Người Cơtu đi sim

Già Alăng Avel thi thoảng lại mang cây đàn Abel ra chơi.

Đến tuổi trưởng thành, trai gái chưa có vợ hoặc chồng, tự do tìm hiểu nhau bằng hình thức đi sim. Trai gái có thể thoải mái ngồi, nằm tâm sự suốt đêm trên nhà moong hoặc bờ suối, chòi trên nương rẫy... Việc đi sim này được đôi bên gia đình, dòng tộc ủng hộ.

Trai Cơtu mang theo cây đàn tình (abel) để cùng bạn gái vừa chơi đàn vừa hát trong không gian rất riêng, trữ tình và lãng mạn. Song, không chàng trai nào vi phạm ngưỡng "bất khả xâm phạm" của các sơn nữ. Trong tục đi sim, nhiều gia đình người nữ rất quý các chàng trai đến nhà, có khi mời "chàng" uống rượu, làm gà thết đãi trước khi đi sim với con gái mình và nhà trai cũng vậy… nhưng "chàng" phải canh giờ lo mà về trước khi trời sáng.

Người Cơtu phản đối việc chửa hoang và ngoại tình. Ngày trước, hôn nhân của người Cơtu mang tính trao đổi mua bán. Con trai lấy vợ phải cho nhà gái nhiều của cải; nếu quan hệ bất chính thì bị luật tục xử lý nghiêm khắc. Nếu chửa hoang, hình phạt nhẹ nhất phải cúng bằng gà trống lông trắng và ché rượu cần. Thông thường làng phạt phải đủ heo trắng to, dê trắng, trâu trắng. Khi sinh con đẻ cái phải đẻ ngoài rừng, đến khi 6 tháng mới được về nhà.

Theo già làng Alăng Avel (84 tuổi), ở thôn Tà Làng, xã Bhalêê, Tây Giang, Quảng Nam, bạn tình dễ tìm, nhưng bạn đời thì hơi khó, nhất là trai nghèo. Người Cơtu coi con gái là quà quý trong gia đình, nhà nào sinh ra nhiều con gái là hạnh phúc lớn cho gia đình, dòng họ. Con trai nghèo, không có của thì rất khó lấy được vợ. Có người con trai phải đi "ở rể", hoặc phải hiến khoảnh rừng cho nhà gái...

Ngày nay, các tập tục lạc hậu ma chay, cưới xin không còn và tục đi sim cũng mất dần trong cộng đồng người Cơtu. "Trai gái bây giờ yêu nhau như phim" - già làng Alăng Avel buồn bã nói!

Quốc Kỳ