Một nước Đông Nam Á cần thêm 1,5 triệu tấn, giá một loại nông sản chủ lực của Việt Nam bất ngờ tăng vọt

Theo Thương vụ Việt Nam tại Indonesia, trong bối cảnh giá gạo tăng cao, tuyên bố mới nhất của Tổng thống Indonesia Joko Widodo ngày 08/10/2023 cho thấy, nước này phải cần thêm khoảng 1,5 triệu tấn gạo dự trữ quốc gia từ nay tới hết năm 2023, ngoài 2 triệu tấn gạo dự trữ đã nhập khẩu từ đầu năm tới nay.

Theo Tổng thống Jokowi: “Lượng gạo thu hoạch trong 6 tháng cuối năm 2023 không đủ để đáp ứng nhu cầu gạo trong nước. Chính phủ cần thêm 1,5 triệu tấn gạo dự trữ tới cuối năm 2023”. 

Lý do nước này phải cần thêm gạo dự trữ theo Tổng tống Jokowi xuất phát từ việc sản xuất nông nghiệp nước này  bị ảnh hưởng mạnh của hiện tượng El Nino cũng như Chính phủ cần thêm gạo để bình ổn giá gạo thị trường vốn đang tăng mạnh trong thời gian vừa qua. 

Nội dung tuyên bố này của Tổng thống trước đó cũng đã được ông Arief Prasetyo Adi-Chủ tịch cơ quan Lương thực quốc gia thông báo ngày 04/10/2023, theo đó “Chính phủ nước này đang để ngỏ khả năng nhập khẩu thêm 1,5 triệu tấn gạo đến hết năm 2023”. 

Theo Cơ quan lương thực quốc gia Indonesia (Bulog), lượng gạo hiện có trong kho của cơ quan này tính đến ngày 22/9/2023 đạt 1.723.000 tấn, trong đó 1.659.000 tấn là gạo dự trữ quốc gia.

Giá gạo tại Indonesia tăng mạnh trong thời gian vừa qua. Theo Cơ quan Lương thực quốc gia, giá gạo bán lẻ ngày 08/10/2023 của nước này là 13.200 Rp/kg (tỷ giá 1 USD tương đương 15.400 Rp) đối với gạo phẩm cấp trung bình; 14,920 Rp/kg đối với gạo chất lượng cao trong khi giá gạo bán lẻ cao nhất theo quy định của chính phủ là 10.900-11.800 Rp/kg đối với gạo phẩm cấp trung bình và 13.900-14.800 Rp/kg đối với gạo chất lượng cao. 

Mức lạm phát giá gạo Indonesia trong tháng 9/2023 tăng 18,44% so với cùng kỳ năm trước, cao nhất từ năm 2014. Giá gạo tháng 9/2023 cao hơn tháng 8/2023 là 5,61%, mức cao nhất từ tháng 2/2018.        

Theo Bộ Nông nghiệp Indonesia, trong năm 2023 nước này đề ra mục tiêu sản xuất 54,5 triệu tấn thóc tương đương với 32,07 triệu tấn gạo, tương đương với mục tiêu năm 2022. Tuy nhiên, sản lượng dự báo này sẽ bị điều chỉnh do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino. 

Khảo sát tại nhiều địa phương cho thấy, sản xuất và năng suất lúa gạo hiện đang bị ảnh hưởng mạnh bởi hiện tượng El Nino. Năng suất dự kiến sẽ chỉ khoảng 4 tấn/ha so với mức năng suất bình quân 5-6 tấn/ha; công suất hoạt động của nhiều nhà máy xay sát gạo hiện chỉ vào khoảng 20-30% trong tháng 8/2023.

Hiện tượng El Nino đã khiến cho sản lượng gạo sản xuất trong nước của Indonesia sụt giảm, giá gạo tại thị trường tăng mạnh buộc nước này sẽ phải tiếp tục và nhanh chóng nhập khẩu thêm 1,5 triệu tấn gạo dự trữ quốc gia trong thời gian sớm nhất để bình ổn giá cả thị trường, ổn định trật tự xã hội đặc biệt trong bối cảnh nước này sẽ tiến hành bầu cử Tổng thống và Quốc hội trong tháng 2/2024. Chính phủ Indonesia sẽ không để cho bất cứ cuộc khủng hoảng lương thực nào xảy ra trước cuộc bầu cử.

Theo số lượng thống kê của Hải quan Việt Nam, tổng lượng gạo Indonesia nhập khẩu từ Việt Nam trong 8 tháng đầu 2023 đạt 718.091 tấn, giá trị 361 triệu USD, tăng 15,5 lần về lượng và 16,4 lần về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. 

Theo số liệu thống kê của Cơ quan hữu quan Indonesia trong 07 tháng đầu 2023, tổng lượng gạo nhập khẩu của nước này từ Việt Nam chiếm 47% tổng lượng nhập khẩu và từ Thái Lan là 50%.

Trong khi đó, sau một thời gian dài giữ ở mức 613 USD/tấn, ngày 9/10/2023, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đã tăng lên 618 USD, gạo 25% tấm là 598 USD/tấn. Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 9 tháng năm 2023 đạt 6,6 triệu tấn, trị giá 3,6 triệu USD.

Theo Trung tâm Chuyển đổi số và Thống kê nông nghiệp (Bộ NNPTNT), xuất khẩu gạo trong tháng 9 tiếp tục tăng trưởng mạnh do nhu cầu của thế giới tăng cao, giá gạo xuất khẩu ở mức cao, nhiều nước lo ngại tình trạng thiếu lương thực toàn cầu đã tăng cường mua dự trữ, Việt Nam tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu gạo để đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu và tận dụng thời cơ giá gạo tăng cao để tăng thu nhập cho người trồng lúa.

Chính phủ Philippines đang áp dụng chính sách kiểm soát giá trần và giám sát các kho dự trữ gạo để chống đầu cơ tăng giá. Đây là hành động nhằm kiềm chế giá gạo nội địa trước đó đã tăng quá cao. \

Với sức ép về nhu cầu tiêu dùng và dự trữ gạo đang tăng nhanh, nhiều khả năng chính phủ Philippines sẽ phải giảm thuế suất nhập khẩu gạo từ 35% xuống còn 10%, thậm chí là 0% để tăng lượng gạo nhập nhằm giảm giá gạo nội địa và tăng dự trữ.

Ấn Độ có khả năng sẽ đạt được mục tiêu sản lượng gạo 111 triệu tấn trong vụ gieo trồng mùa Hè đang diễn ra, do diện tích trồng lúa cao hơn mức trung bình 5 năm qua và mùa mưa bắt đầu muộn hơn so với thông thường có thể giúp tăng sản lượng gạo. Nhiều dự báo Ấn Độ có thể nới lỏng xuất khẩu gạo vào đầu năm 2024.