“Yếu nhân” của buôn làng

Không chỉ mỗi dịp lễ tế, hội hè mà ngay trong cuộc sống thường nhật, thầy cúng luôn được coi là "yếu nhân" của buôn làng, người có thể đem thông điệp linh thiêng tới cộng đồng và truyền tải những lời khẩn cầu của bà con tới thần linh.

Để có thể chính danh trở thành thầy cúng, người đó phải được thử thách, tôi rèn qua nhiều biến cố, sự kiện quan trọng của buôn làng. Không chỉ thông hiểu về địa lý, thiên văn, thuộc nhiều bài cúng, có chất giọng truyền cảm, có đạo đức tốt, thầy cúng còn phải có tư chất khác người, huyền bí, có những lời tiên đoán, chiêm nghiệm chính xác theo thời gian, được tất cả bà con trong buôn công nhận, tin theo. Nếu là thầy cúng "cha truyền con nối" từ đời này qua đời khác thì càng được tín nhiệm.

Thầy cúng đang làm lễ .

Thầy cúng Hồ Púc người Mã Liềng ở buôn Rào Tre, kể rằng: "Theo phong tục thì thầy cúng như ta có nhiệm vụ làm lễ cho cả buôn. Nhà nào có ma chay, ốm đau, bệnh tật thì biện lễ sang mời thầy giúp đỡ. Ở buôn của ta, các lễ hàng năm thì không lớn nhưng những lễ hai, ba năm cúng một lần như lễ cúng rừng hay bắt bếp ma khô thì lớn lắm.

Ngày trước, cả buôn phải đóng góp lợn, gà, gạo, hoa quả để làm lễ cúng rừng còn giờ đây, nhờ chính quyền và bộ đội biên phòng giúp đỡ, chuẩn bị lễ vật, bà con chỉ phải tham gia còn ta đứng ra làm lễ...".

Thầy cúng của đồng bào Mã Liềng có một dụng cụ đặc trưng và rất độc đáo đó là ống mo được làm bằng hai ống nứa, một ống dài khoảng 0,5m, ống kia khoảng 1m. Dưới mỗi ống buộc một dùi tre vót nhọn. Khi cúng, thầy sẽ cà ống mo vào hòn đá để tạo nên âm thanh đục trầm, rùng rợn.

Trong xã hội hôm nay, vai trò của thầy cúng đối với buôn làng vẫn không thay đổi. Cũng giống như già làng, những thầy cúng biết sống vì cộng đồng, có suy nghĩ, quan niệm tiến bộ sẽ tác động rất lớn đến tư tưởng của bà con. Chẳng thế mà ở một số buôn làng Tây Nguyên, mỗi khi cần lựa chọn thầy cúng mới thì cả lãnh đạo địa phương, bộ đội biên phòng và bà con đều bàn bạc và thống nhất bình bầu...

Vĩnh Minh