Cây Kơ nia ở phía mặt trời

Địu con đi... chống Fulro

Căn nhà vách đất thấp tè, mái ngói khấp khểnh là tài sản đáng giá nhất của vợ chồng Đinh Thị Her – Nguyễn Văn Nên với bao khát vọng cho một cuộc sống riêng tư sau ngày đất nước im tiếng súng, nên quyết định trưng tập vào đoàn công tác chống Fulro đã khiến Đinh Thị Her lặng đi trong chốc lát... Trọn đêm cho đến khi ánh ngày mới nhuốm đầu rặng cây xa thì mọi trù liệu đã được quyết định: Ông sẽ đảm nhận hai đứa con trai lớn, còn bà sẽ địu con gái bé theo đoàn công tác...

Bà Đinh Thị Her và người bạn đời Nguyễn Văn Nên. Ảnh: Ngọc Tấn

Đó là những năm 1970, huyện Mang Yang (cũ) của tỉnh Gia Lai dân cư thưa thớt, chính quyền mới còn non yếu đã khiến Fulro trỗi lên như nấm độc sau mưa. Chúng vô hiệu hóa cán bộ cơ sở, khống chế dân, tổ chức đánh úp trụ sở giữa ban ngày. Đảm nhận công tác tuyên truyền, phát động quần chúng, Đinh Thị Her hiểu rằng mình cũng là người lính xung kích với bao gian khổ, hiểm nguy. Dẫu sao trong cuộc chiến mới này, Her vẫn có bao đồng đội bên mình; có bao đồng bào đã hiểu dã tâm và tội ác của Fulro, sẵn sàng chở che, bảo vệ...

Bằng niềm tin ấy, suốt hơn 3 năm ròng Đinh Thị Her đã có mặt hầu khắp huyện Mang Yang. Từ nơi nóng nhất, phức tạp nhất, cả với trung tá Y Dip - trùm Fulro vùng, hay thiếu tá  Nay Plú   - chỉ huy trưởng ZG 23, bà cũng đến tận nhà ăn ở với vợ con họ để vận động. Vợ Y Díp còn nấu cơm cho bà Her ăn, ngủ chung để nghe bà tâm tình. Còn vợ Nay Plú, hơn thế đã nghe lời bà viết thư gọi chồng về… Điều này khiến Fulro càng căm tức bà. Cái tên Đinh Thị Her đã được đặt lên hàng đầu trong sổ đen của chúng. Và một lần chỉ nhờ sự may mắn mà bà đã thoát chết…

Đó là khi bà đi phát động quần chúng ở Ia Pech. Hôm đó mới khoảng 4 giờ chiều nên khá đông cán bộ xã và đoàn công tác đang có mặt ở trụ sở. Đặt đứa con đang ngủ say vào chiếc võng, bà sang nhà bên mượn bếp nướng bánh mì. Bất thần những tiếng nổ vang dậy đất, bọn Fulro tổ chức đánh úp trụ sở xã! Rất may một chiến sĩ công an đã kịp ấn bà nằm xuống rồi đạp phên kéo bà thoát ra cửa ngách. Nhìn lại nơi đứa con đang ngủ, một giàn lửa đã trùm kín mái nhà. “Con ơi!” – bà chỉ thốt lên hai tiếng nấc nghẹn, đinh ninh đứa con đã bị chết cháy. Nhưng may sao trước đó một cán bộ trong đoàn đã kịp ôm bé thoát ra, nhưng một bên mặt bé bị cháy sém, để lại trong lòng bà một vết sẹo suốt đời…

Có mặt ở mọi điểm nóng

Nhưng rồi trong một lần đi kiếm củi nấu cơm cho anh em, bà đã bị vướng mìn đứt một bên chân… Hưởng chế độ trợ cấp một lần, trở về mái nhà đã hơn 3 năm các con chưa tròn hơi ấm  vòng tay của mẹ, bà tự an ủi: Tham gia cách mạng lúc mới 16 tuổi, trải hơn 9 năm gian khổ cũng là sự đóng góp đáng kể. Giờ chẳng làm được việc lớn thì vận động bà con trong làng giũ bỏ nếp cũ, siêng năng làm ăn để thoát lạc hậu đói nghèo cũng là điều Đảng cần, dân mong… Và Đinh Thị Her đã không thể nghĩ rằng hơn 20 năm sau một lần nữa mình lại phải đối diện những kẻ xấu.

Năm 2001 Tây Nguyên xảy ra sự biến. Bọn phản động lưu vong đã nảy ra cái gọi là “Tin lành Đêga” hòng lợi dụng khoảng trống mơ hồ về niềm tin tôn giáo trong một bộ phận đồng bào để gây chia rẽ đoàn kết dân tộc, chống lại chính quyền. Hiểu rằng đã đến lúc không thể ngồi yên, khi xã thành lập đội công tác vận động quần chúng, Đinh Thị  Her đã tham gia không chút chần chừ. Dù sức khỏe yếu, đi lại bằng chân giả, nhưng không ngõ ngách nào các làng trong xã không in dấu chân bà. Tài vận động của bà không chỉ thuyết phục được bao người lầm lỡ mà còn cảm hóa những kẻ cốt cán từng có quá khứ đen tối. Xã A Yun và những “điểm nóng” trong huyện  Mang Yang sau cơn sóng cả đã trở lại bình yên.

Giỏi thuyết phục người khác

Tôi tò mò hỏi bà nói cách nào mà dân lại chịu nghe? Bà cười: Tôi chỉ học được đến lớp 2 thôi. Vận động dân, tôi chẳng biết lý luận cao xa gì, cứ sự thật trước mắt mà bẻ lại luận điệu xằng bậy của bọn phản động. Tỉ như  với những kẻ “Tin lành Đêga”, để che giấu dã tâm, chúng vẫn rêu rao rằng theo “đạo” là để không uống rượu, không hút thuốc, làm việc tốt. Tôi bẻ lại luận điệu ngụy biện ấy cho bà con hiểu: Chẳng phải từ lâu nay rồi Nhà nước vẫn khuyên chúng ta không hút thuốc lá, không uống rượu để khỏi ảnh hưởng tới sức khỏe đó sao? Còn “làm việc tốt”, chẳng lẽ lâu nay chính quyền bảo bà con cứ phải làm việc xấu? Thì ra giỏi tuyên truyền, giản đơn là người biết cách làm cho người ta nhận rõ sự thật.

…Dù không còn xập xệ như xưa thì ở thôn 2 này, căn nhà của vợ chồng bà vẫn thuộc “diện nghèo”. Câu chuyện của bà tạm gác bởi lũ cháu đang đợi cơm trưa. Nhà nghèo, bữa cơm cũng nghèo với thu nhập cả nhà chỉ mỗi suất lương hưu của ông là đáng kể. Nhưng  ngôi nhà ấy đầy ắp hạnh phúc.

Không giấu giếm sự hãnh diện, vừa ăn bà vừa kể cho tôi nghe mối tình đầy lãng mạn của mình… Cha bà - ông Đinh Kang từng là Bí thư đầu tiên của xã A Yun này, hy sinh lúc còn rất trẻ. Noi gương cha, bà thoát ly lúc mới là một thiếu nữ tuổi trăng tròn. Tự nhủ giải phóng miền Nam rồi mới lấy chồng, vậy mà đã gặp ông Nên. Ông quê ở Bình Định, là lính vận tải H1 Tỉnh ủy Gia Lai. Những ngày bom đạn ác liệt, không tin là có ngày chồng trở về, vợ ông ở quê bỏ theo người khác. Nỗi đau của ông may mắn đã được bà Her bù đắp…

Chính vậy mà ngay cả thời điểm 3 năm ròng bà theo đoàn công tác chống Fulro, ông vẫn vừa đảm đương Bí thư xã A Yun vừa lo việc nhà, nuôi nấng con cái chu đáo để bà yên tâm làm nhiệm vụ mà không một chút phàn nàn.