Phan Sào Nam tự nguyện đến công an chấp hành thi hành án, có được giảm nhẹ hình phạt tù?

Sự việc hy hữu liên quan đến việc tha tù trước hạn

Luật sư Trần Thị Thanh Lam, Văn phòng luật sư Chính Pháp, Đoàn luật sư TP.Hà Nội cho biết, đây là vụ việc hy hữu khi cơ quan chức năng phát hiện sai phạm liên quan đến hoạt động tư pháp về tha tù trước thời hạn.

Từ trước đến nay, các quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm hầu hết liên quan bản án, chứ không phải là hủy quyết định tha tù nên đây gần như là trường hợp đầu tiên trong lịch sử tố tụng. Sau khi VKSND cấp cao tại Hà Nội ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm đối với các quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù của TAND tỉnh Quảng Ninh đối với phạm nhân Phan Sào Nam thì Hội đồng giám đốc thẩm của TAND cấp cao đã ra quyết định chấp nhận toàn bộ kháng nghị của VKSND Cấp cao.

Qua sự việc này cho thấy pháp luật được thực thi nghiêm minh, bất luận là cá nhân hay tổ chức nào vi phạm đều bị xử lý. Theo quy định của Bộ luật hình sự và Luật thi hành án hình sự thì quy định về giảm án, giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù rất chặt chẽ, phải có sự kiểm soát của nhiều khâu, nhiều cấp, phạm nhân phải đáp ứng đủ các điều kiện thuộc trường hợp pháp luật quy định.

Tuy nhiên, trong vụ việc này vẫn xảy ra sai phạm, nghiêm trọng hơn là thông tin, giấy tờ, thủ tục xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù không đúng pháp luật. Chống tham nhũng, giữ gìn trong sạch bộ máy Đảng, Nhà nước, Chính quyền đang là vấn đề rất "nóng".

Bởi vậy, trong vụ việc này cơ quan chức năng cũng sẽ làm rõ nguyên nhân động cơ của việc sai phạm, trong trường hợp có căn cứ cho thấy sự việc có sự tác động tiêu cực thì sẽ không dừng lại ở việc xử lý kỷ luật mà còn có thể xem xét xử lý hình sự. Nếu có sai phạm thì sai phạm từ ai, khâu nào để có căn cứ xác định hành vi sai phạm cụ thể, từ đó có hướng giải quyết, xử lý vụ việc đúng đắn, công bằng, đúng pháp luật để răn đe, phòng ngừa chung cho xã hội...

Khắc phục hậu quả, Phan Sào Nam có thể được giảm thời gian phạt tù

Luật sư Thanh Lam cho biết thêm, người bị kết án phạt tù có thời hạn, nếu đã chấp hành hình phạt được một thời gian nhất định, có nhiều tiến bộ và đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự thì theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, Tòa án có thể quyết định giảm thời hạn chấp hành hình phạt.

Thời gian đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là một phần ba thời hạn đối với hình phạt tù có thời hạn. Một người có thể được giảm nhiều lần, nhưng phải bảo đảm chấp hành được một phần hai mức hình phạt đã tuyên. 

Ngoài ra Người bị kết án có lý do đáng được khoan hồng thêm như đã lập công, đã quá già yếu hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, thì Tòa án có thể xét giảm vào thời gian sớm hơn hoặc với mức cao hơn. 

Còn tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp được Tòa án áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù khi có đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật hình sự mà xét thấy không cần buộc họ phải tiếp tục chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ.

Theo quy định tại Khoản 9 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 và hướng dẫn tại Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hoặc người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm ít nghiêm trọng có thể được tha tù trước thời hạn khi có đủ các điều kiện sau đây:

Phạm tội lần đầu; có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt; có nơi cư trú rõ ràng; đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và án phí; đã chấp hành được ít nhất là một phần hai mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.

Trường hợp người phạm tội là người có công với cách mạng, thân nhân của người có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi phải chấp hành được ít nhất là một phần ba mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.

"Như vậy nếu ngoài số tiền khắc phục hậu quả trong giai đoạn truy tố, xét xử mà phạm nhân Phan Sào Nam tiếp tục khắc phục hậu quả trong quá trình thi hành án và sau khi được tự do thì đây vẫn được coi là tình tiết mới và cơ quan thi hành án sẽ căn cứ tình tiết này để xem xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân khi Phan Sào Nam quay lại nhà tù chấp hành án", luật sư Lam nói.

Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho rằng, việc Phan Sào Nam "tự nguyện quay lại trại giam" là nghĩa vụ của người chấp hành án theo quy định của pháp luật. Người thi hành án có nghĩa vụ có mặt tại trụ sở cơ quan thi hành án hình sự công an cấp huyện để chấp hành quyết định thi hành án. Trường hợp nếu quá thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được quyết định mà Phan Sào Nam không có mặt thì sẽ bị áp giải thi hành án.

Còn trường hợp tự nguyện quay lại trại giam không được xem là một điều kiện để xem xét tha tù trước thời hạn. Phan Sào Nam có thể xem xét tha tù trước thời hạn nếu đáp ứng đủ điều kiện pháp luật quy định tại Khoản 9 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017.