Nguyên lý cơ bản của việc bón phân cho cây trồng

Vấn đề kỹ thuật bón hợp lý đang ngày càng được chú ý nhằm khắc phục sự lãng phí phân bón, ô nhiễm môi trường, làm mất cân đối dinh dưỡng trong đất và trong cây, từ đó làm giảm hiệu lực của phân bón và dẫn đến làm giảm thu nhập của nông dân.

Đầu tiên, chúng ta cần phải hiểu khái niệm về phân bón.

Phân bón là những chất hữu cơ hoặc vô cơ nhằm bổ sung dinh dưỡng cho cây và cho đất. Phân bón là phương tiện tốt nhất để tăng năng suất và chất lượng nông sản. Việc bón phân cho đất trồng nông nghiệp với 3 mục tiêu:

- Bổ sung các chất dinh dưỡng mà cây trồng đã sử dụng để tạo sinh khối và sinh hoa lợi.

- Bù đắp các chất dinh dưỡng đã bị hao hụt do bốc hơi, xói mòn, rửa trôi.

- Khắc phục các điều kiện bất lợi hoặc duy trì các điều kiện thuận lợi cho việc trồng trọt.

Năng suất và chất lượng nông sản phụ thuộc rất lớn vào khả năng cung cấp dinh dưỡng và sự đáp ứng những nhu cầu sinh lý cho một loại cây trồng. Khả năng và sự đáp ứng này phụ thuộc vào độ phì của đất và phân bón đưa vào trong đất.

Một khái niệm nữa lại cần phải được hiểu, đó là “độ phì của đất”. Khái niệm này để biểu thị màu mỡ của đất, nó bao gồm nhiều các tính chất lý, hóa và sinh học của đất. Các tính chất này cần được cải thiện một cách liên tục theo hướng có lợi cho cây trồng và được đánh giá như chỉ tiêu “sức khỏe của đất”. Sức sản xuất của đất phụ thuộc vào sức khỏe của đất.

Sử dụng phân bón hợp lý phải tuân thủ 4 đúng như sau:

1) Đúng liều lượng và tỉ lệ phân (số kg/đơn vị diện tích; Tỉ lệ N:P:K).

2) Đúng loại phân quy định (phân bón lá hay bón rễ? Hữu cơ hay phân vô cơ?).

3) Đúng lúc (đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng theo từng thời kỳ của cây trồng).

4) Đúng cách (đúng kỹ thuật nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả của phân).

Muốn nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón cần phải nâng cao hiệu lực của mỗi loại phân. Điều này phụ thuộc vào từng chủng loại đất (tính chất của đất), đối tượng cây trồng, thời kỳ bón và mùa vụ.

Với mỗi loại đất đó, tức là phải xác định được yếu tố dinh dưỡng đang tồn tại ít nhất trong loại đất đó đã làm ảnh hưởng tới sinh trưởng và năng suất cây trồng. Với mỗi loại đối tượng cây trồng cần hiểu rõ nhu cầu dinh dưỡng và đáp ứng kịp thời lượng và tỉ lệ các chất dinh dưỡng phù hợp với từng thời kỳ mà cây đòi hỏi.

Từ đó, xây dựng quy trình bón phân cân đối và hợp lý tạo thuận lợi cho việc nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.

TS Nguyễn Đăng Nghĩa