Người dám chống lại Yàng

Tuyên chiến với “làng ma”

Trường Tiểu học Nguyễn Trãi nằm lọt thỏm giữa “vòng vây” của nhà mả buôn Trang. Như bao đời nay, tục lệ nuôi ma vẫn còn in sâu vào tâm khảm người Jarai. Khi một người trong gia đình mất, nếu chưa tiến hành được lễ bỏ mả (Pơ Thi) thì người chết vẫn chưa chính thức là thành viên của làng ma – và vì thế  người sống vẫn phải làm tục lệ “nuôi ma”, ngày ngày đem cơm nước, rượu thịt đến nhà mồ cho hồn ma ăn uống, quét dọn nhà cho ma, đốt lửa cho ma sưởi ấm, hát cho ma nghe… Tục lệ này vừa gây lãng phí thời gian, tiền bạc, lại diễn ra trước trường học nên cũng ít nhiều ảnh hưởng đến tâm lý học sinh.

“Tục lệ đã gây phản cảm, nhất là  bệnh tật từ người chết có thể lây sang học sinh nên sau nhiều đêm trăn trở, biết là phạm vào điều cấm kị của làng, tôi vẫn quyết tâm vận động bà con di dời mồ mả” – ông Thiệu kể.  

Ông A Ma Thiệu (giữa) cùng Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Trãi Nguyễn Văn Linh (phải) trước cổng ngôi trường do ông hiến đất xây dựng. Ảnh: Đ.N 

Nghĩ là làm, ông A Ma Thiệu sắm một con heo để cúng Yàng xin dời nhà mả rồi mời bà con đến ăn. Ông đứng dậy tuyên bố trước dân làng là mình đã tự di dời mồ mả của cha mẹ trong sân trường. Nếu thần linh phạt tội dân làng thì gia đình ông sẽ gánh chịu hết; tất cả nhà cửa, ruộng vườn của ông sẽ tùy dân làng xử trí. Còn nếu sau 1 năm, trong làng không ai việc gì thì dân làng phải nghe theo lời ông di dời khu nhà mồ…

Nghe tin động trời này, bà con cứ ngỡ như tai họa sắp ập xuống đầu. Mọi người lũ lượt bỏ tiệc rượu kéo nhau ra về. Từ hôm đó, nhiều người hễ gặp gia đình ông Thiệu ở đâu là chửi rủa. Thậm chí một số thanh niên say rượu còn đem dao rựa đến nhà dọa chém và ném rách mái nhà ông... Đã lường trước sự việc nên ông Thiệu động viên vợ con bình tĩnh, vì ông biết việc mình làm là đúng, nhất là chính quyền và các ban ngành, đoàn thể vẫn sát cánh bên ông, tích cực vận động bà con hiểu rõ vấn đề. Dần dần sự khinh khi, dè bỉu của bà con trong làng dần lắng xuống…

Một năm trôi qua, gia đình A Ma Thiệu không những không bị Yàng phạt mà cây cối, vườn ruộng vẫn tươi tốt. Đến lượt bà con buôn làng phải thực hiện lời hứa, ấy là di dời mồ mả ra khu nghĩa trang của xã. UBND huyện Phú Thiện đã hỗ trợ gần 100 triệu đồng để dân làng mổ trâu làm lễ bỏ mả theo phong tục và thuê phương tiện di dời nhà mồ, san ủi mặt bằng cho sân trường. Sau một thời gian ngắn, toàn bộ hơn 100 hài cốt thuộc 22 hầm mộ trong khuôn viên Trường Tiểu học Nguyễn Trãi đã được di dời về nghĩa trang của xã trong sự vui mừng của bà con…

Hiến đất  làm trường

Sau khi khu nhà mồ được di dời, một vấn đề mới lại được đặt ra, đó là các phòng học tại điểm Trường Tiểu học Nguyện Trãi xuống cấp nghiêm trọng, bàn ghế xiêu vẹo. Thương thầy cô giáo và các em học sinh, ông Thiệu không ngần ngại hiến tặng gần 2.000m2 đất mặt đường ven Quốc lộ 25 để trường dựng thêm 2 phòng học tạm và làm sân chơi.

“Khi nói về ý định của mình, vợ con tôi phản ứng dữ  lắm.  Vợ tôi bảo bao nhiêu tiền chỗ đất đó, anh không biết tiếc hay sao? Tôi nói tiếc chớ, nhưng tiếc đất mà để  con cháu mình phải đi học xa, trường lớp dột nát thì đành lòng sao? Con cháu mình có cái chữ nên người, mai này phục vụ dân buôn, trong đó có mình, lo gì hơn thiệt?... Cuối cùng vợ tôi cũng hiểu ra” - ông Thiệu kể.

Cuối năm 2011, thông qua Quỹ Khuyến học “Đèn đom đóm” cùng sự chung sức của chính quyền huyện Phú Thiện, trên nền đất quyên góp của gia đình ông Thiệu, một ngôi trường mới khang trang với đầy đủ các trang thiết bị dạy học đã được xây dựng nên.