Linh thiêng tiếng "Sa Lá" xin dâu trong lễ cưới của người Phù Lá

Trong nghi lễ cưới truyền thống của người Phú Lá không thể không có tiếng kèn Pí lè. Ảnh: Internet

Người Phù Lá ở Bắc Hà gọi kèn Pí lè là "Sa Lá" - một loại nhạc cụ thuộc bộ hơi, Kèn Pí lè của dân tộc Phù Lá có cấu tạo tương tự cây kèn của người Mông, gồm 3 phần: Đầu thổi, thân kèn và loa kèn. Đầu thổi của cây kèn là một ống đồng nhỏ bọc gỗ, đục lỗ thông với thân kèn, lỗ nhỏ ở giữa để cắm ống thổi dài khoảng 1,5cm, ống thổi này được cắt từ ống thân lúa đã phơi khô, thân tròn, có độ dai.

Cây kèn của người Phù Lá được sơn màu đỏ để thể hiện cho sự linh thiêng trong nghi lễ, mà chủ yếu là sử dụng trong lễ cưới, đám tang và dựng nhà mới. Tuy nhiên, ở mỗi nghi lễ khác nhau thì họ lại thổi những bài kèn ứng với từng nghi lễ, mỗi bài kèn có nhịp điệu và xúc cảm riêng thích ứng với từng loại nghi lễ của dân tộc.

Trong lễ cưới của người Phù Lá, tiếng kèn là biểu tượng cho sự thiêng liêng không thể thiếu, bởi đồng bào quan niệm hạnh phúc của đôi vợ chồng cũng giống như tiếng kèn, phải có hai cây kèn thì khi ngân lên mới tạo nên sự đồng điệu, mới toát lên được cái hay, tạo nên xúc cảm trong lòng người.

Người Phù Lá luôn thổi hai kèn với các bài chỉ sử dụng cho lễ cưới, gồm: bài kèn trên đường đi đón dâu, đến nhà cô dâu, các bài kèn đưa cô dâu ra khỏi cửa và đón dâu về nhà. Với quan niệm lễ cưới được tổ chức để kết duyên cho đôi nam nữ về sống bên nhau, nên tiếng kèn trong lễ cưới cũng phải là tiếng kèn đôi thể hiện sự đồng điệu, dâng trào cảm xúc rộn ràng lúc vui tưng bừng, lúc buồn da diết như diễn biến tâm lý của cô dâu trước khi về nhà chồng.

Trên đường sang nhà gái rước dâu và lúc đưa dâu về nhà, đội kèn luôn phải đi trước để dẫn đầu đoàn rước dâu với vai trò là xua đi mọi sự cản trở trên đường để cô dâu về nhà chồng trong sự may mắn, bình an và còn thể hiện sự uy nghi, hoành tráng nhà trai trong ngày đại hỷ của gia đình.

Khi rước dâu đến cửa nhà trai, đội kèn phải đứng trước ngưỡng cửa để cô dâu làm lễ trong sân thì mới bước vào nhà và hai người thổi kèn phải dàn ra hai bên để cô dâu và chú rể thực hiện nghi lễ trước bàn thờ tổ tiên nhà chồng trong sự thiêng liêng, trang trọng, tiếng kèn trong nghi lễ cũng trở nên dồn dập, da diết hơn, khiến cho người tham dự lễ cưới trào dâng cảm xúc tưng bừng, nhộn nhịp. Đây là một phong tục độc đáo của người Phù Lá cần được phát huy và bảo tồn.