Ngày Thế giới nhận thức về tự kỷ: Lan toả trách nhiệm cộng đồng

Nâng cao nhận thức của cộng đồng về tự kỷ

Đây là lần thứ tư, sự kiện "Thử thách bước chân" kêu gọi cộng đồng tham gia thử thách đi bộ trong 10 ngày với mục tiêu tối thiểu 42.000 bước chân, đại diện cho Ngày Thế giới nhận thức về tự kỷ 2/4. 

Mỗi lượt đăng ký trực tiếp đóng góp 250.000 đồng vào các hoạt động hỗ trợ trẻ em tự kỷ của Saigonchildren như tập huấn cho phụ huynh, đào tạo nhà thực hành, can thiệp sớm miễn phí cho trẻ rối loạn tự kỷ có hoàn cảnh khó khăn...

Bà Trương Thúy Ngân, đại diện Saigon Children's Charity cho biết, trong 3 năm qua, sự kiện này đã thu thập được hơn 450 triệu bước chân từ 3.000 lượt tham gia và gây quỹ gần 1,5 tỷ đồng cho các hoạt động từ thiện của Saigonchildren, đặc biệt là hoạt động liên quan đến hỗ trợ trẻ em tự kỷ.

Tham gia phát động sự kiện, nhiều người cho rằng thông điệp "Bước chân vì tự kỷ" có ý nghĩa nhân văn và thật sự đáng trân trọng. 

Quãng đường đi khá nhiều nhưng không quan trọng bằng việc hàng ngày vẫn luôn tiến về phía trước; cần mẫn tích góp những bước đi nhỏ trực tiếp giúp trẻ em tự kỷ có hoàn cảnh khó khăn để tiến gần hơn đến phiên bản hoàn thiện nhất của chính mình.

"Thử thách bước chân" là cơ hội để mọi người, mọi thành phần, không phân biệt tuổi tác và khả năng cùng tham gia trong một hoạt động cộng đồng ý nghĩa.

Sự kiện này không chỉ phù hợp cho cả gia đình mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp thể hiện trách nhiệm xã hội cũng như tăng tính đoàn kết nội bộ giữa các nhân viên.

Sự kiện "Thử thách bước chân 2022" chính thức mở đăng ký đến hết ngày 4/5 tại website https://thestepschallenge.com.

Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) cho biết, 15 cơ sở can thiệp cho trẻ em tự kỷ trong cả nước được Dự án "Nâng cao nhận thức về tự kỷ ở trẻ em Việt Nam" tổ chức các hoạt động truyền thông nhằm lan tỏa tới cộng đồng ý thức trách nhiệm cũng như cách hiểu đúng về hội chứng này.

Bà Nguyễn Thị Hiền, Phó Giám đốc Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam (đơn vị thực hiện dự án) chia sẻ, ngày 2/4 hàng năm được Liên hợp quốc chọn là Ngày Thế giới nhận thức về tự kỷ nhằm kêu gọi cộng đồng tăng cường sự quan tâm và hiểu biết về tự kỷ. Cách tốt nhất để hưởng ứng ngày này là nhận biết các đặc điểm của người tự kỷ và làm tốt hơn nữa để nâng cao hiểu biết, thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng.

Dự án "Nâng cao nhận thức về tự kỷ ở trẻ em Việt Nam" do Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam, Công ty Cổ phần vàng bạc đá quý Phú Nhuận đồng khởi xướng, tài trợ và thực hiện trong 5 năm (2018 - 2023). Dự án nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về tự kỷ, giúp trẻ em tự kỷ nhanh chóng hòa nhập xã hội và phát triển tốt hơn khi có sự thấu hiểu của cộng đồng.

Sau 3 năm triển khai, dự án đã xây dựng và phát hành được bộ tài liệu chuẩn về trẻ em tự kỷ (hỗ trợ phục hồi chức năng cho trẻ tự kỷ tại Việt Nam, hướng dẫn chơi cùng con, hỗ trợ hình ảnh cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ); bồi dưỡng cán bộ nòng cốt và giảng viên nguồn tại các trung tâm can thiệp cho trẻ tự kỷ.

Dự án triển khai nhiều hoạt động truyền thông trang bị kiến thức cho giáo viên, phụ huynh tại các trung tâm ở các tỉnh, thành trên cả nước thông qua tập huấn, tọa đàm, vận hành trang thông tin điện tử "Chong chóng sắc màu" - kênh truyền thông qua internet chính thức của dự án.

Những sai lầm cơ bản về tự kỷ

Tự kỷ và chậm phát triển đều là rối loạn liên quan đến sự phát triển não bộ nhưng hoàn toàn khác nhau. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ đã thống kê có 62% trẻ mắc chứng tự kỷ có chỉ số IQ bình thường, thậm chí nhiều trẻ còn đạt điểm cao hơn mức trung bình. 

Bên cạnh đó, theo báo cáo của Tạp chí Tâm thần học Thế giới, 70% trẻ tự kỷ có kỹ năng đặc biệt về ghi nhớ, tưởng tượng không gian, toán học, âm nhạc và hội họa.

Mặt khác, trong phổ tự kỷ có một dạng rối loạn là hội chứng bác học (Asperger), xảy ra ở những bộ óc thiên tài, với trí thông minh xuất chúng.

Trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong giao tiếp và bày tỏ cảm xúc nhưng điều đó không có nghĩa những đứa trẻ đặc biệt ấy không biết yêu thương. Trẻ tự kỷ rất nhạy cảm với âm thanh và mùi vị khó chịu. Điều đó có nghĩa là chúng đủ nhạy cảm để cảm nhận được tình yêu mà người khác dành cho mình.

Tới nay, các nhà khoa học vẫn chưa thể khẳng định chính xác nguyên nhân dẫn đến chứng tự kỷ. Tuy nhiên, tất cả các chuyên gia đều thống nhất rằng khoảng 80% nguy cơ mắc chứng tự kỷ liên quan đến yếu tố di truyền. 

Đây là lý do trẻ có anh chị mắc chứng tự kỷ có nguy cơ phải đối mặt với rối loạn này cao hơn những trẻ khác. Do đó, trẻ mắc tự kỷ không phải lỗi của cha mẹ và cũng không liên quan tới chế độ ăn hay vaccine.

Chẩn đoán tự kỷ ở trẻ em không dễ, đặc biệt với đối tượng dưới 3 tuổi. Các biểu hiện của chứng tự kỷ rất đa dạng, thay đổi theo lứa tuổi và khác nhau ở từng trẻ. 

Bên cạnh đó, dấu hiệu nhận biết rối loạn này dễ nhầm với các bệnh lý khác như chậm nói, khó đọc, tăng động giảm chú ý… Thêm nữa, không có bất kỳ xét nghiệm nào có thể chẩn đoán tự kỷ.

Các chuyên gia y tế chỉ có thể đánh giá dựa vào bảng câu hỏi và quan sát hành vi bên ngoài của trẻ. Do đó, hiện nay, chẩn đoán tự kỷ thường chậm trễ, dẫn đến bỏ lỡ thời gian vàng là 3 năm đầu đời và 3 năm tiếp theo của trẻ. Hậu quả là thu hẹp tác động có lợi của các biện pháp can thiệp và tăng thêm gánh nặng kinh tế, tâm lý cho gia đình.

Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây đã chứng minh yếu tố di truyền đóng góp 40 - 80% trong rối loạn phổ tự kỷ. Hàng trăm gen liên quan tới tự kỷ đã được phát hiện. Chẳng hạn, đột biến gen CHD8 đứng đầu về nguy cơ mắc chứng tự kỷ hoặc biến đổi gen WNT2 gây cản trở quá trình xử lý thính giác, ảnh hưởng tới hoạt động tiếp thu ngôn ngữ.

Công ty giải mã gen Genetica đã phối hợp với Đại học Y Harvard và Bệnh viện Trung ương Huế tiến hành giải mã gen cho 250 trẻ tự kỷ với mục đích xác định các biến thể bất lợi, tăng nguy cơ mắc tự kỷ ở người Việt Nam.

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong phát hiện nguy cơ tự kỷ sớm về mặt di truyền ở trẻ em Việt Nam. Hiện tại, dự án đang trong giai đoạn phân tích kết quả và sẽ công bố trong thời gian tới.