10 lời thề bất hủ giữa rừng Trần Hưng Đạo của đội quân bách chiến bách thắng

Ngày 19.11.1944, Bác Hồ từ nhà tù Tưởng Giới Thạch trở về Cao Bằng. Đồng chí Võ Nguyên Giáp với muôn vàn mừng rỡ đón Bác. Đêm đã về khuya – Trong hang Pắc Bó câu chuyện kéo dài bên bếp lửa bập bùng, hai người con ưu tú của dân tộc bàn về cách mạng Việt Nam.

“Chú có làm được không?”

Theo nhà sử học Pháp Cecil B. Currey trong tác phẩm “Chiến thắng bằng mọi giá” (NXB Thế giới – 2013) cho biết: “Đêm hôm đó, cùng nằm bên cạnh, đồng chí Võ Nguyên Giáp nghe Hồ Chủ tịch nói chuyện đến 3 giờ sáng. Trong cái đêm lạnh giá đó, không một ánh lửa, đầu gối lên một khúc gỗ, hai người đã phác ra kế hoạch đánh du kích để lật đổ chính quyền thuộc địa. Bác vạch ra những nét lớn về tổ chức và cách thức hoạt động của đội quân giải phóng tương lai. Người bàn cả vấn đề tiếp tế lương thực và đạn dược. Bác luôn luôn nhấn mạnh nếu chúng ta biết dựa vào quần chúng nhân dân thì kẻ địch sẽ không bao giờ tiêu diệt nổi”.

Cụ Tô Văn Cắm trong ngày nhận giấy chứng nhận thương binh năm 2013. (Ảnh: Thiên Việt)

Bác Hồ nghĩ đã đến lúc thành lập đội quân vũ trang chủ lực đầu tiên của Việt Minh: “Thời cơ đã đến. Đây là việc hệ trọng. Đoàn thể giao cho chú cáng đáng. Chú có làm được không? Võ Nguyên Giáp trả lời ngay: “Thưa Bác, làm được!”. Sau này Đại tướng kể: “Được Bác Hồ giao trách nhiệm mới tôi thấy rất vui. Tôi nghĩ đến ngày cắm cờ đỏ sao vàng lên đỉnh núi Phia Booc cao nhất của Cao Bằng”.

Từ hôm sau, đồng chí Võ Nguyên Giáp bắt tay ngay vào công việc. Ông tìm hai chiến sĩ tin cậy là Vũ Anh và Lê Quảng Ba, đưa họ đến sau hang Pắc Bó để thảo luận chi tiết cách thức tổ chức, lựa chọn cán bộ cho đội quân giải phóng. Họ chọn Hoàng Sâm làm đội trưởng quân sự và Xích Thắng (tức Dương Mạc Thạch người Cao Bằng) làm chính trị viên.

Bác lúc đầu đặt tên cho đội quân tương lai là Đội quân Giải phóng Việt Nam. Ngày hôm sau, Người lại góp ý: Muốn đưa phong trào lên cao thì hoạt động của quân giải phóng lúc này là phải coi trọng chính trị hơn quân sự. Cho nên đội quân giải phóng sẽ lấy tên là Đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân có nhiệm vụ giác ngộ và tổ chức quần chúng. Hoạt động chính trị phải đặt lên trên tác chiến và công tác tuyên truyền giác ngộ dân chúng phải quan trọng hơn tiến công quân sự.

Và như vậy, trong một hang sâu với những ngọn đuốc, thầy giáo Võ Nguyên Giáp đã bắt đầu cuộc đời binh nghiệp của mình với tư cách là người chỉ huy quân sự đầu tiên của nước Việt Nam. Lúc đó ông mới 33 tuổi.

Võ Nguyên Giáp tổ chức gặp gỡ những người chỉ huy trung đội ở Hà Quảng. Các buổi thảo luận diễn ra khá sôi nổi bởi sự có mặt của những người vừa học các lớp quân sự ở Trung Quốc trở về như ông Hoàng Siêu Hải, Lê Thiết Hùng…

34 người lính đầu tiên

Cuối cùng từ trong những thanh niên du kích nhiệt tình, Võ Nguyên Giáp chốt lại được 34 người để lập nên đơn vị đầu tiên của đội quân chủ lực của cách mạng. Ông đặt tên là Trung đội Trần Hưng Đạo theo tên gọi của vị anh hùng dân tộc (Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thành lập tại khu rừng Trần Hưng Đạo, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng). Họ là người được lựa chọn trong số các tiểu đội trưởng, các chỉ huy trung đội hay những đội viên có phẩm chất tư cách đặc biệt xứng đáng và thành tích xuất sắc của các nhóm du kích vũ trang địa phương trong thung lũng Đình Cả. “Quân đội” ấy ban đầu chỉ có 2 khẩu súng lục, 17 khẩu súng trường, 14 cạc – bin và một trung liên, trong đó có những khẩu cổ lỗ đã có từ thời chiến tranh Nga – Nhật năm 1905.

Ông Tô Văn Cắm, người Tày (Nguyên Bình, Cao Bằng) năm 1942 được gặp ông Võ Nguyên Giáp và từ đó giác ngộ cách mạng. Trong danh sách 34 chiến sĩ ông đứng thứ 8 và là nhân chứng sống duy nhất còn lại tới hôm nay. Nhớ lại kỷ niệm cũ, ông kể: “Ngày 22.12.1944, vào lúc 5 giờ chiều, đồng chí Võ Nguyên Giáp chủ trì lễ thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân. Đó là một chiều mùa đông giá rét, mọi người đều hết sức phấn khởi. Lần đầu tiên chúng tôi tập hợp đứng dưới ngọn cờ đỏ sao vàng 5 cánh. Võ Nguyên Giáp đọc bài diễn văn dài nhấn mạnh tầm quan trọng và trách nhiệm của mỗi người từ nay phải gánh vác. Ông nói: “Chính trị trọng hơn quân sự, tuyên truyền trọng hơn tác chiến. Chúng ta sẽ đặt cao hơn hết tinh thần hy sinh anh dũng”. Dưới cờ, chúng tôi đọc vang 10 lời thề- những lời thề bất hủ đã đi cùng quân đội ta suốt 70 năm nay”.

Để kỷ niệm ngày thành lập đáng ghi nhớ, buổi lễ kết thúc bằng bữa cơm đạm bạc không rau không muối do đồng bào địa phương ủng hộ. Khi bóng đêm phủ hết tán rừng, giữa làn gió lạnh mọi người ngồi xung quanh đống lửa nói chuyện đến nửa đêm. Sau này nhớ lại, Đại tướng nói: “Trong một đêm đông giá buốt, giữa rừng sâu, quân đội cách mạng Việt Nam đã được khai sinh như thế đó”.

Bác yêu cầu trong vòng một tháng phải xuất quân đánh một trận, một trận táo bạo, tấn công quyết liệt để giành phần thắng. Đánh thắng trận đầu đó sẽ có tác dụng rất lớn về mặt tuyên truyền gây thanh thế cho Việt Minh. Người nhấn mạnh: “Phải bí mật, nhanh chóng, tích cực. Một lần đánh ở tây, lần khác đánh ở đông, tạo thế bất ngờ khiến địch không kịp trở tay. Ra đi không trống giong, cờ mở, trở về không để lại dấu vết (Hồ Chủ tịch hay nhắc lại câu trong Binh pháp Tôn Tử: “Lai vô ảnh, khứ vô hình”).