Trồng cây dại ra thứ trái ăn chua chát, vì sao dân Yên Bái lại cứ ham và kêu là đang hạnh phúc?

Gia đình anh Giàng Páo Dê ở bản Háng Gàng, xã Lao Chải, huyện Mù Cang Chải có 10 năm trồng sơn tra với diện tích trên 10 ha hiện đã có hơn 5 ha cho thu hoạch và thu về từ 50 - 200 triệu đồng mỗi năm tùy vào sản lượng, giá cả theo mùa.

Anh Dê kể: "Từ rất nhiều năm trước, táo mèo ở trên rừng nhiều lắm, rụng đầy gốc mà chả ai nhặt. Rồi có người bán được tiền, sắm được thêm trâu, bò, xe máy, ti vi thì nhà nào trong bản cũng nhận bảo vệ và trồng theo. Tôi cũng nhận 4 ha rồi trồng thêm 6 ha nữa nhưng táo mèo trồng mới gặp nhiều khó khăn từ vốn, cây giống chất lượng, kỹ thuật chăm sóc cho đến bán ở đâu, bán thế nào, giá cả ra sao? Nhưng giờ thì ổn định hơn rồi!”. 

 Nói về sơn tra, ông Giàng A Sáy - Chủ tịch UBND xã Xà Hồ, huyện Trạm Tấu bộc bạch: "Qua nhiều năm, cây sơn tra đã cho thấy rõ hiệu quả trong xóa đói giảm nghèo, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân giai đoạn 2016 - 2020 là 8,2%. 

Từ đây, các hộ tham gia được nhận hỗ trợ cây giống, nhân công trồng, chăm sóc rừng trồng bổ sung và được hưởng toàn bộ sản phẩm khi cây cho quả; được hưởng tiền công bảo vệ rừng; được tập huấn, chuyển giao kỹ thuật làm giàu rừng và các dịch vụ khác.

Đã có một số thành công bước đầu khi Đề án tạo ra sự thay đổi lớn về nhận thức của đồng bào. Từ thứ quả dại mọc trong rừng, thích thì hái, cây sơn tra đã phát triển trở thành thứ hàng hóa được chú trọng sản xuất. 

Ông Sùng A Chua - Phó Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải cho biết: "Năm 2016, quả sơn tra còn được công nhận nhãn hiệu chứng nhận (NHCN) sơn tra Mù Cang Chải và đây là chứng nhận cho sản phẩm được đảm bảo ổn định về chất lượng, chính xác về nguồn gốc, được pháp luật bảo vệ. 

Từ đó, huyện tăng cường tổ chức các đợt kiểm tra định kỳ, đột xuất về việc thu hái, kinh doanh sản phẩm sơn tra non, quy trình bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, việc sử dụng NHCN của các tổ chức, cá nhân được cấp giấy phép sử dụng nhằm duy trì, đảm bảo những tiêu chuẩn và đặc tính riêng của sản phẩm mang NHCN. 

Hiện, sản lượng sơn tra tăng mạnh, song chủ yếu tự tiêu thụ. Nếu có thêm các đơn vị, công ty thu mua ổn định sơn tra cho bà con thì huyện sẽ tích cực ủng hộ, tạo điều kiện”.

 Để cây sơn tra thực sự trở thành cây sinh kế của đồng bào, cần có thị trường tiêu thụ sản phẩm ổn định, có sự liên kết chặt chẽ giữa các hộ với đơn vị thu mua, chế biến; đặc biệt là có các cơ sở chế biến quy mô đủ lớn, bao tiêu sản phẩm, tạo ra đa dạng các sản phẩm chế biến từ sơn tra. Đây chính là bước đệm để sơn tra vốn theo chân người Mông từ những khu rừng già đến rộng rãi người tiêu dùng và các thành phố lớn.

Từ bao đời nay, cứ đến độ tháng 9, tháng 10 là mùa quả sơn tra chín rộ và đồng bào Mông lại men theo các con đường mòn tỏa đi khắp các cánh rừng để thu hái sơn tra. 

Đến nay, Công ty đã đưa 2 sản phẩm là trà táo mèo Shan Thịnh dạng bột và nước táo mèo dạng lon vào sản xuất tại nhà máy với diện tích hơn 2 ha tại thị trấn Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn. Táo mèo tươi trải qua dây chuyền sản xuất hiện đại tạo ra cao táo - nguyên liệu chủ yếu sản xuất ra trà và nước táo mèo Shan Thịnh. 

Cao táo trước khi sản xuất đại trà được Công ty đưa đi kiểm nghiệm và kết quả cho thấy không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật hay các loại nấm, mốc, vi khuẩn, đủ để minh chứng cho táo mèo tươi đầu vào từ huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu đạt chất lượng tốt. 

Sản phẩm đã đạt tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm, được chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao của tỉnh. Bà Hà Thị Hằng - Giám đốc Công ty khẳng định: "Năm 2020, đơn vị đã xuất ra thị trường 500.000 hộp trà táo mèo Shan Thịnh đến 63 tỉnh, thành trên cả nước. Dự kiến năm 2021, sản xuất 30 triệu hộp trà táo mèo. Tới đây, Công ty cũng sẽ cho ra mắt sản phẩm nước táo mèo dạng lon.