Cánh đồng ký ức

Đó là những buổi chăn trâu bò nơi triền đê sông Mã mướt mát cỏ. Cả lũ trẻ phân công vài đứa con gái ở lại canh chừng bầy trâu bò của hợp tác xã, còn thì tất thảy một… hai… ba… cởi truồng - lao xuống đồng mà sục. Còn bé lắm mà, chưa đủ nhanh đủ khéo để có thể bắt được tôm cá lươn trạch. Chỉ bắt được những chú ốc ù lì và những con cua chậm chạp.

Chiến tích của những cuộc đổ bộ này thường là một mớ ốc mớ cua. Ốc thì chia cho vài đứa mang về nhà bỏ vào nồi cho bát canh rau khoai đậm đà thêm hương vị quê mùa. Còn cua thì xử lý tại trận với mớ rau má nhổ tận gốc bên đầu bờ ruộng cộng thêm nắm muối xin ở nhà nào đó ở gần “bãi chiến trường” nhất.

Cua non mà lại ăn gỏi với củ rau má già thêm vài hạt muối vào giữa trưa hè nóng nực, nó vừa giòn, vừa ngọt, vừa ngậy vừa thơm thơm mát mát cái cần cổ. Ăn một lần nhớ suốt một đời. Không có món sơn hài hảo vị của bất kể đấng bậc vua chúa nào sánh nổi! Nó ngon, nó hấp dẫn, nó dụ mị đến mức khi viết lại những dòng này ký ức tôi lại bừng bừng cái cảm giác tê tê ướt ướt nơi đầu lưỡi!

Mà nhất là khi thưởng xong cái món “tê tê ướt ướt đầu lưỡi” ấy, gặp đúng bữa đêm trước mưa rào, xuống ruộng ngắt một cọng rạ tươi, úp mặt xuống đất hút một hơi nước mưa đọng lại trong vết chân trâu, thì quả là: Ối giời ơi, sướng quá!

Đó là cữ mùa Hạ. Còn cữ Đông, trước khi lùa trâu bò về làng từ chiều hôm trước, lũ chúng tôi đã giao hẹn cho một hai đứa nào đó sáng hôm sau nhớ thủ theo một con cúi rơm nùi lửa. Và hôm sau, sau khi đã đổ bộ xuống cánh đồng, thu hồi chiến lợi phẩm (nếu hẩm hiu thất thu, sẽ chặn ngay một đoạn mương nông nào đó, be bờ tát cạn bằng vũ khí tại chỗ là mũ lá nón lá, quyết tìm cho kỳ ra “hiệu quả”) lũ chúng tôi sẽ gom rơm rạ rơi vãi trên đồng lại, lấy mồi từ con cúi rơm, nổi lửa làm món nướng.

Ai đã từng ăn món cá tôm (chỉ bé bé nhỏ nhỏ xinh xinh như một hai ngón tay thôi, chứ không to cỡ ký lô như trong nhà hàng đặc sản bây giờ) và nhất là món cua, ốc nướng của lũ trẻ trâu chúng tôi ngày ấy thì quả ngon… không chịu nổi!

Xong bữa tiệc bây giờ khó có thể tìm đâu ra như vậy, lũ trẻ bọn tôi lại đi lượm những bãi phân trâu đã khô cong bên triền đê quẳng vào cái bếp trời đang còn ngún lửa để chơi tiếp món chống rét. Thì trời ạ! Khi những bãi phân khô ấy bén than nóng bốc khói… một hương vị rất nồng nàn rất đồng quê lan tỏa. Nó đặc trưng đến mức không bút nào tả xiết.

Và nó da diết trói buộc níu kéo đến nỗi, khi đi lính xa quê, hành quân qua những nơi thoảng thoảng hương vị quen quen ấy, tôi không thể không hếch mũi lên hít hít thật sâu mấy hơi rồi mới chịu chạy gằn theo đồng đội. Ôi cái mùi da diết của đồng quê.

Minh Tâm