Vinaxuki dừng bước…bỏ Trường Hải với giấc mơ ô tô Việt?

Trường Hải và Công ty Cổ phần Ô tô Xuân Kiên (Vinaxuki) là 2 doanh nghiệp tiên phong trong ngành ô tô Việt. Cả ông Trần Bá Dương - Chủ tịch HĐQT Trường Hải và ông Bùi Ngọc Huyên - Chủ tịch HĐQT Vinaxuki từ lâu đều đã mang trong mình giấc mơ ô tô “100% made-in-Vietnam”.

Cách đây hơn 3 năm, tại buổi tọa đàm trực tuyến của Bộ Công Thương ngày 22.08.2013, những số liệu về tỷ lệ nội địa hóa xe lắp ráp của Trường Hải và Vinaxuki thời điểm đó đã được tiết lộ.

Cụ thể, tỷ lệ nội địa hóa xe lắp ráp của Trường Hải chỉ ở mức 15-18% đối với xe con và đạt khoảng 33% đối với xe tải nhẹ. Trong khi đó, tỷ lệ nội địa hóa xe lắp ráp của Vinaxuki cao hơn nhiều, đạt khoảng 40% đối với xe con và khoảng 50% đối với xe tải nhẹ.

Những tưởng doanh nghiệp có tỷ lệ nội địa hóa cao hơn phải là doanh nghiệp có tiềm lực tài chính mạnh hơn, bởi việc đầu tư vào sản xuất các thành phần, linh kiện nội địa trong ngành ô tô rất khó và đòi hỏi vốn đầu tư nhiều. Nhưng không. Vốn chủ sở hữu của Vinaxuki thời điểm năm 2012 chỉ chưa bằng 1/4 của Trường Hải.

Điều đó có nghĩa là, với tiềm lực tài chính yếu hơn rất nhiều Trường Hải, Vinaxuki đã gieo hạt mầm ước mơ “ô tô 100% made-in-Vietnam” sớm hơn và “thúc” hạt mầm đó lớn nhanh hơn.

Kết quả giờ ai cũng rõ. Trường Hải đang độc chiếm “ngôi vương” trong ngành ô tô Việt Nam với hơn 40% thị phần, còn Vinaxuki đã thoi thóp nhiều năm nay và khó có thể cứu được nữa.

Điều đáng chú ý là, tính đến thời điểm hiện tại, tỷ lệ nội địa hóa xe con của Trường Hải (chủ yếu là các dòng xe KIA và xe Mazda) đã ở mức từ 16-46%, còn tỷ lệ nội địa hóa của 2 loại hình xe buýt và xe tải hiện nay đã lên tới 60% và 42%, nghĩa là đều ở mức khá cao và cao hơn nhiều so với thời điểm 3 năm trước đó.

Có thể thấy, cách làm của Trường Hải lâu nay là khéo léo đầu tư nội địa hóa sao cho phù hợp với tiềm lực tài chính hiện tại. Điều này giúp Trường Hải tránh khỏi nhiều rủi ro tài chính mà chính Vinaxuki đã gặp phải trong quá khứ.

Để có tiền sớm thực hiện giấc mơ ô tô “made-in-Vietnam”, Vinaxuki đã quyết vay số tiền gấp khoảng 1,5 lần vốn chủ sở hữu và tiến hành đầu tư vào nội địa hóa thành phần, linh kiện.

Một lượng lớn vốn bị chôn vào trong các nhà xưởng sản xuất thành phần, linh kiện nội địa khiến Vinaxuki phần nào bị hụt vốn lưu động. Lúc kinh doanh thuận lợi thì không sao, nhưng khi khủng hoảng ô tô năm 2012 xảy ra, hàng bán ế ẩm, không thu được dòng tiền về, Vinaxuki đã phải đối mặt với nguy cơ hết vốn lưu động khiến doanh nghiệp này phải rơi vào cảnh ngừng sản xuất, kinh doanh.

Bài học của Vinaxuki đã trở thành bài học chung cho nhiều doanh nghiệp kinh doanh ô tô đi sau, đặc biệt là ô tô tải. Phương châm của các doanh nghiệp này hiện nay là chỉ nhập khẩu ô tô về đem bán, đồng thời giữ lượng hàng tồn kho ở mức hợp lý thì không bao giờ phải lo lỗ. Còn phương án đầu tư lắp ráp ô tô thì họ “xin miễn”, vì tiềm ẩn nhiều rủi ro dù nhiều doanh nghiệp trong số này cũng có tiềm lực tài chính khá lớn.

Đầu năm 2012, ông Trần Bá Dương từng chia sẻ rằng, mẹ ông là người có ảnh hưởng rất lớn tới ông bởi nghị lực và niềm đam mê: “Bà đã cho anh em chúng tôi hiểu rằng ước mơ, nếu khéo biết gieo, sẽ nảy mầm được như ý muốn.  

Bài học từ Vinaxuki và Trường Hải không phải là lời cảnh tỉnh để các doanh nghiệp kinh doanh ô tô trốn chạy khỏi rủi ro, mà là lời khuyên rằng: “nếu có ước mơ, hãy gieo cho khéo”.