Vì sao củ kiệu hương không thể thiếu trong mâm cơm ngày Tết của người miền Trung?

Cây kiệu hương-đặc sản Hoà Nhơn

Từ nhiều đời nay, kiệu hương (kiệu Huế) được xem là đặc sản của vùng đất Hoà Nhơn, nổi tiếng gần xa nhờ mùi thơm nồng, giòn, củ nhỏ và có màu trắng ngà, thân nở, eo thắt hiện rõ, phần đuôi kiệu nhìn mảnh và không dày.

Vì thế, so với loại kiệu trâu được trồng đại trà (ở tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi) thì kiệu hương Hoà Nhơn được người tiêu dùng yêu thích hơn. Từ củ kiệu truyền thống, người dân chế biến thành món dưa kiệu (củ kiệu dầm mắm) mộc mạc, dân dã, không thể thiếu trong dịp Tết cổ truyền.

Kiệu hương ở Hoà Nhơn được trồng quanh năm, nhưng vụ Tết là mùa thu nhập chính của người làng. Bởi củ kiệu thường được ăn kèm với bánh chưng, bánh tét trong ngày Tết để đỡ ngán và ngon miệng hơn, nên nhu cầu tiêu thụ dịp này tăng cao.

Để chuẩn bị cho mùa kiệu Tết, từ tháng 8 âm lịch bà Nguyễn Thị Trữ (72 tuổi) đã trồng 2 sào kiệu hương trên đất gò đồi gần nhà. Đến đầu tháng 12 âm lịch, bà bắt đầu thu hoạch kiệu bán cho người dân làm thực phẩm ngày Tết.

Bà Trữ bộc bạch: "Năm nay nông dân trồng kiệu khó khăn lắm, lúc mới xuống giống thì gặp đợt nắng hạn suốt 1 tháng, mùa mưa lại đến trễ. Đặc biệt, đợt mưa lịch sử hồi tháng 10 đã khiến 1 sào kiệu của tôi trôi hết. Vì vậy, Tết năm nay tôi chỉ thu được khoảng 500kg kiệu để bán ra thị trường".

Trồng kiệu hương không khó, nhưng phải chú trọng cải tạo đất tơi xốp, bón phân, làm cỏ để cây phát triển tốt, cho năng suất cao.

Trồng hơn 2 sào kiệu, ông Phan Tham cho hay, kiệu hương là cây trồng ngắn ngày, dễ trồng, ít chi phí đầu tư, so với trồng lúa thì kiệu cho thu nhập khá hơn. Nếu được mùa được giá, thì mỗi sào kiệu ông có thể thu nhập gần 10 triệu đồng. Tuy số tiền không nhiều nhưng giúp ông có chi phí trang trải, mua sắm ngày Tết.

Hương vị ngon miệng ngày Tết cổ truyền

Kiệu được trồng trên đất gò đồi, dốc núi, nên việc thu hoạch cũng khá vất vả. Nông dân phải dậy từ sớm để nhổ kiệu, mang ra chợ Tuý Loan bán hoặc bỏ mối cho thương lái. Nếu đất cứng thì phải dùng cuốc xới lên, sau đó bó lại để dễ rửa sạch đất bám vào củ và ngắt lá úa.

Trước đây, người dân Hoà Nhơn chỉ trồng vài trăm mét vuông để gia đình làm dưa kiệu ngày Tết, biếu tặng người thân, còn dư mới đem ra chợ bán. Nhưng hiện nay, Tổ hợp tác (THT) kiệu hương Hòa Nhơn được thành lập đã giúp đặc sản nơi đây có hướng đi mở rộng hơn.

Chị Nguyễn Thị Bông (37 tuổi) - Tổ trưởng THT kiệu hương Hòa Nhơn cho biết, hiện nay tổ có 60 hộ trồng kiệu hương với diện tích khoảng 3ha, chủ yếu trồng vào vụ Đông Xuân để cung cấp kiệu cho người tiêu dùng dịp Tết. Đây cũng chính là vụ kiệu đem lại nguồn thu nhập khá cho nông dân, với mức thu từ 4.000.000-8.000.000 đồng/sào (tuỳ vào giá cả và sản lượng).

Năm nay kiệu mất mùa do thiên tai khắc nghiệt, sản lượng giảm, đổi lại giá kiệu tươi cao hơn mọi năm. Hiện nay, thương lái thu mua với giá 30.000-35.000 đồng/kg, càng cận Tết thì giá kiệu càng cao hơn, có lúc tăng lên 40.000-50.000 đồng/kg.

Từ năm 2018, chị Bông mở cơ sở chế biến kiệu hương Hoà Nhơn để mở rộng đầu ra cho đặc sản quê nhà. Từ củ kiệu tươi, chị thử nghiệm và chế biến thành các sản phẩm: củ kiệu dầm mắm, kiệu dầm chua ngọt, kiệu sấy khô, kiệu dầm xì dầu.

Nhờ có sự hỗ trợ của các máy móc, thiết bị như máy sấy, máy đóng hộp, máy khò nhãn, bao bì, nhãn mác nên quá trình chế biến kiệu hương thành phẩm được rút ngắn và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Sản phẩm kiệu hương Hoà Nhơn dần được người tiêu dùng biết đến nhiều hơn, chủ yếu tiêu thụ trên địa bàn TP.Đà Nẵng, có mặt tại các cửa hàng, tạp hoá.… Trung bình các sản phẩm từ kiệu có giá dao động từ 55.000-75.000 đồng/hủ.

Chị Bông chia sẻ: "Những năm trước, từ tháng 11 âm lịch bạn hàng đã đặt mua kiệu để bán Tết. Mọi người phấn khởi muối kiệu, làm cả ngày lẫn đêm để kịp đơn hàng. Tết chưa đến nhưng không khí tại xóm kiệu đã rộn ràng, phấn khởi. Còn năm nay sức mua chậm, hi vọng càng cận Tết sức mua tăng mạnh, sản phẩm kiệu hương Hoà Nhơn có thể góp mặt trong mâm cơm ngày Tết của người Việt".