Về cảng thị Nước Mặn xưa, uống nước giếng cổ

Cảng thị Nước Mặn là tên gọi xưa, nằm bên đầm Thị Nại của phủ Quy Nhơn xưa vào thế kỷ XVII-XVIII, nay thuộc xã Phước Quang, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định.

Trong sách “Xứ Đàng Trong năm 1621”, thừa sai người Bồ Đào Nha Cristophoro Borri khi có dịp qua Thị Nại đã miêu tả sự sầm uất của cảng Nước Mặn: “Tới ngày chợ phiên, tàu thuyền đậu kín bến, voi chở lâm sản từ miền thượng về, ngựa thồ hàng từ các thị trấn, thị tứ trong vùng tới. Người trong nước, người nước ngoài đủ màu da, nhiều tiếng nói, đi lại nhộn nhịp trên đường phố”.

Gắn với đời sống của cư dân cảng thị Nước Mặn một thời còn là những giếng nước cổ xưa mà đến ngày nay vẫn được bà con sử dụng lấy nước phục vụ nhu cầu sinh hoạt hằng ngày.

Đi quanh thôn xã nơi đây, chúng tôi đếm được hơn chục giếng như thế. Về hình dáng có loại giếng vuông (theo các nhà nghiêng cứu, giếng xây vuông là kiểu giếng của người Chămpa) và giếng tròn (kiểu giếng truyền thống của người kinh). Vật liệu ốp giếng cùng là gạch hoặc đá ong, hoặc cả hai. Với giếng vuông, thì giếng nhà ông Trần Văn Hùng là lớn nhất với mỗi cạnh là hơn 1.2m, còn lại đá số là giếng tròn, kích thước nhỏ xinh xắn, đường kính giếng từ 80cm-1m.

Hầu hết giếng cổ ở nhiều hộ gia đình ngày nay đã được lát gạch xung quanh nên rất sạch, giữ được nguồn nước trong và mát. Ngoài ra, có một số giếng còn được gia cố, xây bức bình phong để bảo vệ, vừa là nét kiến trúc đẹp gắn với đời sống của cư dân cảng thị Nước Mặn xưa một thời nức tiếng. 

Tìm nước giếng xưa.

Các loại giếng vuông.

Giếng vuông cổ của nhà ông Trần Văn Hùng được cho là lớn nhất còn lại đến nay.

Các giếng hình tròn có kích thước nhỏ hơn.

Thành giếng đều được ốp đá ong hay gạch.

Những giếng cổ luôn được lưu giữ, tôn tạo và gắn bó với cuộc sống người dân nơi đây…