Vì sao nông dân Tiền Giang ồ ạt bỏ lúa, chặt mít Thái trồng sầu riêng ví như cây tiền tỷ?

Từng có thời điểm, phong trào bỏ lúa trồng mít Thái phát triển mạnh ở vùng phía Bắc Quốc lộ 1. Tuy nhiên, giờ đây, cây mít Thái không còn giữ được vị thế như trước. Nhiều diện tích mít Thái dần được thay thế bởi cây sầu riêng.

Bỏ lúa, mít Thái trồng sầu riêng

Chúng tôi men theo tuyến cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận vào những ngày đầu tháng 02/2023. Đây là khu vực chuyển đổi từ đất lúa sang cây ăn trái rõ rệt nhất. 

Những cánh đồng lúa giờ đây đã được thay thế bằng những vườn cây ăn trái xanh tốt, xum xuê. Đặc biệt, thời gian gần đây, diện tích sầu riêng đã tăng nhanh tại khu vực này.

05 năm trước, gia đình chị Nguyễn Thị Loan (xã Tân Hội, thị xã Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang) chuyển từ làm lúa sang trồng mít Thái siêu sớm. 

Tuy nhiên, 3 công mít Thái ăn được mới chỉ 2 mùa thì cây bắt đầu bị bệnh xì mủ và chết nhiều. Giá thì lên xuống thất thường nên gia đình chị không còn mặn mà với loại cây này nữa. 

Từ đầu năm 2022, gia đình chị Loan bắt đầu đốn mít Thái để chuyển sang trồng sầu riêng. Chị Loan chia sẻ: "Dù giá sầu riêng có giảm, nhưng cũng không quá thấp. Còn mít Thái một khi giá đã giảm thì thấp lè tè. Ở đây, hiện người dân đã chuyển sang trồng sầu riêng rất nhiều chứ không riêng gì nhà tôi".

Diện tích trồng sầu riêng trên địa bàn tỉnh Tiền Giang tăng nhanh một phần do nông dân trồng xen cây sầu riêng vào vườn mít Thái.

Cũng như nhiều hàng xóm xung quanh, năm 2019, gia đình chị Võ Thị Tám (khu phố Bình Thạnh, thị trấn Bình Phú, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang) quyết định chuyển gần 2 công đất lúa sang trồng mít Thái do lợi nhuận từ cây lúa rất ít. 

Đến nay, sau gần 4 năm trồng mít Thái, gia đình chị Loan đã thu hồi vốn. Tuy nhiên, thời gian gần đây, bệnh xì mủ trên mít Thái xảy ra nhiều dẫn đến chết cây. Thêm vào đó, do thấy sầu riêng có giá cao nên chị Loan quyết định trồng xen sầu riêng vào vườn mít Thái. 

"Ở đây, hầu như người dân đều lên vườn. Gia đình tôi trồng xen sầu riêng vào vườn mít với mục đích lấy ngắn nuôi dài. Khi sầu riêng lớn sẽ đốn bỏ mít Thái".

Xuôi về vùng lũ, phong trào chuyển đổi đất lúa sang trồng sầu riêng thời gian gần đây cũng đang "nóng" lên. Cách đây 4 năm, ông Nguyễn Văn Đông (xã Hậu Thành, huyện Cái Bè) quyết định chuyển 01 ha lúa sang trồng sầu riêng. 

Đến thời điểm này, chi phí đầu tư cho mỗi gốc sầu riêng khoảng 4 triệu đồng. Tính ra, ông đã bỏ ra khoảng 800 triệu đồng cho vườn sầu riêng hơn 1 ha của gia đình. 

Ông Đông chia sẻ: "Đất ruộng tại khu vực của tôi nằm trong ô đê bao nên đảm bảo việc trồng sầu riêng. Cây sầu riêng phát triển rất tốt, không thua ở khu vực phía Nam Quốc lộ 1. Khoảng 1 năm nữa là sẽ bắt đầu cho thu hoạch".

Còn tại khu vực ấp Mỹ Phú B, xã Hậu Mỹ Phú, huyện Cái Bè, ông Võ Văn Bốn là một trong những hộ dân đầu tiên chuyển đổi từ đất lúa sang sầu riêng. Đến nay, vườn sầu riêng Monthong với diện tích 6 công của ông đã được 4 năm tuổi. 

Nói về cơ duyên với cây sầu riêng, ông Bốn cho biết, do làm lúa rất bấp bênh, thu nhập rất thấp nên ông mới chuyển sang trồng sầu riêng. "Cây sầu riêng có triển vọng rất tốt bởi được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc nên thu nhập cao lắm. 6 công lúa 01 năm cao nhất cũng chỉ lời hơn 20 triệu đồng" - ông Bốn tâm sự.

Diện tích trồng sầu riêng tăng nhanh

Theo ông Phan Thanh Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Cái Bè, (tỉnh Tiền Giang) hiện địa phương rất lo lắng khi người dân ồ ạt trồng sầu riêng. 

Hàng năm, huyện đều xây dựng kế hoạch chuyển đổi chi tiết cho từng nhóm cây trồng và diện tích chuyển đổi của từng xã dựa trên cơ sở định hướng Đề án Chuyển đổi cây trồng của tỉnh. Tuy nhiên, thời gian qua, việc chuyển đổi từ đất lúa sang cây ăn trái, nhất là sầu riêng ở phía Bắc Quốc lộ 1 diễn ra rải rác chưa theo quy hoạch dẫn đến nhiều rủi ro. 

Từ năm 2021 đến nay, tại vùng phía Bắc Quốc lộ 1 của huyện, nông dân đã chuyển từ đất lúa, cây ăn trái già cỗi sang trồng cây ăn trái với diện tích gần 1.400ha, chủ yếu là sầu riêng (930 ha). Từ đó, tổng diện tích sầu riêng hiện có của toàn huyện là khoảng 7.000 ha.

Ông Phan Thanh Sơn cho biết: "Hiệu quả của cây sầu riêng đã thấy rõ. Nông dân thu nhập tiền tỷ từ cây sầu riêng đã là chuyện bình thường. Do đó, diện tích sầu riêng cứ tăng lên. Giá sầu riêng tăng cao nên người dân trồng các loại cây ăn trái khác đã chuyển sang trồng sầu riêng. 

UBND huyện kêu gọi nông dân phải cân nhắc khi chuyển đổi, nhất là nguồn lực tài chính của gia đình. Bởi cây sầu riêng trồng khoảng 5 năm mới cho hiệu quả kinh tế, cần tránh tình trạng đầu tư nửa chừng rồi thiếu vốn. Mặt khác, địa phương chưa quy hoạch đầu tư hệ thống thủy lợi để phục vụ trồng sầu riêng. Có một số bà con đem sầu riêng ra mé kinh để trồng, hậu quả là khi nước lên thì cây chết".

Huyện Cai Lậy là địa phương có diện tích sầu riêng lớn nhất tỉnh. Thời gian qua, diện tích sầu riêng trên địa bàn huyện cũng không ngừng tăng. 

Theo lãnh đạo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Cai Lậy, hiện diện tích sầu riêng của toàn huyện là 10.555 ha; trong đó có khoảng 8.500 ha đang cho trái ổn định, năng suất từ 20 - 23 tấn/ha/năm. 

Diện tích trồng sầu riêng của huyện tập trung phần nhiều ở các xã phía Nam Quốc lộ 1 và một phần của thị trấn Bình Phú. Do đây là cây trồng có giá trị kinh tế cao nên người dân đã tự chuyển đổi từ cây trồng khác và từ đất lúa kém hiệu quả. 

Hiện trên địa bàn huyện còn diện tích vườn tạp, canh tác lúa kém hiệu quả khoảng 200 ha năm giữa Quốc lộ 1 và đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận. Nhà vườn có xu hướng chuyển đổi sang trồng sầu riêng.

Theo ông Nguyễn Văn Mẫn, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Tiền Giang, diện tích sản xuất nông nghiệp vùng phía Bắc Quốc lộ 1 là khoảng 80.000 ha, trong đó có 27.000 ha đất lúa và 48.000 ha cây ăn trái các loại. Diện tích trồng mít Thái tại khu vực này là 5.200 ha, sầu riêng là 3.000 ha. 

Tuy nhiên, trên thực tế, nông dân đã trồng xen sầu riêng vào các vườn mít Thái rất nhiều. 

"Việc chuyển đổi sang cây trồng khác tại khu vực này thời gian qua rất nhiều, nhưng tăng nhiều nhất vẫn là cây sầu riêng. Ngay cả huyện Tân Phước, nông dân cũng có trồng sầu riêng và có thất bại. Một số bà con trồng chưa đến 01 năm thì cây không phát triển được. 

Ngay đến sâu trong xã Mỹ Thành Nam, huyện Cai Lậy cũng đã có những vườn sầu riêng, nhưng phát triển không tốt được. Song ở khu vực xã Mỹ Hạnh Trung, xã Tân Hội (thị xã Cai Lậy) hay xã Tân Thanh (huyện Cái Bè) thì cây sầu riêng phát triển rất tốt. Chưa kể, những vườn sa pô đang cho trái ở phía Nam Quốc lộ 1 bà con nông dân vẫn đốn để chuyển sang trồng sầu riêng" - ông Nguyễn Văn Mẫn thông tin.