Cơ hội xuất khẩu sản phẩm tổ yến đã mở ra nhưng thách thức còn quá nhiều

Cục Chăn nuôi nhận định như thế tại Hội nghị đánh giá tình hình chăn nuôi chim yến và xây dựng dữ liệu nhà nuôi chim yến phục vụ xuất khẩu sản phẩm tổ yến tổ chức tại TP.HCM, ngày 16/2.

Xuất khẩu sản phẩm tổ yến còn hạn chế

TS. Nguyễn Đức Trọng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam cho biết, nuôi chim yến là một nghề cho sản phẩm có giá trị dinh dưỡng và kinh tế rất cao, 1.500 - 2.000 USD/kg tổ yến.

Thời gian qua, tổ yến chủ yếu được xuất khẩu tiểu ngạch, thu về khoảng 200-300 triệu USD/năm.

Theo Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2030, sản lượng yến dự kiến đạt 350-400 tấn, với giá trị khoảng trên 1 tỷ USD. Đây thực sự là một nghề quan trọng và có hiệu quả kinh tế cao trong ngành chăn nuôi.

Việc gây nuôi chim yến hiện đang phát triển mạnh ở các địa phương. Năm 2017, cả nước có tổng số 8.300 nhà yến. Đến năm 2022, con số này tăng lên 23.665 cơ sở nuôi chim yến.

TS. Trọng cho biết, nghề nuôi chim yến phát triển rất nhanh, nhưng cũng gây ra nhiều hệ lụy về kinh tế, xã hội trong thời gian qua.

Sự phát triển nhà yến chủ yếu là tự phát, chưa có quy hoạch vùng nuôi, thiếu kỹ thuật trong xây dựng và vận hành nhà yến. "Nghề nuôi yến chưa xây dựng kế hoạch sản xuất theo ngành hàng, nên hiệu quả kinh tế trong đầu tư nuôi yến chưa cao và không ổn định", TS. Trọng nói.

Ông Dương Tất Thắng - Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho biết, trong công tác quy hoạch, cơ sở nuôi chim yến nằm xen lẫn trong khu dân cư lên đến hơn 90%.

Việc thống kê nhà yến, sản lượng tổ yến ở nhiều tỉnh chưa được cập nhật đầy đủ. Các cơ sở nuôi yến còn chưa kê khai thực về diện tích nhà yến, sản lượng tổ yến, nên khó khăn cho các cơ quan quản lý các cấp.

Theo ông Thắng, cơ hội xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc đã mở ra. Tuy nhiên, thời gian qua, việc nuôi chim yến chỉ phát triển mang tính tự phát là chủ yếu. Nghề yến chưa xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, chưa có giá trị cao đúng với giá trị thực vì chủ yếu xuất thô và tiểu ngạch.

"Nghề nuôi yến chưa xây dựng kế hoạch sản xuất, thiếu tính liên kết của một ngành hàng, và chưa truy xuất được nguồn gốc sản phẩm", ông Thắng cho biết.

Gắn mã số để xuất khẩu sản phẩm tổ yến

Ngày 9/11/2022, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Việt Nam cùng với Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ký Nghị định thư về việc xuất khẩu tổ yến vào thị trường Trung Quốc.

Trước đó, các chương trình hợp tác giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước đã được tiến hành, như Nhật Bản ghi nhớ xuất nhập khẩu sản phẩm tổ yến giữa Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam với Công ty Đông Nam Yến Đô (Trung Quốc).

Theo thống kê của Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam, hiện nay, mới có 56 doanh nghiệp của 3 nước được phép xuất khẩu vào Trung Quốc: Malaysia (33 doanh nghiệp), Indonesia (21 doanh nghiệp), Thái Lan (2 doanh nghiệp).  

Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam đã phối hợp với Công ty Đông Nam Yến Đô xây dựng Công ty TNHH sơ chế yến nguyên liệu và Trung tâm kiểm định chất lượng yến sào tại Việt Nam (ở TP.HCM) phục vụ xuất khẩu tổ yến vào thị trường Trung Quốc.

Theo Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến, để xuất khẩu sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc, sản phẩm phải có sự giám sát theo chuỗi sản phẩm; có thể truy xuất nguồn gốc từ gây nuôi, khai thác, sơ chế, chế biến, bảo quản, đóng gói, ghi nhãn đến sản phẩm cuối cùng; đáp ứng yêu cầu kiểm soát chất lượng, an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm.

Việc gắn mã số đối với từng cơ sở nuôi chim yến là hết sức cần thiết, nhằm quản lý được tổng thể các nhà yến trên Hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia do Bộ NNPTNT quản lý. Mặt khác, dùng mã số này để truy xuất được thông tin sản phẩm lưu thông trên thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.

Để thống nhất việc đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến, Bộ NNPTNT ban hành văn bản hướng dẫn về đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến.

Trong đó, Cục Chăn nuôi có trách nhiệm tổ chức triển khai, hướng dẫn hoạt động chăn nuôi chim yến và các nội dung liên quan đến hoạt động chăn nuôi trên phạm vi cả nước.

Cục Chăn nuôi sẽ tổ chức triển khai cấp, quản lý mã số cơ sở nuôi yến theo hướng dẫn; rà soát, cập nhật cơ sở dữ liệu 6 tháng/lần (trước 30/6 và 31/12 hằng năm); xác nhận (thông báo) mã số cơ sở nuôi chim yến xuất khẩu theo yêu cầu của nước nhập khẩu.