Hướng dẫn sắc và uống thuốc Đông y

Không sắc và uống tùy tiện

Theo Lương y Vũ Quốc Trung (Hội Đông y Hà Nội), do công việc bận rộn, lại có phần lười nên không ít người đã mắc sai lầm khi sắc và uống thuốc đông y. Dưới đây là một số lỗi hay gặp:

- Dùng ấm kim loại (nhôm, inox) thậm chí dùng cả nồi cơm điện để sắc thuốc cho tiện. Tuy nhiên, ấm kim loại sẽ làm biến đổi nhiều hoạt chất của thuốc, làm giảm chất lượng thuốc, đôi khi còn có thể gây ngộ độc cho người dùng.

- Đổ nước sắc thuốc quá nhiều hoặc quá ít. Thuốc cần phải đun một lượng nước vừa phải để thuốc thôi hết các hoạt chất, đảm bảo đúng liều lượng của thuốc. Thuốc loãng quá hoặc đặc quá đều không tốt.

- Đun thuốc quá nhanh hoặc quá lâu: Do muốn thuốc nhanh chóng cạn bớt để nhanh được uống nên nhiều người tăng lửa thật to để thuốc nhanh cạn. Hoặc lại muốn thuốc “kỹ” hơn, có người lại đun thuốc lâu hoặc để quên thuốc khiến thuốc cạn kiệt. Điều này đều không thể phát huy hết công dụng của thuốc.

- Tùy tiện uống thuốc bất cứ lúc nào mà không cần nghe hướng dẫn của thầy thuốc. Trong khi đó, đối với mỗi loại bệnh, mỗi loại thuốc đều có cách uống khác nhau, mới có thể chữa trị bệnh tốt nhất.

Theo lương y Vũ Quốc Trung, khi sắc và uống thuốc đông y, người dân cần lưu ý các điểm sau:

1. Sắc thuốc

- Dùng ấm, nồi đất để sắc thuốc. Dùng nước sạch để sắc thuốc. Đổ nước ngập chừng 2 đốt ngón tay là vừa đối với lần sắc đầu, lần sau thì đổ ít hơn một chút.

- Cách sắc thuốc: trước khi sắc nên ngâm thuốc vào nước ấm khoảng 15-20 phút để tạo điều kiện cho các hoạt chất tách ra và rút ngắn thời gian đun thuốc. Nếu là thuốc bổ nên sắc 3 lần, dùng lửa nhỏ, sắc lâu. Mỗi lần sắc từ 60-90 phút.

- Nếu là các loại thuốc có tính phát tán, công hạ dùng chữa bệnh ngoại cảm, phong tà nên sắc 2 lần, dùng lửa lớn và sắc nhanh trong khoảng 10-20 phút.

- Một số loại thuốc có cách sắc đặc biệt hơn như thuốc là khoáng vật thì sắc trước, sau đó mới cho các vị thuốc có tinh dầu như bạc hà, tía tô, gừng vào sau. Các loại thuốc quý như sừng tê giác, nhân sâm, linh chi thì lại phải sắc riêng rồi phối hợp với các vị thuốc khác. Các thuốc như cao, mật ong thì trước khi uống mới hòa vào nước thuốc. Người dân khi đi khám và bốc thuốc đông y thì nên nghe kỹ lời hướng dẫn của lương y để thực hiện sắc và uống thuốc cho đúng.

2. Cách uống:

Mỗi thuốc có một thời điểm uống khác nhau để phát huy triệt để hiệu quả của thuốc.

Thuốc chữa bệnh ở thượng tiêu (các bệnh tim, phổi) nên uống thuốc sau khi ăn; Chữa bệnh ở trung hạ tiêu (bệnh ở gan, mật, dạ dày, bàng quang...) uống thuốc trước khi ăn; Chữa bệnh ở kinh mạch, tứ chi uống thuốc vào lúc sáng sớm chưa ăn gì; Chữa bệnh ở xương tủy uống thuốc lúc ăn no vào buổi tối; Uống thuốc an thần nên uống trước khi đi ngủ; Uống thuốc để chữa các bệnh cấp tính nên uống thuốc khi cần.

Các loại thuốc bổ cũng nên uống trước khi ăn, thuốc chữa bệnh nên uống vào lúc đói.

Mỗi thang thuốc nên chia uống làm 3-4 lần trong 1 ngày, nếu thuốc chữa bệnh cấp tính thì uống hết trong một lần.

3. Kiêng kỵ:

Điều quan trọng trong thuốc Đông y là nên sử dụng chung một số thực phẩm cùng với thuốc để hạn chế các tác dụng không mong muốn.

Khi uống thuốc đông y nên kiêng đậu xanh, giá đỗ, rau cải xanh. Thuốc có hà thủ ô đỏ kiêng ăn cá không vẩy như lươn, trạch, cá trê... Kiêng thịt chó khi uống thuốc có cát cánh, cam thảo, hoàng liên, ô mai. Kiêng ba ba khi uống thuốc có bạc hà, kiêng dấm khi uống thuốc có phục linh. Kiêng chè khi uống có thổ phục linh. Kiêng thịt lợn khi thuốc có ké đầu ngựa. Cũng không nên dùng các loại thức ăn có nhiều dầu mỡ, làm hạn chế quá trình hấp thụ thuốc.