để tạo thành những sản phẩm đặc thù của Mã Châu. Thợ dệt đã làm được những sản phẩm mới như tapta hoa văn, lụa Lu10... Không những vậy, HTX đã cơ giới hóa toàn bộ công đoạn hoàn thiện sản phẩm, như đầu tư hệ thống tẩy nhuộm, mắc cửi, nâng cao năng suất lên 20 lần so với mắc cửi thủ công.

Để chủ động nguồn nhân lực, HTX đã triển khai 1 lớp đào tạo cho 15 trẻ em khuyết tật về vẽ tranh, thêu tay, in họa tiết trên lụa để sắp tới đầu tư một phân xưởng sản xuất hàng lưu niệm, mở dịch vụ may nhanh (khách chọn chất liệu lụa nào để may đồ thì HTX sẽ may ngay tại chỗ cho du khách). "Nếu hoàn thành những dự tính này thì HTX đã có đầy đủ những thành phần, công đoạn để thực hiện đề án du lịch cộng đồng” - ông Phương nói.

Còn nhiều trăn trở

Tuy nhiên, hiện nay, các xã viên HTX lo lắng vì không thể tiếp cận được các chương trình hỗ trợ vay vốn ưu đãi; trong khi vay ngân hàng thương mại thì khó và lãi suất quá cao. Bởi vậy, HTX đang cần sự hỗ trợ của Nhà nước về vốn và cơ chế.

Hiện, HTX Tơ lụa Mã Châu đang muốn thực hiện 2 mô hình song hành. Một mô hình sản xuất thu lợi nhuận riêng, còn một mô hình trình diễn phục vụ du lịch. Chị Nguyễn Thị Hà- một thợ dệt bày tỏ: "Khi du khách muốn hóa thân thành một chàng trai nuôi tằm hay cô nàng dệt lụa thì du khách sẽ được thỏa mãn ở khu trình diễn. Và nếu có nhu cầu, du khách sẽ được xem hoạt động sản xuất thật của làng nghề".

Ông Trịnh Thành Trung - cán bộ Phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Duy Xuyên cho biết, năm 2005, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án “Khôi phục phát triển làng nghề truyền thống trồng dâu nuôi tằm ươm tơ dệt lụa gắn với du lịch Mã Châu”. Tuy nhiên, kết quả mà đề án làm được chỉ là xây 1 đoạn đường bê tông trên địa bàn thôn Châu Hiệp. Đề án thất bại bởi lúc đó thị trường tơ lụa đang bất ổn; hơn nữa chỉ triển khai hoạt động du lịch mà không triển khai sản xuất.

Năm 2010, HTX tiếp tục đứng ra thực hiện đề án này và bước đầu thành công bởi thị trường tơ lụa đang dần bình ổn. HTX vừa sản xuất vừa làm du lịch; khi làm du lịch thì sản phẩm sẽ đến trực tiếp với khách hàng mà không còn qua các khâu trung gian, lợi nhuận thu được sẽ cao hơn.

“Người dân rất cần được hỗ trợ vốn và định hướng các mô hình gắn kết du lịch với sản xuất. Có như vậy, hoạt động khôi phục làng nghề mới triển khai thành công"- ông Trung nói.

Mặc Tưởng