Độc đáo chiếc vỏ dao của người dân vùng núi xứ nghệ

Ông Nguyễn Văn Da, thôn 9, xã Tam Sơn ( Anh Sơn) cho biết: “đối với người dân lao động như chúng tôi, chiếc vỏ dao đặc biệt quan trọng và được xem như là một “báu vật”. Lúc ở nhà, những khi không sử dụng đến dao, người dân chúng tôi thường tra dao vào vỏ, treo cẩn thận ở nơi cao ráo để vỏ không bị mối mọt, dao không bị rỉ sét, lại dễ tìm kiếm khi muốn sử dụng đến dao”.

Mỗi khi đi làm, người dân vùng núi xứ Nghệ cũng thường mang theo cả dao và vỏ ở bên mình. Vỏ dao có công dụng hữu ích khi người dân đi rừng. Thứ nhất dao là vật sắc bén; nếu dao được tra vào vỏ, không may bị vấp ngã, đã có vỏ dao bảo vệ, tránh được thương tích. Thứ hai, do nghề đi rừng phải leo nhiều đèo dốc, luồn lách khắp nơi, nếu chưa sử dụng mà cứ cầm dao trên tay rất khó di chuyển, mệt mỏi, rất bất tiện… chưa kể, những khi mệt mỏi, nghỉ ngơi trong rừng, nếu không tra dao vào vỏ, rất dễ để quên dao, khó tìm kiếm… Vì vậy mà hầu như ở vùng rừng núi  xứ Nghệ, gia đình nào cũng làm vài chiếc vỏ dao để trong nhà.

Hầu như làm việc gì người dân cũng mang theo dao và vỏ (ảnh: Võ Văn Thành)

Chiếc vỏ dao nhiều công dụng, hữu ích như vậy, nhưng để chế tạo ra chiếc vỏ dao cũng không hề đơn giản. Nếu muốn có được chiếc vỏ dao bền đẹp, sử dụng được lâu cần phải có nhiều kinh nghiệm trong chế tác.

Trước hết phải chọn cho được loại gỗ để làm vỏ dao phù hợp. Thông thường người có kinh nghiệm thường chọn những loại gỗ có hoa vân đẹp, không bị mối mọt, ít cong vênh, lại nhẹ để làm vỏ như gỗ vàng tâm, mít, de…

Gỗ chặt về phải lựa đúng tiết, phơi khô vài nắng rồi mới dùng dao, đục làm vỏ. Vỏ dao được tạo thành từ hai miếng gỗ đã được đẽo mỏng, bào nhẵn, lồi ở mặt ngoài, lõm ở mặt trong sao cho khi ốp hai mảnh gỗ sát vào nhau tạo thành một khe hở để có thể tra vừa dao vào được. Vỏ dao sau đó được cố định bằng đinh ở đầu dưới, phía trên gần nơi tra dao buộc dây dù để vừa cố định phần trên vừa làm dây đeo vào người.

Một chiếc vỏ dao “đạt chuẩn” phải là chiếc vỏ dao mỏng, nhẹ, tra dao vào phải khít, không quá lỏng, hoặc quá chặt, bởi quá lỏng khi di chuyển dao dễ tuột ra ngoài, quá chặt sẽ khó rút dao ra khỏi vỏ… Chiếc vỏ dao chỉ có vậy thôi, nhưng với người dân vùng rừng núi xứ Nghệ từ bao đời nay, vật dụng này luôn song hành cùng với chiếc dao mỗi khi làm việc.