2 tranh cổ động "đạo nhái" sẽ bị thu hồi giải thưởng

Mấy ngày nay, dư luận đang xôn xao về sự việc hai bức tranh cổ động của tác giả Dương Ngân Hải là "đạo nhái". Cụ thể bức tranh cổ động "Hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng" giành giải khuyến khích tại cuộc thi sáng tác tranh cổ động tuyên truyền năm APEC Việt Nam 2017 bị phát hiện đã "đạo nhái" lại một bức tranh cổ động về kỳ Thế vận hội 1980 của một họa sĩ Liên Xô (cũ).

Bức tranh thứ hai "Một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng" tham gia cuộc thi sáng tác tranh cổ động Tuyên truyền văn hóa năm Chủ tịch ASEAN 2020, được cho là "đạo" lại bức tranh cổ động của một họa sĩ Ukraine đã từng công bố năm 2015.

Trước sự việc trên, Dân Việt đã có cuộc trao đổi với hoạ sĩ Lê Tiến Vượng - người đã phát hiện ra bức tranh có sự sao chép tới 90% tranh cổ động của Liên Xô (cũ). Họa sĩ Lê Tiến Vượng, đã giành nhiều giải thưởng về tranh cổ động, cho biết: "Khi cuộc thi sáng tác tranh cổ động tuyên truyền năm APEC Việt Nam 2017 trao giải, tôi nhìn thấy bức tranh cổ động "Hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng" của họa sĩ Dương Ngân Hải được trao giải khuyến khích, thấy ngờ ngợ, quen quen. Sau đó tôi tìm hiểu và biết bức tranh gốc là tranh cổ động về kỳ Thế vận hội 1980 tổ chức tại Liên Xô của một họa sĩ Liên Xô. Bức áp phích của tác giả người Nga này quá nổi tiếng, ai cũng biết, nó đã được in mấy triệu bản, không chỉ phát hành ở nước Nga mà còn trên toàn thế giới.

Thực ra việc đạo tranh này đã có từ rất lâu rồi. Các cuộc thi mỹ thuật ứng dụng như thiết kế logo, áp phích… thì hay có chuyện lấy của nhau. Có thể lấy một phần, từng phần, thậm chí là một vài chi tiết, lắp ghép vào thành cái của mình. Nó thể hiện đó là người lười suy nghĩ, háo danh, muốn nhanh được nổi tiếng. Không chỉ trong mỹ thuật mà nhiếp ảnh, văn học, thơ ca… đều có. Tất cả đang làm cho môi trường nghệ thuật trở nên hỗn loạn, không còn sự minh bạch.

Câu chuyện của bạn trẻ này, nếu chỉ là một bức thì người ta sẽ nghĩ rằng đó chỉ là hám danh ở một cuộc thi. Nhưng ở đây lại có tính hệ thống. Bạn này có rất nhiều tác phẩm cóp nhặt, và không có kinh nghiệm nên cóp nhặt y nguyên, chỉ bỏ một vài chi tiết. Điều này thể hiện sự tùy tiện, thậm chí là trắng trợn. Mà không chỉ một tác phẩm mà là rất nhiều".

Nhà báo Phan Việt Hùng - Phó Tổng biên tập Báo Thiếu niên Tiền phong và Nhi đồng, Ủy viên Ban chấp hành Hội hữu nghị Việt - Nga, một người rất am hiểu văn hóa Nga - Xô viết, chia sẻ với Dân Việt rằng tác phẩm "Hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng" của Dương Ngân Hải đã "mượn" từ một trong những bức tranh cổ động tiêu biểu nhất về kỳ Thế vận hội 1980 do họa sĩ A. Arkhipenko sáng tác.

Nguyên bản của tác phẩm này được in tuyên truyền ở Liên Xô từ năm 1978, phía dưới hình chú chim bồ câu có dòng chữ tiếng Nga màu đỏ "Thể thao phục vụ hòa bình và tình hữu nghị các dân tộc". Tác phẩm còn có một phiên bản bằng tiếng Anh phục vụ công tác đối ngoại, chỉ có dòng chữ MOSCOW 1980.

Không chỉ in áp phích dán nơi công cộng, để phục vụ tuyên truyền, từ năm 1978 Liên Xô đã cho in bưu thiếp, in lịch bỏ túi có hình bức tranh cổ động này của họa sĩ A. Arkhipenko. 

Ngoài ra, nhìn vào bức tranh cổ động Olympic 1980, không phải vô cớ mà họa sĩ Arkhipenko vẽ dải lụa 5 màu. Đó chính là màu của 5 vòng tròn Olympic. Vậy mà bức tranh cổ động của tác giả Dương Ngân Hải sáng tác về chủ đề APEC lại cũng sao chép nguyên cả 5 màu Olympic.

Trước sự việc đang gây nhiều xôn xao trong giới chuyên môn và dư luận, một chuyên gia cho biết, việc này sẽ được xác minh và thành lập hội đồng cơ sở, xem xét sự việc, nếu đúng có sự sao chép tranh thì BTC sẽ thu hồi giải thưởng. Đặc biệt, cuộc thi sáng tác tranh cổ động Tuyên truyền văn hóa năm Chủ tịch ASEAN 2020 chưa trao giải, nếu có sự sao chép thì tác phẩm sẽ bị loại khỏi cuộc thi, không được xét chấm giải theo đúng quy chế, thể lệ cuộc thi.

Trước nhiều ý kiến lên án về việc sao chép hai bức tranh cổ động có phần y nguyên với hai bức tranh nước ngoài, tác giả Dương Ngân Hải đã thừa nhận sao chép tranh và xin lỗi về hành động này của mình.

Trả lời báo chí, tác giả Dương Ngân Hải cho hay hai tác phẩm đoạt giải khuyến khích được lấy ý tưởng từ hai tác phẩm trên mạng xã hội và không ý thức tới chuyện bản quyền. Bởi lẽ tranh cổ động lâu nay vốn ít sáng tạo, chỉ có một số hình ảnh, biểu tượng được sử dụng lặp đi lặp lại, quen thuộc để đạt được hiệu quả tuyên truyền rộng rãi.