Vụ án hai anh em ruột bỗng dưng mất đất: TAND tỉnh Quảng Trị vi phạm, thiếu sót

Mất đất vì hợp đồng khống

Tháng 5/2021, Dân Việt đã có bài viết Quảng Trị: Hai anh em ruột mất đất vì UBND phường chứng thực hợp đồng khống.

Bài viết phản ánh hai anh em ruột Nguyễn Kỳ Lâm (SN 1990) và Nguyễn Hương Dạ Quỳnh (SN 1992, cùng trú khu phố 5, phường 3, TP Đông Hà, tỉnh Quảng Trị) được bố là ông Nguyễn Hữu Phúc và mẹ là Lê Thị Nguyệt tặng thửa đất 401m², tại phường 5, TP.Đông Hà. Thừa đất này được UBND thị xã (nay là thành phố) Đông Hà cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) số Đ 622223 ngày 15/7/2004 (gọi là sổ đỏ Đ62-PV) đứng tên của hai anh em Lâm – Quỳnh.

Tháng 7/2004, bố, mẹ Lâm-Quỳnh ly hôn. Ông Phúc nuôi dưỡng và trở thành người đại diện theo pháp luật của hai con. Sổ đỏ Đ62 do bà Nguyệt cất giữ. Năm 2013, bà Nguyệt mất do bệnh tật, sổ đỏ Đ62 bị thất lạc.

Ngày 6/8/2020, anh Lâm đến Văn phòng đăng ký đất đai chi nhánh TP.Đông Hà thì bất ngờ biết được, ngày 18/7/2006, mình và em gái đã ký hợp đồng số 418/HĐCN (HĐ 418) chuyển nhượng sổ đỏ Đ62 cho bà Lưu Thị Diệu Liên, hợp đồng kèm theo trích lục có chứng thực của Phó Chủ tịch UBND phường 5, thị xã Đông Hà.

Sổ đỏ Đ62 mang tên anh Nguyễn Kỳ Lâm và chị Nguyễn Hương Dạ Quỳnh, nhưng phần chứng thực lại ghi người sử dụng đất là Nguyễn Lâm Kỳ và Nguyễn Thị Dạ Quỳnh.

Vậy mà ngày 9/8/2006, UBND thị xã Đông Hà vẫn cấp sổ đỏ số AE 549153 (gọi là sổ đỏ AE 54) mảnh đất Đ62 cho bà Liên.

Ngày 16/7/2019, bà Liên bán mảnh đất Đ62 cho anh Thái Thanh Hoàn. Đến ngày 22/7/2019, anh Hoàn cắm sổ đỏ mảnh đất Đ62 vào ngân hàng để vay vốn.

Anh Lâm, chị Quỳnh khởi kiện vụ án hành chính, kiện UBND TP.Đông Hà ra TAND tỉnh Quảng Trị, đề nghị huỷ sổ đỏ AE 54; buộc UBND TP.Đông Hà cấp lại sổ đỏ Đ62 cho hai anh em.

Kết luận giám định số 10/PC09 ngày 25/1/2021 của Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Quảng Trị đã làm rõ, chữ ký và chữ viết trong HĐ 418 giữa anh Lâm, chị Quỳnh với bà Liên không phải chữ ký của anh Lâm và chị Quỳnh.

TAND tỉnh Quảng Trị xử sơ thẩm xác định, việc UBND phường 5, thị xã Đông Hà ký chứng thực HĐ 418 là vi phạm quy định. Vì vậy, HĐ 418 bị vô hiệu từ khi ký kết, do đó việc cấp sổ đỏ cho bà Liên là không đúng quy định.

Dù vậy, TAND tỉnh Quảng Trị lại cho rằng, bà Liên đã bán mảnh đất Đ62 cho anh Hoàn. Khi mua đất, anh Hoàn không biết hợp đồng vô hiệu của bà Liên; đồng thời giao dịch của bà Liên với anh Hoàn đã được cơ quan chức năng công chứng, chứng thực…, cho nên đó là giao dịch ngay tình, đúng quy định.

TAND tỉnh Quảng Trị kết luận, mặc dù HĐ 418 giữa bà Liên với anh Lâm, chị Quỳnh vi phạm điều cấm, không có hiệu lực và bị vô hiệu kể từ khi giao kết hợp đồng chuyển nhượng sổ đỏ.

Tuy nhiên, sau đó bà Liên và anh Hoàn đã thực hiện giao dịch dân sự khác ngay tình, đúng quy định nên được pháp luật bảo vệ?! 

Do đó, TAND tỉnh Quảng Trị bác yêu cầu tuyên huỷ sổ đỏ AE 54 do UBND thị xã Đông Hà cấp cho bà Liên; đồng thời giữ nguyên quyền sử dụng đất của anh Hoàn.

TAND tỉnh Quảng Trị có vi phạm

Không đồng tình với phán quyết của toà sơ thẩm, anh em Lâm – Quỳnh kháng cáo đến TAND cấp cao tại Đà Nẵng. Ngày 24/11/2021, TAND cấp cao tại Đà Nẵng xét xử phúc thẩm vụ án và quyết định huỷ bản án sơ thẩm vì có những thiếu sót, vi phạm; đồng thời giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Quảng Trị giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.

Sau khi nghiên cứu, anh em Lâm – Quỳnh quyết định không tiếp tục vụ kiện hành chính mà khởi kiện vụ án dân sự về việc "Tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất vô hiệu" với cùng nội dung vụ việc của vụ án hành chính. Ngày 4/5/2022, TAND tỉnh Quảng Trị thụ lý vụ án dân sự này.

Đến ngày 26/9/2022, TAND tỉnh Quảng Trị quyết định tạm đình chỉ vụ án (lần 1) vì xét thấy có dấu hiệu tội phạm trong vụ án, đồng thời chuyển hồ sơ đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đề nghị khởi tố vụ án hình sự. 

Tuy nhiên, ngày 30/9/2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Trị trả lời, vụ việc xảy ra năm 2006, đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nên không khởi tố vụ án. Vì vậy, ngày 12/10/2022, TAND tỉnh quyết định tiếp tục giải quyết vụ án.

Liên quan quyết định tạm đình chỉ vụ án (lần 1), anh Lâm đặt câu hỏi: "Thẩm phán, toà án am hiểu pháp luật để đưa ra phán quyết, giữ cán cân công lý, chẳng nhẽ lại không biết vụ việc đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hay sao mà còn gửi qua công an đề nghị khởi tố?".

Sau gần 2 tháng chờ đợi, ngày 5/1/2023 vụ án được đưa ra xét xử. Thế nhưng, bị đơn, người đại diện của bị đơn, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan vắng mặt, phiên toà buộc phải hoãn. 

Ngày 2/2/2023, phiên toà trở lại nhưng TAND tỉnh Quảng Trị lại quyết định tạm dừng xét xử (QĐ 01) vì chấp nhận yêu cầu tiến hành giám định chữ ký, chữ viết trong HĐ 418 và một số nội dung khác của bị đơn. Anh Lâm và gia đình lần nữa thẫn thờ ra về.

Một tháng sau, TAND tỉnh Quảng Trị quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án (QĐ 02) vì lý do tạm dừng xét xử tại QĐ 01 chưa được khắc phục.

Bức xúc với QĐ 02, anh em Lâm – Quỳnh lại kháng cáo gửi TAND cấp cao tại Đà Nẵng, yêu cầu huỷ QĐ 02, để toà sơ thẩm tiếp tục xét xử.

Sau khi xem xét, TAND cấp cao tại Đà Nẵng khẳng định: QĐ 02 không có người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là không đúng. Công an tỉnh Quảng Trị đã giám định, kết luận chữ ký và chữ viết trong HĐ 418 giữa anh Lâm, chị Quỳnh với bà Liên không phải chữ ký của anh Lâm và chị Quỳnh. Nội dung này đã được TAND cấp cao tại Đà Nẵng ghi nhận ở bản án hành chính, là chứng cứ không phải chứng minh.

Bà Liên cũng thừa nhận đã nhận chuyển nhượng sổ đỏ Đ62 theo HĐ 418 (cũng được bản án hành chính phúc thẩm của TAND cấp cao tại Đà Nẵng ghi nhận) nên việc bà Liên yêu cầu giám định lại để xác định ai là người thực sự mua, bán thửa đất Đ62 là không có căn cứ. Vì vậy, TAND tỉnh Quảng Trị chấp nhận yêu cầu của bà Liên, tạm đình chỉ vụ án để giám định theo yêu cầu của bà Liên (bị đơn) là không đúng quy định.

Vì vậy, TAND cấp cao tại Đà Nẵng ra quyết định số 130, huỷ quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án số 02 của TAND tỉnh Quảng Trị.

Sau đó, ngày 12/6, TAND tỉnh Quảng Trị thông báo đến anh em Lâm – Quỳnh và đương sự việc tiếp tục giải quyết vụ án.

Anh Nguyễn Kỳ Lâm bức xúc nói: "Tính từ ngày TAND tỉnh Quảng Trị thụ lý vụ án là 4/5/2022 đến hôm nay 29/6/2023 đã gần 14 tháng, đó là thời gian quá dài, ảnh hưởng đến quyền lợi của bản thân tôi. Đề nghị toà án tiếp tục đưa vụ án ra xét xử".