Vụ bắt 2,55 tấn xyanua và lo ngại chất độc hại tràn lan trên thị trường

 Lo ngại vì Xyanua trôi nổi khắp mọi nơi

Công an quận Bình Thạnh vừa khởi tố, bắt tạm giam 2 đối tượng Nguyễn Đức Thành Huy và Ngô Thị Như Huệ về hành vi “mua bán trái phép chất độc”. Trong đó, đối tượng Huệ đã bán ra thị trường 2,55 tấn xyanua cho 11 khách hàng kể từ năm 2019 đến nay.

Với số lượng xyanua lớn như vậy trôi nổi trên thị trường khiến nhiều người không khỏi lo lắng bởi vì cách đây không lâu, dư luận chưa hết rúng động về việc đầu độc 5 người trong gia đinh ở Đồng Nai bằng chất độc xyanua. Vậy xyanua là gì mà độc hại như thế ?

 Theo Trung tâm Thông tin Y khoa - Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (TP.HCM), xyanua là chất cực độc có thể gây nguy hiểm khi tiếp xúc qua da, ăn uống hoặc hít phải. Sau khi tiếp xúc với một lượng đủ lớn, trong khoảng vài phút chất độc sẽ phát tác. Khi nuốt phải một lượng nhỏ từ 50 – 200mg xyanua dạng rắn, lỏng hoặc tiếp xúc với xyanua trong không khí ở mức 270 ppm, các cơ quan trong cơ thể sẽ bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến nguy cơ tử vong. Các y tá, bác sĩ cho biết, đây là một trong những chất độc gây chết người nhanh nhất mà con người từng biết đến. Thời gian tử vong sau khi nhiễm xyanua thường khoảng vài phút đến vài giờ tùy vào lượng tiếp xúc và thể trạng của bạn.

Theo công an TP.HCM, hầu hết người dân mua, sử dụng chất độc xyanua để làm xi mạ, sơn, nhuộm, thuốc diệt chuột… Vì xyanua là chất sử dụng nhiều trong công việc nên nhà nước đã có những quy định, điều kiện để mua bán loại chất độc này chứ không cấm kinh doanh. Theo Phụ lục I, II, IV Nghị định 113/2017/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Hóa chất thì xyanua là hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện. Nếu không được dùng đúng mục đích thì chỉ cần từng này thì sẽ để lại nhiều hậu quả đáng tiếc.

Mặc dù hóa chất độc hại này theo quy định hiện tại rất chặt chẽ nhưng trên thực tế, việc mua bán xyanua trên thị trường khá dễ dàng. Trong vụ việc “2 đối tượng mua bán chất độc hại bị bắt” nêu trên, đối tượng Nguyễn Đức Thành Huy đã sử dụng mạng xã hội Facebook “Hóa chất Nam Phương” và “Hóa chất Xi mạ” để quảng cáo, trao đổi, mua bán chất độc xyanua. Khi có khách hàng cần mua, đối tượng này sẽ đóng gói giao cho khách hàng thông qua dịch vụ giao hàng – thu hộ.

Tương tự, 2 vụ án giết người bằng chất độc này xảy ra trước đó tại Đồng Nai và Thái Bình, các đối tượng cũng đã dễ dàng mua loại xyanua trên mạng xã hội. Còn trong vụ giết người bằng xyanua xảy ra tại Bà Rịa -Vũng Tàu, thủ phạm đã mua được loại chất cực độc này tại một khu chợ hóa chất. Điều này cho thấy mua bán xyanua không khó, có người ví dễ như ra mua mớ rau, con cá ngoài chợ.

Theo Công an TP.HCM, thời gian gần đây, nhiều vụ án thương tâm đã xảy ra khi kẻ thủ ác sử dụng xyanua để đầu độc nạn nhân để cướp tài sản hoặc chỉ để giải quyết những mâu thuẫn trong cuộc sống hàng ngày gây phẫn nộ trong dư luận xã hội. Đáng chú ý, có 16 trường hợp tại TP.HCM và một số tỉnh lân cận mua chất độc xyanua nhằm mục đích tự tử. Trong đó, 2 trường hợp may mắn được người nhà đưa đến bệnh viện cấp cứu kịp thời, 14 trường hợp còn lại từ bỏ ý định tự tử và tự tiêu hủy số chất độc xyanua đã mua được.\

Từ những vụ án tàn độc này cho thấy việc quản ý, mua bán xyanua còn nhiều “lỗ hồng”, dễ dàng trao đổi, mua bán trên các trang mạng xã hội.

Hạn chế mua bán tràn lan chất độc hại trên thị trường

Mặc dù pháp luật quy định, việc mua, bán xyanua phải có phiếu kiểm soát, có xác nhận của bên mua, bên bán để làm cơ sở cho việc kiểm soát nhưng trên thực tế, việc mua bán xyanua vẫn diễn ra tràn lan thời gian qua. Lý giải về nguyên nhân, Luật sư Trần Bá Học (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng, các quy định về điều kiện kinh doanh, mua bán và sử dụng hóa chất còn mang tính chung chung, chưa có tính kiểm soát việc thực hiện dẫn đến việc mua các loại hóa chất độc hại như xyanua diễn tra tràn lan.

Theo quy định, người bán cũng chỉ biết người mua theo thông tin người mua kê khai nhưng không có điều kiện để kiểm chứng thông tin, việc sử dụng có đúng mục đích đã kê khai hay không? Đặc biệt, luật không quy định điều kiện để cá nhân, tổ chức phải đáp ứng để mua được hóa chất xyanua nên việc mua rất dễ dàng.

“Việc kiểm soát, giám sát người bán có thực hiện bán hàng đúng quy định hay không là một trong những giải pháp hữu hiệu nhất hiện nay nhưng trước tình trạng hóa chất được bán tràn lan ở các chợ sỉ, các cửa hàng như những mặt hàng thông thường thì việc kiểm soát, kiểm tra gần như không đảm bảo được” - Luật sư Trần Bá Học cho biết thêm.

Để tình trạng mua bán xyanua trôi nổi không còn tiếp diễn, trao đổi với VOV, Luật sư Nguyễn Quang Thái (Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn Quang Thái và Cộng sự) đề xuất, lực lượng chức năng cần tăng cường thanh tra, kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh, sử dụng các chất độc hại, đồng thời cấp phép và kiểm tra định kỳ để đảm bảo tuân thủ các quy định an toàn. Đặc biệt, cần thiết lập các đội kiểm tra liên ngành, phối hợp giám sát giữa các bộ ban ngành liên quan với các địa phương nhằm giám sát mua bán, vận chuyển và sử dụng các chất độc hại.

Việc nhập khẩu, sản xuất và phân phối xyanua và các chất độc hại phải được khai báo; thiết lập hệ thống đăng ký và quản lý các doanh nghiệp, cá nhân được phép kinh doanh, sử dụng xyanua. Trong quá trình kiểm tra cần ứng dụng các công nghệ hiện đại vào việc theo dõi các hoạt động sử dụng xyanua hoặc các chất độc hại khác.

Cùng với quá trình kiểm tra, Luật sư Nguyễn Quang Thái cho rằng, việc thường xuyên, cập nhật và hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý và sử dụng các chất độc hại như xyanua là không thể thiếu. Trong các quy định cần có chế tài xử lý nghiêm khắc đối với các hành vi vi phạm quy định về quản lý hóa chất độc hại, mua bán, vận chuyển và sử dụng sai quy định.

“Cùng việc thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật, chính quyền cần nâng cao nhận thức cho người dân về những nguy hiểm của xyanua và các chất độc hại khác đối với sức khỏe con người và môi trường. Khuyến khích người dân báo cáo, tố giác hành vi vi phạm liên quan đến việc mua bán chất độc hại” - Luật sư Nguyễn Quang Thái nhận định.

Ngày 9/9/2024, Công an TP.HCM đã chủ động triển khai Kế hoạch tăng cường công tác phòng ngừa, quản lý, đấu tranh xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan kinh doanh hóa chất nguy hiểm, độc hại trên địa bàn Thành phố. Bên cạnh đó, lực lượng chức năng chú trọng công tác rà soát, lên danh sách, kiểm tra các địa điểm nghi vấn kinh doanh hóa chất nguy hiểm, độc hại; tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho doanh nghiệp, người dân.