Cảnh báo của Tổng thống Biden và điều gì sẽ xảy ra nếu các tập đoàn phải rút khỏi Trung Quốc?

"Hiệu ứng lăn cầu tuyết" doanh nghiệp rút khỏi Nga rất khó xảy ra trong trường hợp nếu Trung Quốc bị khủng hoảng

Theo Bhaskar Chakravorti (Trưởng khoa kinh doanh toàn cầu tại Trường Luật và Ngoại giao Fletcher của Đại học Tufts), chiến sự Nga - Ukraine đã gây ra một cuộc phong tỏa kinh tế và tài chính chưa từng có đối với nền kinh tế Nga. Nhưng nổi bật hơn cả lập trường thống nhất của rất nhiều chính phủ trên thế giới là sự di cư tự nguyện ồ ạt của các tập đoàn quốc tế ra khỏi Nga.

Một số đã đóng cửa vô thời hạn, những công ty khác đã tạm ngừng bán hàng, hay tạm dừng hoạt động. Tuy nhiên, hiện tại Trung Quốc có nguy cơ bị mắc kẹt trong mạng lưới các lệnh trừng phạt liên quan đến Ukraine, khi nước này nổi lên là quốc gia quan trọng nhất có khả năng phá hoại các lệnh trừng phạt đối với Nga. Tổng thống Mỹ Joe Biden cảnh báo Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ có "hậu quả", nếu Bắc Kinh giúp đỡ Moscow theo cách này.

Hơn nữa, các biện pháp trừng phạt chưa từng có đối với nền kinh tế Nga có thể cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách kinh nghiệm ứng phó cho một cuộc khủng hoảng trong tương lai ở Trung Quốc.

Bhaskar Chakravorti nói rằng, một trong những câu hỏi cấp bách nhất trong các phòng họp sau chiến sự Nga - Ukraine là: "Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta phải rút khỏi Trung Quốc?".

Đối với hầu hết các công ty, việc mất doanh thu ở Nga là một sự hy sinh có thể chấp nhận được. Ví dụ, Apple mất doanh số bán iPhone với tốc độ chỉ khoảng 3 triệu USD một ngày. Nhưng nếu Apple mất quyền tiếp cận với Trung Quốc - vì các lệnh trừng phạt hoặc áp lực rút lui khác thì tổn thất doanh số bán iPhone sẽ cao hơn gấp hai lần. Vốn dĩ, Apple cũng là thương hiệu bán chạy nhất trên thị trường lớn nhất thế giới này, với doanh thu tổng thể tại Trung Quốc khoảng 25,8 tỷ đô la tính riêng trong quý 4 năm 2021.

Cùng với cảnh báo của Biden rằng Trung Quốc mạo hiểm với các biện pháp đáp trả của Mỹ, các thông điệp tương tự cũng đến từ Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan. Và có những dấu hiệu khác cho thấy, Washington coi chiến sự Nga - Ukraine đã làm tăng nguy cơ xung đột với Trung Quốc.

Tất cả những tín hiệu này cho thấy thị trường quốc tế lớn nhất và phần quan trọng nhất trong chuỗi cung ứng của họ đang được các nhà hoạch định chính sách Hoa Kỳ giám sát chặt chẽ hơn, đồng nghĩa là các CEO của công ty sẽ phải đối mặt giải quyết "các bài tập" về địa chính trị. Và họ chắc chắn sẽ xem xét tiền lệ của việc rút khỏi Nga có thể đặt ra.

Nhưng các công ty Mỹ không cần phải lo lắng. Các biện pháp trừng phạt tương tự hoặc các áp lực khác để rút khỏi Trung Quốc khó có thể xảy ra vì ba lý do.

Đầu tiên, các CEO có thể đặt cược hợp lý rằng bất kể hành động vi phạm trong tương lai của Trung Quốc có thể là gì, khả năng nó vượt xa các tiêu chuẩn quốc tế như Nga đã làm là rất thấp. Không giống như Nga, Trung Quốc không có truyền thống xâm lược đế quốc gây hấn kéo dài hàng thế kỷ, và không có dấu hiệu nào cho thấy họ có kế hoạch - hoặc thậm chí sẵn sàng để sớm có cuộc chiến ở Đài Loan về mặt quân sự.

Hơn nữa, có nhiều hy vọng rằng, những cảnh báo cấp cao nhất từ các quan chức chính phủ Mỹ sẽ ngăn Trung Quốc vượt qua quá nhiều ranh giới vì lợi ích riêng của mình.

Thứ hai, các công ty đặt cược rằng Hoa Kỳ và các chính phủ khác sẽ rút lui khỏi việc áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Trung Quốc, bởi các lợi ích kinh tế của phương Tây quá gắn bó với Trung Quốc. Năm 2020, Trung Quốc là đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của Hoa Kỳ, với tổng kim ngạch thương mại là 615,2 tỷ USD so với chỉ 21,8 tỷ USD trong tổng kim ngạch thương mại với Nga. Ngành xuất khẩu sang Trung Quốc đã hỗ trợ ước tính 1,2 triệu việc làm của Mỹ trong năm 2019. Các nhà đầu tư Mỹ nắm giữ 1,1 nghìn tỷ USD cổ phiếu do các công ty Trung Quốc phát hành, với 3,3 nghìn tỷ USD trong việc nắm giữ trái phiếu và vốn chủ sở hữu hai chiều Mỹ-Trung vào cuối năm 2020. Và không chỉ là về thị trường hàng hóa và chứng khoán tài chính: chuỗi cung ứng của Apple có thể sẽ sụp đổ nếu phải ngừng sản xuất tại Trung Quốc, vì 42% thiết bị của họ sản xuất tại đó.

Thứ ba, việc rời khỏi Nga tương đối dễ dàng và đi kèm với hiệu ứng lăn cầu tuyết rất khó xảy ra trong trường hợp Trung Quốc nổ ra khủng hoảng. Khi ngày càng nhiều công ty rời khỏi Nga, áp lực gia tăng đối với những công ty còn lại đối mặt với quyết định rút lui hay không. Một danh sách các khủng hoảng làm xấu mặt càng tăng khi các công ty vẫn đang hoạt động ở Nga, điều này đã làm tăng đáng kể rủi ro danh tiếng ở lại. Do đó, khiến việc rời đi là một quyết định hợp lý. 

Trong trường hợp doanh nghiệp rời bỏ vì đồng rúp sụp đổ, chuỗi cung ứng bị phá vỡ và hệ thống thanh toán không thể hoạt động bởi các lệnh trừng phạt, khó hơn rất nhiều để tưởng tượng một sự rút lui hàng loạt tương tự đối với nhiều ngành từ Trung Quốc, đặc biệt là vì quyết định từ bỏ thị trường sẽ khó thực hiện hơn vô cùng. Các công ty cũng sẽ phải lo lắng về việc các đối thủ cạnh tranh của Trung Quốc đang cố gắng lấp đầy khoảng trống - điều mà một số doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế Nga từng phải lo lắng.

Bất chấp những căng thẳng gia tăng với Trung Quốc, thật khó để thấy cuộc chiến Ukraine có thể tạo tiền lệ cho một cuộc đối đầu với một cường quốc kinh tế lớn hơn rất nhiều như Trung Quốc. Việc doanh nghiệp di cư khỏi Nga có thể được coi là một ví dụ về chủ nghĩa tư bản có lương tâm, nhưng nó giúp các nhà tư bản luôn ý thức về danh tiếng thương hiệu và lợi nhuận.

Trong trường hợp của Trung Quốc, chúng ta thấy rằng các công ty có thể nhìn theo hướng khác về việc khủng hoảng vi phạm nhân quyền, phá bỏ quyền tự do dân sự và hành vi độc đoán quá mức. Do đó, sẽ thật trớ trêu nếu mong đợi một cuộc di cư hàng loạt tương tự của các công ty trong một cuộc khủng hoảng giả định ở Trung Quốc.

Ở một kịch bản "đỏ lửa" hơn

Isaac Stone Fish là Giám đốc điều hành và người sáng lập của Strategy Risks- một công ty định lượng mức độ tiếp xúc của doanh nghiệp với Trung Quốc, ông nhận định, sau vài thập kỷ chờ đợi và chứng kiến các công ty đa quốc gia khác kiếm lợi từ thị trường khổng lồ và sức mạnh sản xuất của mình, Trung Quốc trong vài năm qua cuối cùng đã bắt đầu mở cửa lĩnh vực tài chính của mình.

Kỳ vọng cao của các công ty tài chính hàng đầu của Mỹ như Goldman Sachs và BlackRock đã thúc đẩy tốc độ mở rộng sang nước này và các thị trường của nó. Các nhà đầu tư phương Tây cũng đang nhanh chóng bù đắp thời gian đã mất. 

Nhưng chiến sự Nga - Ukraine diễn ra và tốc độ gây sốc khi các nhà đầu tư tháo chạy khỏi tài sản của Nga, cho thấy mối nguy hiểm khi đầu tư vào một quốc gia độc tài, đặc biệt là một quốc gia đang có tranh chấp biên giới. Dĩ nhiên, tình trạng nền kinh tế Nga sẽ có những bài học quan trọng đối với các nhà đầu tư vào Trung Quốc, vì nó liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine, và về cách quản lý nguy cơ chia tách trên diện rộng do căng thẳng ngày càng gia tăng, và một cuộc đối đầu lớn, bao gồm cả bất kỳ cuộc chiến nào của Trung Quốc trong tương lai với Đài Loan. Điều này dễ hiểu bởi các lý do dưới đây:

Thứ nhất, không chỉ có tài sản của Nga mới gặp rủi ro. Các nhà đầu tư tìm cách giảm tiếp xúc với Nga đang biết rằng, họ tiếp xúc gián tiếp thông qua cổ phần trong các công ty toàn cầu có trụ sở chính ở nơi khác. Các công ty như AstraZeneca và Credit Suisse đã duy trì hoạt động ở Nga, hiện họ đặt ra mối quan hệ đối tác và rủi ro đầu tư cao hơn một chút so với những công ty khác. 

Nói cách khác, các công ty ở lại Nga có thể tương tác với các thực thể bị trừng phạt, một rủi ro được chuyển sang các đối tác hoặc nhà đầu tư của họ trên toàn cầu. Điều này đúng gấp đôi đối với các công ty Trung Quốc, những thương hiệu đã rút lui khỏi thị trường Nga chậm hơn nhiều. Lấy các nhà kinh doanh hàng hóa của Trung Quốc, chẳng hạn như công ty Thương mại quốc tế Jidian thuộc sở hữu nhà nước và các nhà sản xuất vật liệu, chẳng hạn như Tập đoàn vật liệu luyện kim Xibao. Nhiều trong số họ đang vội vã tận dụng sự rút lui của các công ty phương Tây, tăng nhập khẩu của họ từ hoặc thậm chí đầu tư vào Nga bất chấp những rủi ro cao mà điều này sẽ mang lại.

Thứ hai, khi sự giám sát theo quy định đối với Trung Quốc ngày càng tăng, do mối quan hệ thân thiết đặc biệt với Nga, hoặc do vi phạm nhân quyền hoặc tranh chấp với Đài Loan, nó sẽ không chỉ tác động đến các công ty Trung Quốc mà còn các công ty Mỹ và toàn cầu khác có mức độ tiếp xúc với Trung Quốc cao, chẳng hạn như Apple, Boeing và Volkswagen.

Thứ ba, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tỏ ra coi thường sức khỏe kinh tế của Nga. Tương tự, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng khó có khả năng ưu tiên các lợi ích kinh tế của Trung Quốc hơn các lợi ích quân sự và chính trị của nước này. Putin dường như đang đánh cược rằng lợi ích địa chính trị dài hạn của một Ukraine đang suy yếu lớn hơn chi phí kinh tế và ngoại giao ngắn hạn. Bắc Kinh cũng đã làm như vậy trong quá khứ và có khả năng sẽ làm như vậy một lần nữa.

Ví dụ, vào năm 2021, Bắc Kinh đã chọn làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu điện tồi tệ nhất của đất nước trong một thập kỷ, thay vì chấm dứt lệnh cấm nhập khẩu mà nước này đã áp dụng đối với than của Úc để trả đũa việc Canberra kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của Covid-19. Nhiều nhà máy tạm thời đóng cửa, ảnh hưởng đến tăng trưởng trong vài tháng. Với trọng tâm lâu dài của Đảng Cộng sản Trung Quốc là buộc Đài Loan thống nhất với đại lục, Bắc Kinh có thể sẽ chấp nhận chi phí kinh tế và chính trị lớn hơn nhiều để đảm bảo lợi ích của mình ở đó. Cũng vì lý do này mà việc tháo chạy vốn gấp rút dễ dàng bắt đầu do các nhà đầu tư lo ngại về tình huống bất ngờ của Đài Loan có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.

Vẫn còn nhiều công ty nước ngoài tại Trung Quốc: Kẻ thờ ơ, người than khó khăn với cảnh báo đỏ

Mối nguy hiểm của hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc đã leo thang trong một thời gian. Căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh về xuất khẩu chuyên môn, việc giam giữ hàng loạt triệu người Duy Ngô Nhĩ và các nhóm Hồi giáo khác nhau ở Tân Cương, và cuộc đàn áp ở Hồng Kông đã khiến nhiều tập đoàn phải cân nhắc các phương án dự phòng.

Sau đó, vào giữa tháng 3, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan đã cảnh báo Trung Quốc sẽ "chắc chắn" phải đối mặt với hậu quả nếu nước này giúp Nga né tránh các lệnh trừng phạt liên quan đến xung đột ở Ukraine. Và lời đe dọa này như cảnh tỉnh các công ty nước ngoài đang làm việc tại Trung Quốc. Bởi dù bất cứ một cuộc xung đột hay mâu thuẫn tương tự nào giữa Mỹ và Trung Quốc cũng có thể làm nên một kịch bản tương tự ở Nga, khi có 600 công ty nước ngoài đã rời khỏi Nga (tính đến ngày 6/4).

 Hiện cũng có tất ít tập đoàn quan tâm đến việc đặt câu hỏi liệu có hay không những nguy cơ tháo chạy doanh nghiệp dưới thời của ông Tập Cận Bình trong một thị trường 1,4 tỷ người dân.

Tuy nhiên, hành động của Nga có thể đã sửa tư duy chủ quan đó. Theo Đại học Quản trị Yale, trong hơn 6 tuần qua, hơn 600 tập đoàn đã rút khỏi Nga hoặc đình chỉ hoạt động. Một số đã bỏ đi vì lo lắng bị bắt bởi các lệnh trừng phạt, tuy nhiên những thương hiệu khác  tương ứng như McDonald's, Starbucks, TJ Maxx hoặc Uniqlo đã nhận ra nguy cơ sẽ bị phản ứng dữ dội của người mua trong trường hợp họ tiếp tục công khai ở lại Nga.

Zenglein nói rằng, thảm họa ở Nga "khiến họ nhận ra rằng có thể họ nên đưa những nguy cơ này vào tính toán của mình một cách chặt chẽ hơn". Đó là một bài kiểm tra tình huống cho cách hệ thống trên toàn thế giới có thể làm sáng tỏ".

Tuy nhiên, cũng dẽ không dễ dàng gì nếu từ bỏ Trung Quốc, quốc gia xuất nhập khẩu lớn nhất thế giới các mặt hàng trung gian được sử dụng để tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh. Vào năm 2020, tỷ lệ tài trợ trực tiếp từ nước ngoài vào của Trung Quốc đã tăng lên mức cao nhất mọi thời đại là 25%, theo số liệu của Viện Kinh tế Toàn cầu Peterson.

Còn theo nhà kinh tế trưởng Robin Brooks của Viện Tài chính Quốc tế nhận định về tình hình: "Chưa từng xảy ra trước đây trên quy mô này và điều đó đang phản ánh các tập đoàn nước ngoài tại Trung Quốc đang quan sát dưới góc nhìn mới sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga".

Đối với nhiều doanh nghiệp, câu hỏi liệu có nên tiếp tục kinh doanh ở Nga đã mang theo câu trả lời "không" rất dễ dàng sau khi các cảnh quay về các cuộc pháo kích tàn bạo và bừa bãi vào các cơ sở dân sự được đưa tin trên bản tin hàng ngày. Ngay lập tức các lệnh trừng phạt từ phương Tây khởi động".

Nhưng một giả thuyết đặt ra là phải làm gì với Trung Quốc, đặc biệt là trong trường hợp Đài Loan xảy ra khủng hoảng. Riêng các nhà đầu tư và chủ ngân hàng cho rằng việc rút vốn đầu tư ra khỏi nền kinh tế số 2 thế giới sẽ khó khăn hơn rất nhiều.Với dân số đông đúc và tầng lớp trung lưu đang gia tăng, Trung Quốc không thiếu các cơ hội kinh doanh, từ mua bán và sáp nhập đến huy động vốn và quản lý tài sản. Một cuộc khủng hoảng khẩn cấp của Đài Loan như Ukraine có thể quét sạch tất cả những điều đó. Hiện tại, hầu hết các ngân hàng và công ty chứng khoán nước ngoài tại Trung Quốc không có một kế hoạch trò chơi rõ ràng trong kịch bản đó.

Đối với các công ty tài chính này, việc kinh doanh với Nga gần như không quan trọng. Trong nhiều trường hợp, hoạt động kinh doanh ở Nga của họ được vận hành từ các trung tâm khác như London.

Giống như Nga, Trung Quốc là một quốc gia từng bị chỉ trích vì các cáo buộc vi phạm nhân quyền và hung hăng. Tuy nhiên, điểm mấu chốt sẽ là một cuộc xâm lược quân sự vào Đài Loan, nơi mà Bắc Kinh coi là một tỉnh nổi loạn phải được thống nhất với đại lục này.

Người đứng đầu một công ty quản lý tài sản Nhật Bản tại Trung Quốc cho biết: "Nếu một cuộc xâm lược như vậy xảy ra, chúng tôi sẽ phải xem xét lại các khoản đầu tư của mình. Nhưng liệu chúng tôi có thể tiến hành quyết định như vậy không? Tôi thực sự không thể nói trước".

Bị vùi dập ở Nga, các công ty cần minh bạch hơn về rủi ro ở Trung Quốc

Max J. Zenglein, Chuyên gia kinh tế trưởng tại MERICS cho biết, các doanh nghiệp toàn cầu nên tiết lộ nhiều hơn về khả năng tiếp xúc của họ với thị trường Trung Quốc.

Khi chiến sự Nga-Ukraine nổ ra, mối quan hệ kinh tế nhanh chóng được tháo gỡ giữa Nga và các nền dân chủ thị trường tự do, đặc biệt là phương Tây, đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên toàn cầu hóa mới.

Nó chỉ là một phần nhỏ về những gì sẽ có trong cửa hàng nếu mối quan hệ vốn đã căng thẳng của phương Tây với Bắc Kinh chưa bao giờ được làm sáng tỏ. Giảm quy mô mối quan hệ kinh tế của phương Tây do xung đột chính trị với Trung Quốc dường như là điều không tưởng vì nó rất sâu sắc và quan trọng đối với cả hai bên, nhưng điều đó cũng đã được quan tâm trong những ngày gần đây.

Các công ty và nhà đầu tư quốc tế từ nay sẽ phải chú trọng nhiều hơn đến rủi ro địa chính trị khi đầu tư và quản lý sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế. Để làm được điều này, cần có các công cụ mới để đánh giá mức độ tiếp xúc của họ với các thị trường độc tài, hiếu chiến và quan trọng nhất là Trung Quốc.

Cuộc chiến của Nga tại Ukraine là một lời nhắc nhở tỉnh táo rằng, hội nhập kinh tế không xảy ra trong khoảng trống - sự không tương đồng về ý thức hệ và các vấn đề an ninh đều quan trọng. Bởi đâu có ai dám nghĩ vào hồi đầu năm rằng, các công ty quốc tế sẽ sớm rút lui khỏi thị trường Nga, nguồn cung cấp năng lượng từ Nga bị đặt dấu hỏi. Hậu quả khổng lồ của việc hạn chế nghiêm trọng quan hệ kinh tế với Nga được cho là đủ sức răn đe để ngăn chặn sự leo thang chính trị công khai của bất kỳ bên nào.

Mối quan hệ giữa Trung Quốc và các nền dân chủ thị trường tự do đang đạt đến một điểm mấu chốt quan trọng

Hậu quả đối với mối quan hệ của phương Tây với các nước khác ngoài Nga đã trở nên rõ ràng. Mối quan hệ giữa Trung Quốc và các nền dân chủ thị trường tự do như phương Tây đang nhanh chóng đạt đến một điểm mấu chốt quan trọng. Khả năng của cả hai bên trong việc sử dụng các mối quan hệ kinh tế để thu hẹp sự khác biệt chính trị của họ đang giảm dần khi các quyết định ngày càng bị chi phối bởi các yếu tố địa chính trị và ý thức hệ. Trong thời kỳ xung đột hệ thống ngày càng gia tăng, các mối quan hệ kinh tế có nguy cơ trở thành nạn nhân của những tham vọng quốc gia lớn hơn.

Số lượng các yếu tố có thể gây ra cho mối quan hệ kinh tế theo kiểu Nga với Trung Quốc đang tăng lên. Bên cạnh những lo ngại lâu nay về một cuộc xung đột về Đài Loan, khả năng Bắc Kinh hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Nga sẽ kéo theo nguy cơ leo thang dưới hình thức các biện pháp trừng phạt thứ cấp của Mỹ và EU đối với Trung Quốc. Các công ty quốc tế đã bị cuốn vào làn sóng giao tranh chính trị gần đây. Bắc Kinh ra tay chống lại các thương hiệu tiêu dùng quốc tế vì tuân thủ các lệnh trừng phạt của phương Tây liên quan đến bông từ Tân Cương và đã cố gắng cắt Lithuania khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu vì quan điểm của Vilnius đối với Đài Loan.

Sự ngờ vực ngày càng tăng đã khiến các chính phủ Phương Tây phải đánh giá các lỗ hổng trong chuỗi cung ứng và tăng cường các cơ chế sàng lọc đầu tư và các công cụ phòng thủ khác. Nhưng việc ra quyết định đi hay ở vẫn bị mờ nhạt, do không có báo cáo đầy đủ của các công ty về việc họ tiếp xúc với Trung Quốc - vì các hoạt động của họ ở Trung Quốc thường được gộp chung vào báo cáo cho khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Trong năm 2021, chỉ riêng các công ty châu Âu đã đầu tư hơn 10 tỷ USD để theo đuổi các cơ hội thị trường mới và các hoạt động đang triển khai vào Trung Quốc nhằm hỗ trợ chuỗi cung ứng địa phương của họ. Các ngân hàng đầu tư của Mỹ và các nhà đầu tư danh mục đầu tư khác đang đưa hàng tỷ USD vào vốn cổ phần và trái phiếu của Trung Quốc bằng cách tận dụng các kênh đầu tư mới mở.

Vì thế, sự thiếu minh bạch của các công ty toàn cầu về hoạt động kinh doanh của họ ở Trung Quốc không còn hợp thời nữa, vì nó cản trở các chính phủ và nhà đầu tư đánh giá những rủi ro tiềm ẩn mà họ phải đối mặt. Một giải pháp sẽ là buộc các công ty niêm yết - và những công ty chưa niêm yết có khả năng có liên quan về mặt chiến lược phải tiết lộ công khai sự tiếp xúc của họ với Trung Quốc. Báo cáo bắt buộc mới này phải bao gồm doanh thu liên quan đến Trung Quốc, lợi nhuận, sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng, dấu chân đầu tư và nghiên cứu - cũng như bất kỳ mối quan hệ nào với Đảng Cộng sản Trung Quốc.  

Các công ty nước ngoài cũng nên tiếp tục tự do để nắm bắt nhiều cơ hội mà Trung Quốc vẫn mang lại. Nhưng rủi ro chính trị gia tăng mà họ đang tự phơi bày cần phải được đánh giá đúng mức. Hãy hy vọng những gì đã xảy ra với Nga sẽ không bao giờ lặp lại với Trung Quốc, nhưng một lần nữa, việc phớt lờ loại rủi ro đó cũng sẽ không giúp ích được gì.

Huỳnh Dũng  -Theo Universalpersonality/Barrons/Foreignpolicy/Merics