Làng du lịch cộng đồng dệt thổ cẩm đẹp như phim của người Dao ở Hòa Bình, dân đang khá giả lên

Cô gái 9X người Dao Tiền "nặng lòng" với nghề dệt thổ cẩm truyền thống

Xóm Sưng mang trong mình vẻ mộc mạc, hoang sơ của phong cảnh thiên nhiên, cùng với nhiều phong tục tập quán còn nguyên vẹn của đồng bào Dao Tiền như nghề dệt thổ cẩm. 

Bởi vậy, nơi đây được nhiều du khách nước ngoài yêu thích và tìm đến để trải nghiệm.

Đặc biệt khi đến đây, nhiều du khách vô cùng thích thú trải nghiệm nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người phụ nữ Dao Tiền.

Theo những người phụ nữ Dao Tiền xóm Sưng, nghề dệt thổ cẩm đã có từ lâu đời. Từ khi còn rất nhỏ, họ đã được bà và mẹ dạy thêu thùa, dệt và nhuộm thổ cẩm.

Ban đầu, những người phụ nữ xóm Sưng dệt thổ cẩm chỉ là để tự cung, tự cấp, may mặc thêu thùa để lấy quần áo, váy mặc hằng ngày. 

Về sau này, khi du lịch cộng đồng ở xóm Sưng phát triển thì nghề dệt thổ cẩm truyền thống đã trở thành một một nét văn hóa mang bản sắc của người Dao Tiền nơi đây.

Qua câu chuyện với chị Lý Thị Hằng (SN 1994) – Tổ trưởng Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền xóm Sưng, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, chúng tôi được biết, nghề dệt thổ cẩm từ lâu đã gắn liền với cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của người phụ nữ Dao Tiền nơi đây và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. 

Trước đây, phụ nữ ở xóm Sưng dệt thổ cẩm chủ yếu phục vụ cho cuộc sống sinh hoạt thường ngày. Người dân nơi đây chủ yếu làm nương rẫy, chăn nuôi, trồng trọt thu nhập không đáng là bao, nên cái nghèo cứ mãi đeo bám.

Với mong muốn khôi phục, gìn giữ và phát huy các sản phẩm thổ cẩm truyền thống; cùng với đó là giúp chị em phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn vươn lên làm chủ cuộc sống, nâng cao được thu nhập, chị Hằng đã vận động những chị em tâm huyết với nghề dệt thổ cẩm truyền thống ở xóm Sưng để thành lập tổ hợp tác thổ cẩm.

Tháng 1/2023, tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền được thành lập với 12 thành viên. Điều đặc biệt ở đây, ngoài các thành viên là hộ nghèo và cận nghèo, trong tổ hợp tác còn có những chị em khuyết tật hoặc có con bị khuyết tật.

Theo chị Hằng, xóm Sưng có lợi thế về du lịch cộng đồng và có rất đông khách du lịch đến tham quan, tìm hiểu về những bộ trang phục, nét văn hóa độc đáo của người Dao Tiền.

Mặt khác, để tạo ra những bộ trang phục truyền thống khá công phu và phải trải qua rất nhiều công đoạn như dệt vải, thêu, nhuộm vải bằng lá chàm, vẽ sáp ong…, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo của đôi bàn tay người phụ nữ; trong đó để tạo ra một tấm vải đẹp theo cách làm truyền thống của người Dao Tiền, phải mất khoảng 1 tháng để nhuộm vải. 

Công đoạn vẽ sáp ong cũng mất nhiều thời gian. Do vậy, những bộ trang phục của người Dao Tiền có giá thành rất cao, khách du lịch khó lòng bỏ tiền ra để mua.

Để phù hợp với thị yếu của khách du lịch, chị Hằng đã nảy ra ý tưởng, đưa những hoa văn thổ cẩm của dân tộc vào những sản phẩm như túi, ví, khăn trải bàn, khăn đội đầu, thảm trải sàn, vỏ gối… 

Mỗi họa tiết, hoa văn trang trí trên sản phẩm thổ cẩm này đều mang câu chuyện gắn liền với đời sống văn hóa, tinh thần người Dao Tiền. Qua đó, giúp quảng bá nét đẹp văn hóa người Dao Tiền cũng như phục vụ nhu cầu mua sắm của du khách khi đến du lịch tại xóm Sưng.

Chị Hằng cho biết: "Các sản phẩm tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền xóm Sưng làm ra sẽ được bán cho du khách với giá dao động từ 50.000 đồng đến 500.000 đồng. Từ khi thành lập đến nay, doanh thu tổ hợp tác đạt gần 150 triệu đồng, chưa kể từ các dịch vụ hướng dẫn du khách trải nghiệm nhuộm vải, dệt thổ cẩm, lưu trú tại địa phương".

Nâng cao thu nhập từ nghề dệt thổ cẩm truyền thống

Chị Lý Thị Nhơn, thành viên Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền xóm Sưng cho biết, nghề dệt thổ cẩm truyền thống đang giúp người dân từng bước nâng cao thu nhập. Góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa người Dao Tiền xóm Sưng.

"Thời gian tới, chúng tôi mong muốn nhận được sự hỗ trợ của các cấp chính quyền địa phương để tăng cường cơ sở vật chất của tổ hợp tác; đi học các lớp đào tạo nâng cao tay nghề giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, đưa ra thị trường nhiều sản phẩm đa dạng, độc đáo nhằm thu hút khách du lịch", chị Nhơn cho hay.

Ông Lý Văn Nghĩa – Trưởng xóm Sưng, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, thông tin, trên địa bàn xóm Sưng hiện nay có 77 hộ, với 395 nhân khẩu.

Theo ông Nghĩa, Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền đã truyền cảm hứng, thúc đẩy chị em xóm Sưng nỗ lực sản xuất, lao động để cải thiện thu nhập. Hiệu quả kinh tế mà Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền xóm Sưng mang lại có thể còn khiêm tốn.

Tuy nhiên, Tổ hợp tác cùng các thành viên đã nỗ lực gìn giữ, phát huy được ngành nghề truyền thống của dân tộc mình, giữ gìn bản sắc dân tộc. Quan trọng nhất, Tổ hợp tác đã giúp lao động nữ có hoàn cảnh khó khăn tại địa phương có việc làm ổn định, cải thiện thu nhập, từng bước vươn lên thoát nghèo.

Trao đổi với phóng viên, ông Đinh Văn Thụ - Chủ tịch UBND xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc cho biết: "Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Dao Tiền xóm Sưng không chỉ đơn thuần là nghề truyền thống phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn là một loại hình du lịch trải nghiệm độc đáo đối với du khách.

Du khách có thể trực tiếp tham gia các công đoạn từ nhuộm chàm, vẽ sáp ong, thêu và mua những chiếc khăn, bộ trang phục, túi đeo…mang về làm quà lưu niệm.

Qua trải nghiệm du lịch cho du khách, không chỉ tạo thêm thu nhập cho người dân địa phương mà còn góp phần bảo tồn, giới thiệu nét văn hóa đặc sắc của dân tộc đến du khách trong nước và quốc tế".