Bom chùm là gì? Mức độ tàn phá của bom chùm như thế nào?

Nhà Trắng: Ukraine đang sử dụng bom chùm hiệu quả

Phát ngôn viên an ninh quốc gia của Nhà Trắng John Kirby ngày 20/7 chính thức tuyên bố, những quả bom chùm gây tranh cãi mà Mỹ cung cấp cho Ukraine đang được sử dụng một cách hiệu quả để chống lại các vị trí quân sự của Nga trong bối cảnh Kiev đang tăng cường phản công để giành lại lãnh thổ.

“Chúng tôi đã nhận được một số phản hồi ban đầu từ người Ukraine rằng, họ đang sử dụng chúng (bom chùm) khá hiệu quả. Họ đang sử dụng chúng một cách thích hợp, họ đang sử dụng chúng một cách hiệu quả", ông Kirby nói với các phóng viên hôm thứ Năm.

Ông Kirby cũng cho biết bom chùm do Mỹ cung cấp cho Ukraine - vốn bị cấm bởi hơn 120 quốc gia - đang có tác động đến hệ thống phòng thủ của Nga và việc điều động lực lượng của Moscow.

Trước đó, trích dẫn một nguồn tin giấu tên của Ukraine, tờ Washington Post cùng ngày đưa tin rằng các lực lượng của Kiev đang sử dụng bom chùm để chống lại “các vị trí kiên cố của Nga vốn đã làm chậm cuộc phản công mùa hè của Ukraine”.

Theo Washington Post, các vị trí tiền tuyến được củng cố chắc chắn của Nga ở phía đông và nam Ukraine, đã thành công trong việc làm chậm cuộc phản công của Ukraine. Các vị trí này đã “được rải dày đặc mìn chống tăng, mìn sát thương và dây điện ở các khu vực” sâu từ 4,8 km đến 16km trong các vùng lãnh thổ mà Nga kiểm soát. Quan chức quân đội Ukraine nói với Washington Post rằng, họ đang sử bom chùm để phá vỡ các chiến hào của Nga.

Mỹ và Ukraine đã hứng nhiều chỉ trích về việc cung cấp và sử dụng bom chùm trên chiến trường vì những rủi ro lâu dài của loại vũ khí này gây ra cho dân thường.

Bom chùm là gì?

Theo CNN, bom chùm là loại bom, đạn chứa hàng chục hoặc hàng trăm quả bom/đạn nhỏ hơn còn được gọi là bom/đạn con. Bom chùm có thể được thả từ máy bay hoặc được phóng từ tên lửa, bắn bằng pháo, súng hải quân hoặc bệ phóng tên lửa.

Chúng sẽ bung ra ở trên không và giải phóng bom con trên một diện tích rộng lớn. Chúng được thiết kế với ngòi hẹn giờ để phát nổ khi đến gần mục tiêu hoặc khi chạm đất, bắn ra nhiều mảnh đạn nhỏ nhằm tiêu diệt binh sĩ hoặc thiết giáp như xe tăng của đối phương.

Nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế đã lên án việc sử dụng bom chùm do một số bom con sau khi được bom mẹ giải phóng không phát nổ ngay. Ước tính có tới 40% số bom con không phát nổ sau khi rơi xuống đất. Chúng nằm trên đất và hoạt động như địa lôi, có khả năng cướp đi sinh mạng của người dân, đặc biệt là trẻ em trong nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ tiếp theo.

Bom chùm Mỹ cung cấp cho Ukraine là gì, mức độ tàn phá ra sao?

Loại bom chùm Mỹ cung cấp cho Ukraine được gọi là Đạn quy ước cải tiến hai mục đích (DPICM), đã bị quân đội Mỹ loại bỏ từ năm 2016. Theo như tên gọi của nó, DPICM vừa có khả năng xuyên giáp, vừa có thể gây sát thương cho binh lính.

Loại đạn chùm này được bắn từ lựu pháo 155 mm và bên trong mỗi quả chứa 88 quả đạn nhỏ. Mỗi quả đạn chùm có tầm sát thương khoảng 30.000m2, tùy vào độ cao các quả đạn chùm bung ra để giải phóng các đạn con xuống đất. Mỗi quả đạn con có tầm sát thương là 10m2.

Theo Lục quân Mỹ, khi tấn công xe tăng hoặc xe bọc thép, các quả đạn con sẽ phóng ra những mảnh kim loại có thể xuyên thủng giáp của phương tiện. Cần 10 quả đạn con trở lên để phá hủy một xe bọc thép nhưng có thể chỉ cần một quả đạn là đủ vô hiệu hóa vũ khí của phương tiện đó hoặc khiến nó không thể di chuyển được nữa.

DPICM có thể tấn công nhiều mục tiêu trong khu vực cùng lúc so với một quả đạn pháo đơn lẻ. Ngoài ra, nghiên cứu của Lục quân Mỹ cho biết, các khẩu lựu pháo bắn loại đạn chùm này có nhiều khả năng không bị đối phương phản pháo, bởi nó phá hủy mục tiêu nhanh hơn trước khi bị đối phương phát hiện.

Bom/đạn chùm gây tranh cãi do mức độ tàn phá khủng khiếp của nó đối với dân thường. Theo ước tính của tổ chức Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế, khoảng 10-40% quả đạn nhỏ của bom, đạn chùm không phát nổ ngay và vẫn có nguy cơ phát nổ sau nhiều thập niên, gây nguy cơ cho dân thường, trong đó trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Đạn DPICM của Mỹ cung cấp cho Ukraine có tỷ lệ không nổ gần 2,35%.

“Bom/đạn chùm vẫn là một trong những vũ khí nguy hiểm nhất thế giới. Chúng giết và làm con người tàn tật bừa bãi, gây ra đau khổ cho con người trên diện rộng”, ông Gilles Carbonnier, Phó Chủ tịch Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế tuyên bố tại một hội nghị về bom, đạn ở Thụy Sĩ năm ngoái.

“Bất kỳ việc sử dụng bom, đạn chùm nào, ở bất cứ đâu, bởi bất kỳ ai, đều phải bị lên án”, ông Carbonnier nhấn mạnh.

Phần lớn thế giới đã cấm sử dụng các loại vũ khí này thông qua Công ước về bom, đạn chùm (CCM), công ước này cũng cấm việc tàng trữ, sản xuất và chuyển giao chúng.

123 quốc gia đã tham gia công ước đó, nhưng Mỹ, Ukraine, Nga và 71 quốc gia khác thì không.

Vì sao Ukraine muốn có bom chùm?

Ukraine muốn có bom chùm vì chúng có hiệu quả cao đối với các mục tiêu trong khu vực như bộ binh, pháo binh và các đoàn xe. Bom, đạn chùm có biệt danh là “cơn mưa thép” vì tác động mạnh mẽ và lan rộng của chúng.

Trong thử nghiệm thời bình chống lại các phương tiện, bom, đạn chùm có hiệu quả gấp 60 lần bom, đạn thông thường.

Cuộc phản công của Ukraine hiện đã diễn ra được một tháng và mặc dù Ukraine tuyên bố họ vẫn đang tiến lên, nhưng rõ ràng, cuộc phản công đã không đạt được hiệu quả như mong đợi của Kiev và Washington. Do đó, việc thêm một vũ khí có sức mạnh chiến đấu khổng lồ có thể giúp Ukraine duy trì cuộc phản công.

Tuy nhiên, theo CBS News, các chuyên gia nhận định, bom chùm không phải là vũ khí giúp Ukraine thay đổi cục diện chiến trường theo hướng có lợi cho họ. Một chiến thắng tiềm năng của Ukraine sẽ phải là kết quả của hiệu ứng tích lũy từ tất cả các loại vũ khí, đạn dược, sự huấn luyện mà Mỹ, NATO và các đồng minh trên toàn cầu cung cấp cho họ, cũng như quyết tâm của chính họ.

Bom chùm đã được sử dụng ở đâu trước đây?

Theo Liên minh Bom chùm, vũ khí chùm đã được sử dụng từ Thế chiến II và trong hơn 30 cuộc xung đột kể từ đó.

Lần cuối cùng Mỹ sử dụng bom chùm (được xác nhận) là ở Yemen vào năm 2009. Còn lần cuối mà quân đội Mỹ sử dụng bom chùm trên quy mô lớn là trong cuộc chiến tranh Iraq năm 2003 và ở chiến trường Afghanistan. Các chuyên gia cũng nhận định rằng, có bằng chứng về việc liên quân do Saudi Arabia đứng đầu đã sử dụng bom đạn chùm do Mỹ cung cấp trong cuộc chiến chống lại lực lượng chiến binh Houthi ở Yemen.

Mỹ bắt đầu loại bỏ bom/đạn chùm vào năm 2016 vì mối nguy hiểm mà chúng gây ra cho dân thường, theo một tuyên bố năm 2017 từ Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ.