Truyền hình thực tế Việt: Trời ơi, sao… Tây thế?!

Đến… bấm nút cũng đua đòi

Hăm hở nhập bản quyền nước ngoài, và rồi lại hăm hở áp dụng vào thị trường Việt Nam, nhưng các nhà sản xuất dường như quên mất rằng, văn hóa phương Tây và văn hóa truyền thống của người Việt vẫn còn đó độ “lệch pha” không nhỏ.

Nếu như ở phương Tây, cái Tôi luôn được đề cao và từng cá nhân luôn đòi hỏi được thể hiện tối đa cá tính, kể cả những khía cạnh có phần lập dị, thái quá, thì trong văn hóa người Việt, sự kín đáo, chừng mực là truyền thống vẫn gần như chưa thay đổi.

Thế nhưng trong các chương trình thực tế Việt, mức độ sao chép "Tây" được đẩy lên tới mức tối đa, kể cả lời nói, cử chỉ của những người “cầm trịch” cũng giống từng ly, từng tí so với phiên bản gốc.

Chẳng hạn như, trong suốt hai mùa đầu tiên của Vietnam’s Next Top Model, dù đã thuộc làu làu nhưng khán giả vẫn chưa thể thấy êm tai mỗi khi Hà Anh và Xuân Lan đai đi đai lại câu: “Người bị loại ngay sau đây sẽ phải dừng cuộc chơi, trở về phòng thu dọn hành lý và rời khỏi đây ngay lập tức".

Nhiều người cho rằng, chính cách nói theo kiểu “tống cổ lạnh lùng” trên vô tình khiến những giọt nước mắt chia tay giữa giám khảo và thí sinh trở nên kệch cỡm và “kịch”.

Thêm một ví dụ nữa, trong vòng Giấu mặt Giọng hát Việt mùa đầu tiên, Trần Lập từng gây tranh cãi khi lao sang bấm nút “hộ” cho các huấn luyện viên khác để quay lại với chàng trai khiếm thị Hà Văn Đông.

Ai không biết thì cứ tưởng đây là hành động ngẫu hứng do cựu trưởng ban nhạc Bức tường sáng tác. Nhưng nếu đã theo dõi The Voice Mỹ thì hẳn nhiều người sẽ nhận ra, đây chỉ là một pha “học lỏm” mà thôi.

Ứng xử kiểu… lai căng

Từ cái nhỏ dẫn tới cái lớn, từ cái chi tiết làm nên cái tổng thể, và từ cái “học đòi” tí ti đã trở thành sự lai căng trong văn hóa ứng xử, trong định dạng chương trình và biến show truyền hình thực tế Việt thành món ăn xa lạ với chính dân mình.

Lại nói về Vietnam’s Next Top Model, người xem từng không ít lần té xỉu trước những câu hỏi phỏng vấn của giám khảo. Đại loại như siêu mẫu Xuân Lan hỏi thí sinh: “Giả sử bây giờ tôi tát vào mặt em, em sẽ làm gì?”. Với mục đích hỏi khó, hỏi oái oăm để làm bật ra cá tính thí sinh, nhưng rõ ràng, với phần đông khán giả Việt, lối ứng xử kiểu này bị coi là gây sốc, thô bạo và xúc phạm người khác.

Hay trong Masterchef – Vua đầu bếp 2013, chuyện giám khảo Hoàng Khải rời vị trí để phản đối sự trở lại của Thanh Hòa, rồi đến phản ứng đổ ngay đĩa bánh xèo thí sinh làm vào sọt rác của đầu bếp Luke Nguyễn… thực sự khiến người ta ngỡ ngàng, bức xúc.

Sau một mùa tương đối thành công của The Voice, The Voice Kids tiếp tục hành quân vào Việt Nam với format “sao y bản chính”. Trong đó, vòng Đối đầu thực sự gây lo lắng vì tính đào thải đầy khắc nghiệt và áp lực quá lớn.

Sẽ có người thắc mắc: Trẻ em nước ngoài Đối đầu có sao đâu mà tới lượt trẻ em Việt lại lo sốt vó? The Voice Kids là sân chơi âm nhạc dành cho trẻ em từ 9-15 tuổi. Tuy nhiên, nếu so sánh thì thấy rõ, dù cùng tuổi nhưng sự phát triển thể chất và tâm lý của trẻ em phương Tây vẫn sớm hơn trẻ em Việt Nam và châu Á nói chung.

Bên cạnh đó, nếu như ở châu Âu, châu Mỹ, trẻ em sớm tự lập từ nhỏ thì ở Việt Nam, với tầm tuổi này, các em vẫn còn dựa dẫm, phụ thuộc vào cha mẹ rất nhiều. Điều đó quyết định tới mức độ vững vàng tâm lý của những đứa trẻ khi đối mặt với thất bại, những lần vấp ngã...

------------

Nhập hàng loạt "nguyên liệu" đắt tiền bên trời Tây nhưng những "món ăn" được nấu lên vẫn bị người xem lạnh nhạt, ngao ngán sau phút háo hức "nếm thử" ban đầu... Cái truyền hình thực tế Việt đang thiếu là một đầu bếp giỏi, biết hoán đổi công thức, biết nêm nếm gia vị, biết liệu cơm gắp mắm để làm nên một bữa tiệc vừa thịnh soạn, vừa lạ mắt, những vẫn phải chứa đựng trong đó một cốt cách Việt thật gần gũi!