Thống đốc “chưa trình bày theo logic cuộc sống”

Thống đốc Nguyễn Văn Bình trả lời chất vấn trước Quốc hội chiều 13.11

Tiếp tục phần chất vấn Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đầu giờ chiều 13.11, ba đại biểu đầu tiên đặt câu hỏi gồm:

ĐB Trịnh Ngọc Phương (Tây Ninh) đưa ra 2 câu hỏi: Phàm cái xấu cho không ai dám nhận, nợ xấu thế nào, cơ cấu ra sao? Nguyên nhân, giải pháp giải quyết. Ngành nào, nghề nào đang phải đòi nợ xấu?

Nông dân vay vốn có nhiều chính sách từ ngân hàng, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn. Cụ thể vay 10 triệu đồng nhưng bị chiết khấu mất 1 triệu đồng. Cách làm ngân hàng đúng chưa? Giải pháp nào giúp nông dân vay vốn phát triển sản xuất?

ĐB Vũ Thị Hương Sen (Hải Dương): Biện pháp hành chính can thiệp nền kinh tế, có thể can thiệp bằng hành chính nhưng can thiệp tiền tệ và vàng thì là quá sâu, tạo độc quyền nhà nước. Vàng trong nước tăng so với giá thế giới 3 triệu đồng, đề nghị điều hành liên thông giá vàng Việt Nam với giá vàng thế giới?

Nợ xấu của ngân hàng rất cao do có sự tiếp tay của cán bộ ngân hàng, hệ thống ngân hàng đã phát hiện bao nhiêu vụ, làm thế nào để ngăn chặn? 46% nợ xấu có tài sản thế chấp: tài sản đó có dễ bán hay không, tài sản đó có đủ để trả nợ không (vì thực tế có tài sản bị khai khống lên nhiều lần)?

ĐB Đỗ Mạnh Hùng (Thái Nguyên): Chính sách quản lý vàng bất cập tạo ra độ chênh về giá vàng, làm cho nhiều người có lợi nhưng nhiều người khác thiệt hại; bong bóng trong bất động sản; thiếu minh bạch trong hoạt động vay và cho vay liên ngân hàng. 3 vấn đề này có liên quan tới nợ xấu không?

NHNN đang thành lập công ty mua bán nợ xấu: mua của ai, nguồn tiền ở đâu? Công ty đó có phát hành trái phiếu không, có dùng làm vốn? Có tiêu cực trong tái cấu trúc trong hệ thống ngân hàng, tiêu cực trong các ngân hàng khi cho vay, giải quyết thế nào?

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng mời thống đốc trả lời ngắn gọn.

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình tiếp tục trả lời chất vấn:

Sáng nay còn một số câu hỏi chưa trả lời hết, tôi xin trả lời trước. Về câu hỏi của đại biểu Hồng Hà về nợ xấu, tôi xin không nhắc lại. ĐB Hồng Hà có đặt vấn đề về công ty mua bán nợ của Bộ Tài chính và ngân hàng chưa hiệu quả, có biểu hiện của lợi ích nhóm không. Tôi xin báo cáo Quốc hội như sau:

Thứ nhất: Công ty mua bán nợ không thuộc NHNN mà được chính phủ giao cho việc nghiên cứu để xây dựng mô hình của công ty mua bán nợ này. Thực chất đó là mô hình công ty mua bán tài sản. Đây không phải là đề án của riêng NHNN nên không thể đặt vấn đề vì sao nợ xấu liên quan tới nhiều ngành mà chỉ giao cho NHNN. Mô hình công ty này sẽ phải có sự tham gia của nhiều bộ ngành, về tài sản ai quyết định mua, mua với giá thế nào, thanh toán ra sao. Sau kỳ họp của Quốc hội, chính phủ sẽ chỉ đạo các bộ ngành tham gia đề án này. Như vậy đề án này là đề án của Chính phủ. Việc thành lập công ty mua bán nợ xấu/quản lý tài sản chỉ là một trong số các giải pháp giải quyết nợ xấu; nó thuộc chính phủ nên không thể nói tới lợi ích nhóm ở đây.

Về câu hỏi: Sao lại bắt người dân chuyển đổi từ vàng phi SJC sang vàng SJC, tôi xin nói trong Nghị định 24 không có điều khoản nào bắt đổi như vậy mà nói rõ các thương hiệu vàng khác vẫn được lưu hành bình thường. Quyền lợi người dân cũng được quy định rõ trong Nghị định 24 là người dân vẫn có quyền lưu giữ vàng miếng.

Nếu chúng ta tiếp tục để tình trạng vàng hóa như thời gian qua thì có một nguồn lực lớn nằm trong vàng, phải khơi thông nguồn vốn này để tạo tăng trưởng tín dụng góp phần tăng trưởng kinh tế.

Đại biểu Tố Nga đề cập tới việc giãn nợ tối đa 24 tháng đối với doanh nghiệp thủy sản, nuôi trồng chế biến cá tra, basa và chế biến thực phẩm. Kết quả thực hiện tới nay, khó khăn, bất cập. Tôi xin trao đổi như sau:

Quyết định 1149 được ban hành tháng 8.2012, ngày 20.8 NHNN đã hướng dẫn 5 ngân hàng có vốn quyết định của nhà nước thực hiện triệt để hướng dẫn này. Tới tháng 10.2012, kết quả ban đầu là Khoản nợ được gia hạn: 1.216 tỷ đồng, đa số các khoản gia hạn này đều trên 12 tháng

Về vấn đề cho vay mới, từ 15.8 đến 31.10 đã cho vay mới 21.111 tỷ đồng. Tổng dư nợ 34.876 tỷ đồng, 366.715 lượt khách hàng được vay vốn từ chương trình này. Sau đó, ngày 31.10 NHNN tiếp tục có văn bản chỉ đạo.

Trong khi chúng ta đang ngồi đây thì một Phó thống đốc Ngân hàng nhà nước làm việc với 13 tỉnh ĐBSCL và Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ thực hiện chương trình này. Như vậy, chúng ta đã thực hiện rất quyết liệt. Nhưng khi thực hiện còn gặp nhiều khó khăn: thời gian qua giá cá tra, basa xuống thấp, dân bị lỗ nên tài chính khó khăn. Doanh nghiệp chế biến cũng gặp khó nên lòng tin của người nuôi cá giảm, khó ứng trước tiền. Một số doanh nghiệp cần tiền nhưng phương án kinh doanh kém nên khó tiếp cận vốn.

Về lãi suất, theo chương trình này thì lãi dưới 11%, nhưng cơ cấu vốn theo lãi suất này của các ngân hàng không nhiều. Chúng tôi đang tháo gỡ những vấn đề này để tăng nhanh tiến độ giải ngân.

Về câu hỏi của ĐB Trần Ngọc Phương thì trong đợt thanh tra toàn diện chúng tôi làm tích cực từ 2012 tới nay, chúng tôi thanh tra 27 tổ chức tín dụng trong toàn quốc, là số lượng thanh tra toàn diện lớn nhất từ trước tới nay. Riêng trong nợ xấu nổi lên vấn đề, có nhiều tổ chức tín dụng có cổ đông đóng góp lớn, nhưng việc này vi phạm nghiêm trọng Luật các tổ chức tín dụng và các văn bản của NHNN. Dư nợ của các tổ chức tín dụng nằm trong một nhóm khách hàng, mà chủ yếu nằm trong bất động sản, là nguyên nhân dẫn tới nợ xấu của nhóm tín dụng đó. Đó là thực trạng của hệ thống ngân hàng qua kết quả thanh tra.

Về xử lý của NHNN tôi đánh giá, sau một thời gian phát triển quá nóng thì nhiều tổ chức ngân hàng có vi phạm. Hướng xử lý: chỉ vi phạm dân sự, thì tạo điều kiện để khắc phục, khôi phục lại sự lành mạnh, tiền của dân, của nhà nước được trả về đúng đối tượng.

Với câu hỏi cho vay nông nghiệp, nông thôn có biểu hiện tiêu cực. Tôi khẳng định lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn là lĩnh vực cứu cánh cho hoạt động kinh tế thời gian qua và cả ngân hàng trong thời gian qua. Tôi nói ví dụ, dư nợ 3 năm tăng lên gấp đôi, năm 2012 tốc độ tăng trưởng tín dụng chung đạt 3,3%, trong khi đó nông nghiệp tăng 5,3%, thủy sản tăng 10%, cà phê… đó là đóng góp của bà con nông dân trong ổn định kinh tế vĩ mô và sự gia tăng của ngân hàng thương mại.

Đại biểu nói cho vay 10 triệu bị chiết khấu lại 1 triệu, đó là hành vi vi phạm pháp luật. Mong cử tri trong cả nước có các vụ việc tương tự thì báo cho NHNN để xử lý theo pháp luật. Riêng về cho vay nông nghiệp, nông thôn, chúng tôi có chỉ đạo Giám đốc Ngân hàng được tham gia vào cuộc họp của cử tri, nắm bắt các vấn đề liên quan tới cử tri phản ánh và xử lý. Nếu quá thẩm quyền thì báo với NHNN giải quyết. Chúng tôi cũng lập đường dây nóng để tố cáo tiêu cực, hoặc có dự án kinh doanh tốt thì báo để có thể tiếp cận vốn trên địa bàn.

Tiếp tục trả lời câu hỏi của ĐB Nguyễn Mạnh Hùng về chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới, tôi xin trả lời luôn cùng câu hỏi của ĐB Hương Sen: Chuyển toàn bộ sang quan hệ mua bán vàng. Nếu đặt vấn đề giá vàng trong nước phải liên thông với giá vàng thế giới sẽ đi ngược lại chủ trương của chúng ta: Chống vàng hóa nền kinh tế. Vì thế không đặt vấn đề này.

Nhớ lại năm 2008, chúng ta đặt vấn đề này ra, NHNN cho phép mở tài khoản vàng ở nước ngoài để đảm bảo liên thông. Nhiều tổ chức đặt ra sàn vàng và dẫn tới thực trạng đánh bạc với giá vàng và đặt vào đây một lượng vốn rất lớn. Chúng ta phải đóng cửa sàn vàng, có nhiều ý kiến phản đối. Nhưng sau đó, nhiều chủ sàn vàng đến gặp tôi: “Hồi đó em căm anh lắm, nhưng nếu không siết lại thì giờ em cũng giống bầu Kiên thôi. Lỗ hàng ngàn tỷ đồng”.

Với tình hình hiện nay, NHNN sẽ đóng vai trò điều tiết, căn cứ vào giá vàng trong nước và chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ để quyết định việc mua bán vàng ra - vào, tăng tỷ lệ dự trữ ngoại hối.

Chủ trương của NHNN là các tổ chức tín dụng phải đóng việc mua bán vàng, phải mua vàng vào để trả cho dân. Đối tượng thiệt hại lại chính là ngân hàng. Trước tổ chức tín dụng huy động vàng của dân bán vàng đi lấy tiền kinh doanh với lãi suất cao. Giờ thiệt hại là bình thường, NHNN cũng không can thiệp. Thực tế sức ép giảm giá vàng - liên thông với giá thế giới là ép ngân hàng mang dự trữ ngoại tệ của quốc gia đi mua vàng, làm giảm thiệt hại cho họ. Chúng tôi cương quyết không làm điều này.

Nợ lẫn nhau giữa các ngân hàng, báo cáo các ĐB là có. Thị trường liên ngân hàng lưu thông 400-800 ngàn tỷ đồng. Hoạt động này có tích cực là hỗ trợ nhau, nhưng tiêu cực cũng nhiều. NHNN có nhiều quy định giữa ngân hàng và khách hàng nhưng bỏ trống quy định vay giữa ngân hàng với nhau. Thực tế nguyên tắc là không để ngân hàng sụp đổ. Ngân hàng A biết ngân hàng B kém vẫn cho vay với lãi suất cao. Đây là vấn đề nhức nhối mà chúng tôi đang xử lý.

ĐB hỏi về công ty xử lý nợ. Tất cả vấn đề này nằm trong Đề án của chúng tôi. Khi nào Chính phủ thông qua chúng tôi mới công bố được.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng: Còn ít thời gian, mời các chuyên gia kinh tế trao đổi. Mời chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch đặt câu hỏi.

ĐB Trần Du Lịch (TP.HCM) rất bức xúc: “Tôi có tâm trạng Thống đốc trình bày theo logic của Thống đốc chứ không phải logic của cuộc sống. Tôi là người lạc quan, nghĩ là chúng ta lấy lại niềm tin của thị trường thì sẽ vực kinh tế đi lên, nhưng niềm tin của tôi đang xẹp xuống. Đề nghị giải trình về sự nghiêm trọng của nợ xấu; siết tín dụng làm cho kinh tế điêu đứng; Cách làm hiện nay liệu có tiêu diệt thị trường vàng chứ không phải bình ổn thị trường vàng?”.

ĐB Đỗ Ngọc Niễn (Bình Thuận) tiếp tục hỏi về nợ xấu, về tiêu cực trong định giá tài sản thế chấp ngân hàng; lợi ích nhóm…Đã xử lý bao nhiêu vụ việc liên quan tới lợi ích nhóm trong ngân hàng, có hay không có?

ĐB Lê Thị Nguyệt (Vĩnh Phúc) hỏi về tín dụng đen vẫn tràn lan ngoài thị trường, tiền và vàng ở ngoài nhiều khi vay thuận tiện hơn, nói cách khác là thanh khoản dễ hơn ngân hàng?

Đặc biệt, ĐB Trần Khắc Tâm (Sóc Trăng) hỏi sát ván về tình trạng nuôi tôm ở Sóc Trăng và ĐBSCL thiệt hại rất nghiêm trọng. Cụ thể, Sóc Trăng đã thiệt hại hơn 4.000 tỷ đồng do tôm bị bệnh lạ, số ao bị treo rất nhiều. Sóc Trăng đã hỗ trợ, nhưng không đủ, cầu mong phao cứu sinh từ NHNN nhưng không thực hiện hiệu quả. Chính sách 1149 - NHNN chỉ đạo 5 ngân hàng thương mại cho các hộ gia đình chăn nuôi cá, lợn… Con tôm sú không nằm trong danh sách này. Người nuôi cá còn vớt vát được, chứ nuôi tôm thì mất sạch. Vì sao con cá tra được cứu còn con tôm thì không? Có chính sách gì với người nuôi tôm không?

“Người nuôi tôm ở Sóc Trăng đang theo dõi trực tiếp và nín thở chờ trả lời của Thống đốc”- ông nói

Trả lời các câu hỏi này, Thống đốc Nguyễn Văn Bình bày tỏ tâm tư: “Tôi xin trả lời, tôi với anh Du Lịch cùng sinh hoạt trong Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia. Chắc anh còn nhớ tôi là người đầu tiên đặt vấn đề về nợ xấu, tảng băng nợ xấu ảnh hưởng tới nền kinh tế thế nào. Tôi xin báo cáo với quốc hội, vấn đề nợ xấu là vấn đề chúng ta đã nhìn thấy trước rồi, quy mô nợ xấu không phải là lớn nhưng đặc biệt nguy hiểm ở chỗ tốc độ tăng nợ xấu rất nhanh và rất cao. Nếu không tái cơ cấu lại từ tháng 4.2012 thì khoản nợ 252 nghìn tỷ giờ đã tăng lên tới mức nào.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng ngắt lời: ĐB Trần Du Lịch chưa tin tưởng giải pháp đưa ra, giải pháp gì để lấy niềm tin chứ còn nợ xấu quan trọng thế nào từ sáng đã nói rồi.

Thống đốc Nguyễn Văn Bình:

Giải pháp nằm trong NHNN chúng tôi khẳng định là làm được. Có biện pháp phải phối hợp. Những cái nào chúng tôi làm thì chắc chắn, như kiểm soát các ngân hàng để kiểm soát nợ xấu, không chia lợi nhuận trước khi trích dự phòng rủi ro. Như vậy, cần sự vào cuộc của cả hệ thống.

Chính sách kinh tế vĩ mô không thể thỏa mãn tất cả: vừa kiềm chế lạm phát lại vừa phải đảm bảo tăng trưởng. Tôi nói đùa là "nếu em làm được một nửa việc đó thì em cũng có giải Nobel". Khi áp dụng Nghị quyết 11 thì dứt khoát doanh nghiệp khó khăn, đó là cái giá phải trả để ổn định kinh tế vĩ mô. Từ tháng 9.2011, các chính sách dần nới lỏng, chỉ còn 2 đối tượng hạn chế đầu tư là khu công nghiệp và chứng khoán. Các lĩnh vực khác đều thả ra hết.

Về câu hỏi của ĐB Đỗ Ngọc Niễn: Như tôi vừa trình bày, với trách nhiệm thống đốc, tôi chủ động trong lĩnh vực mình phụ trách và chủ động được trong phối hợp với các bộ ban ngành. Với việc phải phối hợp thì phải có trách nhiệm của tất cả chúng ta, cần thống nhất chung của toàn hệ thống trong xử lý nợ xấu.

Về tiêu cực trong thẩm định tài sản, tôi trả lời là có. Cổ đông thao túng, bằng các công ty sân sau, định giá tài sản bất động sản cao hơn giá trị thật. Biện pháp, xác định rõ sai phạm nhưng là sai phạm kinh tế, cho các ngân hàng tự xử lý trước khi đưa ra cơ quan có thẩm quyền.

Về lợi ích nhóm, tôi xin khẳng định là có.

ĐB Trần Khắc Tâm đề nghị đưa thêm đối tượng nuôi tôm. Chúng tôi chỉ thực hiện quyết định 1140 của Chính phủ - danh mục không có con tôm, chúng tôi phải thực hiện nghiêm túc. Tuy nhiên, từ ý kiến của ĐB, chúng tôi sẽ làm việc với Bộ NNPTNT để đưa con tôm vào.

Như tôi trình bày, nông nghiệp, nông thôn là mặt trận cứu cánh cho chúng ta. Nợ xấu trong lĩnh vực này cũng ít hơn rất nhiều. Báo cáo là chính xác. Chất lượng cho vay nông nghiệp, nông thôn là rất tốt. Chúng tôi chỉ đạo phát triển hoạt động của mình về nông nghiệp, nông thôn và vì vậy mà dư nợ tín dụng tăng gấp đôi. Giờ có chủ trương đưa ngân hàng thương mại về nông thôn, dẫn dòng vốn về khu vực này. Tập trung nguồn vốn thỏa đáng cho phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng chốt lại phiên chất vấn Thống đốc Nguyễn Văn Bình:

Tôi nhất trí tái cơ cấu ngân hàng là việc hết sức quan trọng, ngân hàng mạnh thì nền kinh tế mạnh. Phải đặt ra vấn đề giải quyết đồng bộ nợ xấu, xử lý ngân hàng yếu kém, giải quyết tốt chính sách tín dụng: cả huy động, cho vay và lãi suất sao cho hợp lý; tái cơ cấu nhưng phải đảm bảo nền tài chính, tiền tệ, đảm bảo thanh khoản. Vừa cho vay ra mà không làm cho lạm phát tăng cao.

Chúng ta giao cho NHNN thay mặt cho Chính phủ chỉ đạo tổ chức giám sát hệ thống ngân hàng của chúng ta, tái cấu trúc thành hệ thống ngân hàng lành mạnh. Coi nhẹ mặt nào cũng xảy ra bất ổn. Đẩy tiền ra nhiều thì lạm phát, rút tiền về nhiều thì kinh tế đình trệ. Vì thế phải điều tiết không được để sụp đổ bất cứ lĩnh vực nào…

Đối với nợ xấu, Quốc hội và Thống đốc đánh giá là nghiêm trọng, có thể nói là có ở các lĩnh vực, đặc biệt là bất động sản. Nợ xấu bất động sản không chỉ là con số mà bộ Xây dựng thống kê mà còn ở trong đất đai, các công trình giao thông…Các ngành kinh tế dịch vụ cũng có tồn đọng, tồn kho. Chúng ta phải từng bước giải quyết cho thành công, năm 2013 phải giải quyết. Thống đốc không đơn độc, Quốc hội, Chính phủ, các ngành và các bộ trưởng ngồi đây sẽ sát cánh… Quốc hội giao cho Thống đốc phân loại nợ xấu, tìm các biện pháp cụ thể với từng loại nợ xấu khác nhau. Năm 2013 sẽ cố gắng giảm nợ xấu để tới 2015 giảm xuống còn 3%.

Không để các doanh nghiệp rơi vào tình trạng khó khăn, bế tắc gây mất ổn định an sinh xã hội. Phải lựa chọn lĩnh vực ưu tiên như con bò, gà, lợn, cá, lúa, cà phê, sản phẩm nông nghiệp là ưu tiên số 1, công nghiệp và thiết bị phụ trợ là ưu tiên số 2…

Phải đảm bảo trong hệ thống ngân hàng và hệ thống tín dụng.

Vấn đề quản lý thị trường vàng ta chưa có kinh nghiệm: Chưa hội nhập chúng ta mở quá rộng, cho phép sàn vàng phát triển. Sàn vàng mà không có vàng, chỉ buôn tiền. Thị trường vàng phát triển, trả tiền nhà bằng vàng, thanh toán bằng vàng… quản lý lỏng lẻo. Giờ Chính phủ, Quốc hội chủ trương quản lý thị trường vàng, nhưng vàng không phải loại hàng hóa bình thường, chỉ dùng để cất trữ. Nhà nước cất trữ thì như dự trữ ngoại hối. Cá nhân cất giữ là tài sản gia đình. Làm trang sức thì đúng là hàng hóa… Nhưng tuyệt nhiên không cho phép sử dụng vàng để mua bán hàng hóa…

Chủ trương của chúng ta là như thế. Vừa làm vừa rút kinh nghiệm. Với quốc tế không phải cái gì cũng cho liên thông. Ngay cả hàng hóa cũng chưa liên thông hết nhưng để chênh lệch giữa trong nước và quốc tế quá lớn là không được. Phải đảm bảo lợi ích của người dân…Thống đốc phải tăng cường các biện pháp cần thiết để thị trường vàng - hàng hóa phát triển, còn thị trường vàng là tiền thì không.

Tăng cường kiểm soát, kiểm tra ngăn chặn hiện tượng lợi ích nhóm ngân hàng. Giải quyết thị trường tiền tệ, vàng năm qua có chuyển biến tích cực, giữ được lạm phát.

Lê An - P.V