Trồng hoa lily xen lúa

Đó là tâm sự của TS. Đặng Văn Đông – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hoa cây cảnh thuộc Viện Nghiên cứu rau quả khi tôi sang thăm trung tâm này vào trước Tết Giáp Ngọ vừa rồi.

So với những năm trước, họ thay đổi quá nhanh. Hàng loạt giống hoa mới cùng với rất nhiều kỹ thuật mới đã được áp dung tại trung tâm. Hoa ngập tràn trong những khu nhà kính, nhà lưới và lan rộng ra cả ngoài đồng. Rất nhiều mô hình canh tác mới đối với hoa được thử nghiệm thành công.


Tôi sững người với con số “1ha trồng hoa lily có thể thu tới hơn 3 tỷ đồng”. Giữa lúc bà con ta còn vất vả mày mò với biết bao nhiêu thứ việc để mong có được một khoản thu nho nhỏ, sao ta lại quên đi việc trồng lily!?

Loài hoa của sung túc và quyến rũ

Cách đây khoảng 15-20 năm, nghề trồng hoa của chúng ta chỉ quanh quẩn với các loại hoa truyền thống như: Đào, mai, hồng, cúc, huệ, lay ơn và thược dược. Vào tết, trên các sạp hoa chủ yếu chỉ có mấy loại hoa đó. Sau này, khi biên giới Việt – Trung hé mở, ta thấy có thêm hoa trà, hoa hải đường, hoa đỗ quyên, hoa lan, hoa tuy lip và rất nhiều hoa lily.

Trên đất 2 vụ lúa, vụ thứ 2 ta phải thu trước 15.8 âm lịch để kịp đưa lily vào trồng... Việc trồng lily trên đất lúa có thể giảm tới 50% lượng thuốc bảo vệ thực vật phải dùng.

Trong sản xuất, người ta chia hoa lily làm hai loại là hoa lily và hoa loa kèn. Hoa loa kèn thì chỉ có một màu trắng tuyền, hình loa kèn, có hương thơm dịu. Đã có thời, hoa loa kèn được xếp vào đỉnh cao của các loại hoa cắt. Nó nở chủ yếu vào mùa hè, đúng vào dịp 1.5 và ngày sinh nhật Bác (19.5). Các chuyên gia về sinh lý thực vật của Trường Đại học Nông nghiệp I đã xử lý củ giống để tạo được những bông loa kèn nở vào tết. Lúc đó, đấy cũng được coi như một thành tựu KHKT xuất sắc. Sau này, khi hoa lily tràn vào Việt Nam, người ta ít chú ý tới hoa loa kèn nữa.

Hoa lily có màu sắc rất phong phú (đỏ, hồng, vàng, tím…). Chúng cũng có hương thơm, có những loài rất thơm. Chỉ cắm một cành lily trong phòng khách là đủ để ngát hương cho cả nhà.

Lịch sử xa xưa của hoa lily là ở vùng núi cao lạnh lẽo Hymalaya. Sau này, nó lan dần ra vùng Bắc bán cầu ở châu Á, châu Mỹ và châu Âu. Nó rất đa dạng. Có người tính rằng, có tới 3.000 giống hoa lily khác nhau. Khi sang thăm Vân Nam (Trung Quốc), chúng tôi bắt gặp vô vàn loài hoa lily rực rỡ với đủ sắc màu.

Lily là cây thân thảo nhưng có thể sống được lâu năm. Nó có dạng thân: một dạng là thân ngầm (có vẩy bám xung quanh) và một dạng là thân khí sinh có mang hoa, lá và quả. Mỗi cây lily có thể cho ta từ 1 – 50 hoa, tùy theo từng loài.


Người ta trồng lily chủ yếu từ củ. Hà Lan là nước sản xuất cả giống lily nhiều nhất thế giới (chiếm khoảng 65%). Ngoài ra, Pháp, Mỹ, Chi lê, Nhật Bản, New Zealand… cũng sản xuất củ lily giống. Chúng ta chủ yếu nhập củ giống từ Hà Lan. Cũng có đơn vị nhập củ giống qua đường Trung Quốc.

Ở Hà Lan, lily được xếp thứ 4 sau hoa hồng, hoa cúc và hoa tulip. Nó chủ yếu được xuất khẩu đi các nước khác, mỗi năm doanh thu của họ gần 200 triệu euro. Việc trồng hoa lily lan rộng sang nhiều nước châu Âu và tràn sang cả châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam.

Ở Việt Nam, trước năm 2000, lily chủ yếu được trồng ở Đà Lạt. Tới sau 2001, lily bắt đầu lan ra miền Bắc (như: Bắc Ninh, Mộc Châu, Sơn La, Hải Phòng, Nam Định, Thái Bình, Yên Bái, Hà Nam và Hà Nội). Với sức quyến rũ cả về hương và sắc, lily mau chóng chiếm được cảm tình của người chơi hoa. Mỗi năm, thị trường Việt Nam yêu cầu tới hàng chục triệu bông lily. Lúc đó, ta phải nhập thêm hoa lily từ Trung Quốc.

Những triệu phú bước ra từ… đài hoa

Có một tấm gương rất đáng ngợi ca. Đó là anh thanh niên Phạm Ngọc Tuấn ở Hà Nội. Anh sang Nga học về máy tính và về nước cùng vợ mở công ty về máy tính. Thế nhưng, những khát vọng về nghề trồng hoa đã thôi thúc anh bỏ Hà Nội lên Mộc Châu tìm kiếm đất để trồng hoa. Lúc đầu, anh chỉ mua được 1-2ha. Nhưng sau này, anh tích cóp dần và mở rộng tới hàng chục hécta. Anh thành lập công ty và chỉ chuyên trồng hoa lily. Doanh thu của công ty tăng lên hàng chục tỷ đồng. Công ty của anh như một điểm sáng trên mái nhà miền Tây Bắc của Tổ quốc – nơi đa số bà con các dân tộc vẫn lầm lũi với việc chỉ biết có trồng ngô, trồng sắn.

Tôi còn có một người bạn khác ở Tây Tựu (Hà Nội). Đó là một thanh niên nông thôn hiền lành chuyên nghề trồng hoa. Anh tên là Chu Hữu Hiếu. Trông anh củ mỉ cử mì vậy nhưng cũng rất lanh lợi và sáng tạo. Chính anh tự mình sang Trung Quốc và học được cách để cho hạt hoa loa kèn nảy mầm. Hạt hoa loa kèn rất nhỏ và mỏng như tờ giấy. Chưa có một giáo sư nào của chúng ta làm được việc này. Thế nhưng, anh Hiếu lại làm được. Anh vùi và gieo lên đầy một luống cây loa kèn bé như cây mạ. Cây lớn lên và thành những cây giống như những cây trồng từ củ. Việc đó thật kỳ diệu mà lại được thực hiện bởi một khuôn mặt lành như… bụt! Tết nào anh cũng mang hoa tươi lên cho tôi. Năm nay, anh tặng tôi một bó hoa lily. Búp hoa dài tới gần một gang tay. Khi nở, nó loe to như một cái đĩa lớn. Rất đẹp! Khi anh về, tôi hỏi: “Xe máy để ở đâu?”. Anh bạn hiền lành bảo: “Con mới mua ô tô rồi. Vụ này hoa lily thắng, con mua cái Ford Ranger bán tải mới toanh, giá 700 triệu đồng. Con để nó ngoài cổng trường…”. Có lẽ, đó là điều mừng nhất của tôi trong năm nay vì anh bạn nông dân của mình đã đổi đời. Anh đổi đời bằng chính nghề trồng lily…

Sau này tôi mới biết, không riêng gì ở Tây Tựu mà cả vùng Đan Phượng rộng lớn, bà con đã đưa lily vào trồng ngay sau vụ lúa. Họ thắng lắm, nhiều nhà phất to.

Tiến sĩ Đông cho tôi biết… “Đấy là một cách chuyển đổi tuyệt vời. Ta cứ tạm tính như sau: Mỗi m2 ta trồng 20 củ, mỗi củ giá 15.000 đồng. Số cây sống đạt trên 95%. Ta bán mỗi bông hoa từ 30.000-35.000 đồng. Trừ tiền giống và tiền thất thoát, mỗi héc ta, ta có thể thu từ 3-3,5 tỷ đồng!”. Đây quả là một con số vô cùng hấp dẫn với bà con chúng ta. Tuy nhiên, để xen lily với lúa, bà con cần lưu ý một số vấn đề sau: Trên đất 2 vụ lúa, vụ thứ 2 ta phải thu trước 15.8 âm lịch để kịp đưa lily vào trồng; cần đầu tư hệ thống khung nhà sắt lưu động để phủ nylon, che cho cây khi nhiệt độ bất lợi. Việc trồng lily trên đất lúa có thể giảm tới 50% lượng thuốc bảo vệ thực vật phải dùng.

Có thể trong cách tính ta phải xê dịch đôi chút nhưng rõ ràng, đưa lily ra ruộng là một cách làm rất nên quan tâm.