Xem trai bản thổi khèn gọi bạn tình, đi chợ vùng cao mua đặc sản…trong "Ngày hội non sông thống nhất" tại Hà Nội

Theo đó, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam sẽ giới thiệu không gian văn hóa đậm sắc màu các dân tộc vùng Tây Bắc, Đông Bắc, tạo không khí đậm nét chợ vùng cao ấn tượng cho du khách đi chợ và thưởng thức ẩm thực, đặc sản truyền thống, văn hóa dân tộc, trò chơi dân gian tại chợ vùng cao của các cộng đồng dân tộc Mông, Dao, Thái, Mường, Khơ Mú, Tày...

Trung tâm của chợ là các gian hàng với các sản phẩm nông - lâm nghiệp, hàng thủ công mỹ nghệ, đồ lưu niệm, các món ăn ẩm thực đặc trưng của tỉnh Lào Cai, Sơn La; giới thiệu văn hóa - du lịch và trưng bày triển lãm ảnh, sách, tờ rơi quảng bá du lịch với chủ đề "Vẻ đẹp Lào Cai"; giới thiệu và bán thổ cẩm của dân tộc Mông, Thái, Dao, Nùng...

Đến "Ngôi nhà chung" của cộng đồng 54 dân tộc trong dịp này, du khách không chỉ được trải nghiệm không gian chợ mang đậm sắc màu văn hóa của vùng cao phía Bắc, nơi mua bán, trao đổi hàng hoá và là nơi gặp gỡ giao lưu, sinh hoạt văn hoá với bức tranh đa dạng, phong phú, sinh động về sản vật văn hoá dân tộc; trong đó là các hoạt động tái hiện như không gian trao đổi mua bán, chế biến các món ăn truyền thống, uống rượu ngô, ăn thắng cố, mèn mén chúc tụng chia vui, không gian những cặp trai gái người Mông say sưa với những điệu khèn, không gian đồng bào Dao, Mông… hát giao duyên khi chơi chợ, không gian đồng bào Mông nấu rượu…

Các hoạt động với sự tham gia của khoảng 100 đồng bào của 16 dân tộc đang hoạt động hàng ngày là già làng, trưởng bản, nghệ nhân, đồng bào các dân tộc: Tày, Nùng (Thái Nguyên); Dao (Hà Nội); Mông (Hà Giang); Mường (Hoà Bình); Thái (Sơn La); Khơ Mú (Nghệ An); Tà Ôi, Cơ Tu (Thừa Thiên Huế); Xơ Đăng (Kon Tum); Ba Na, Gia Rai (Gia Lai); Raglai, Chăm (Ninh Thuận); Ê Đê (Đắk Lắk); Khmer (Sóc Trăng). Huy động thêm 20 đồng bào dân tộc Thái (tỉnh Sơn La); khoảng 40 đồng bào của 03 dân tộc Mông, Nùng, Tày (tỉnh Lào Cai) huy động từ ngày 29/4-02/5; khoảng 40 đồng bào dân tộc Mông, Tày, Nùng (tỉnh Thái Nguyên) huy động từ ngày 29/4-03/5.

Chương trình "Sắc màu chợ phiên" của cộng đồng các dân tộc tại chợ vùng cao phía Bắc cũng sẽ biểu diễn dân ca, dân vũ, giao lưu văn hóa giữa các cộng đồng dân tộc. Các tiết mục dân ca, dân vũ mừng đất nước, ca ngợi quê hương đất nước, bản sắc dân tộc vùng, miền và các trò chơi dân gian do đồng bào các dân tộc giao lưu với du khách như: Đánh quay (tu lu), leo cột, đánh pao, đánh yến, đu dây... Giới thiệu, trình diễn giã bánh dày của dân tộc Mông huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.

Trong khuôn khổ của "Ngày hội non sông thống nhất" còn có hoạt động giới thiệu nghệ thuật khèn Mông của dân tộc Mông tỉnh Thái Nguyên. Khèn là nhạc cụ độc đáo thể hiện nghi thức, tín ngưỡng truyền thống và là vật linh thiêng trong các nghi thức lễ hội của dân tộc Mông. Nghệ thuật trình diễn dân gian của người Mông gắn liền với chiếc khèn. Tiếng khèn dường như đã trở thành một phương thức để người Mông chuyển tải, thổ lộ những tâm tư nguyện vọng của mình.

Với tiếng khèn vui người Mông mời bạn đi chơi xuân, gọi bạn xuống chợ, chúc nhau những điều may mắn còn khi buồn tiếng khèn chậm và trầm. Tiếng khèn Mông thể hiện chất trữ tình đằm thắm, mượt mà, khỏe khoắn. Những âm thanh của loại nhạc cụ này mang vẻ đẹp tự nhiên của vùng núi bao la, hùng vĩ nét tươi sáng và giản dị của tâm hồn người Mông.

Nghệ thuật múa khèn của dân tộc Mông vô cùng độc đáo thể hiến sự cố kết cộng đồng, tinh thần đoàn kết trong đời sống cộng đồng. Tiếng khèn ngấm sâu vào tâm hồn người Mông, thân quen như thắng cố, mèn mén, rượu ngô hay tất cả những gì thân thuộc nhất đã gắn bó với họ từ lúc sinh ra.

"Ngày hội non sông thống nhất" với hàng loạt sự kiện đặc sắc

Tái hiện Lễ hội Say Sán dân tộc Mông, tỉnh Lào Cai. Lễ Say Sán (dịch từ tiếng địa phương nghĩa là Hội Chơi núi), lễ gồm có 02 phần: lễ và hội, phần lễ diễn ra quanh cây nêu, thầy cúng làm lễ vừa đi vừa hát khấn cho mưa thuận gió hoà, mọi người, mọi gia đình đều khoẻ mạnh cùng với đó các đôi trai gái và người tham dự lễ hội cầm ô, cầm khèn đi quanh cây nêu bày tỏ lòng thành kính và mong muốn những điều tốt đẹp sẽ đến với bản làng mình.

Phần hội với nững tiết mục văn nghệ như múa sinh tiền, múa khèn, hát giao duyên và những trò chơi truyền thống như kéo co, bắn nỏ, đánh quay, thi giã bánh giày...Chính vì vậy thông qua phần hội mà các chàng trai, cô gái có thể chọn cho mình những người vợ khéo tay và các cô gái cũng chọn cho mình những người bạn đời khoẻ mạnh. Lễ hội thực sự là Ngày hội sinh hoạt văn hoá văn nghệ, thể thao của đồng bào dân tộc Mông nơi đây. Giới thiệu một số món ăn đặc trưng của đồng bào dân tộc Mông, tỉnh Lào Cai.

Tái hiện Tết mừng chiến thắng của đồng bào dân tộc Nùng. Tết là dịp bà con dâng cúng thần linh thổ địa các món ăn từ chuối: quả chuối, hoa chuối, lõi chuối, xôi 7 màu với biểu tượng cây chuối và một đôi đũa màu đỏ, hát dân ca kể về sự tích chống giặc. Trong lễ ăn mừng chiến thắng, người Nùng đã làm xôi bảy màu. Từ đó, họ chọn ngày 1/7 âm lịch làm ngày Tết cổ truyền của người Nùng. Cũng từ đó, món xôi này trở nên không thể thiếu trong ngày mừng lễ chiến thắng. 

Theo những người cao tuổi ở đây, mỗi màu xôi mang một sắc thái của cuộc kháng chiến năm xưa. Chẳng hạn, xanh lá chuối là màu của mùa xuân; đỏ thẫm là màu máu của những người đã anh dũng hy sinh, vàng là biểu tượng cho sự đau thương ly tán, đỏ tươi tượng trưng cho chiến thắng hào hùng của người Nùng... Điều làm nên sự khác lạ của món xôi này chính là "bản hợp tấu" tài tình của màu sắc mà chỉ những người phụ nữ Nùng Dín khéo léo mới có thể tạo ra. Không dùng bất cứ một thứ phẩm màu cao cấp nào, chỉ tận dụng cây rừng có sẵn như lá cây đỏ đen, cây hoa vàng, lá câm hoa hay nghệ... nhưng bằng bí quyết gia truyền, họ đã tạo ra một món ăn hấp dẫn.

Tái hiện Lễ Hạn khuống của đồng bào dân tộc Thái, tỉnh Sơn La. Hạn khuống là lễ hội truyền thống đặc trưng của đồng bào Thái, lễ này đã có từ rất lâu đời và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Hạn khuống được coi là linh hồn của bản mường, tượng trưng cho sự phồn vinh, no ấm. Loại hình nghệ thuật Hạn khuống được tổ chức hàng năm và lưu truyền từ đời này qua đời khác. Hạn Khuống là một trong những loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian độc đáo của người Thái, được lưu truyền từ đời này qua đời khác. 

Loại hình nghệ thuật này được hình thành và phát triển cùng với quá trình lịch sử hình thành bản sắc văn hóa truyền thống gắn liền với cuộc sống, sinh hoạt, thể hiện đời sống vật chất và tinh thần của người Thái. Theo tiếng Thái, "Hạn" có nghĩa là tre, nứa và "Khuống" là sân, đất trong bản. Hạn khuống có nghĩa là một cái sàn bằng tre, nứa dựng lên ở sân đất ngoài trời. Sàn được làm bằng những cây tre to ghép lại, dài khoảng 6 mét, rộng 4 mét và cao khoảng hơn 1 mét, xung quanh có những chấn song đan hình mắt cáo, có một cửa ra vào, lên xuống bằng cầu thang và có từ 3 đến 5 bậc.

Ở giữa sàn có một bếp lửa, cạnh bếp lửa người ta dựng cây vũ trụ, tiếng Thái gọi là cây "Lắc say". Cây này giống như cây nêu ngày Tết. Người tham gia chơi Hạn khuống phải làm sàn thật chắc bởi trên sàn còn bày đủ thứ đồ cho trai làng, gái bản trổ tài khéo tay như: Vòng quay, khéo sợi, đan lát, thêu thùa… Số lượng trai gái tham gia Hạn khuống không giới hạn, thường thì có khoảng từ 7 - 10 đôi. Các cô gái Thái duyên dáng trong trang phục váy áo cỏm truyền thống, vấn tóc đẹp, đội khăn piêu. Còn các chàng trai tay cầm nhạc cụ để đệm cho những câu khắp tình tứ lúc giao duyên. 

Ở Hạn khuống, lối hát giao duyên là lối hát chủ đạo, còn gọi là "Khắp báo xao". Các câu khắp xin lên sàn với những câu từ trêu ghẹo tình tứ, tế nhị nhưng đậm chất nhân văn. Họ cứ hát như vậy cho đến khi người con trai khẳng định rằng mình chưa có vợ và chiếm được lòng tin cho người con gái thì người con gái mới thả thang cho người con trai lên sàn Hạn khuống.

Chương trình dân ca dân vũ "Xứ Trà quê noọng" giới thiệu các tiết mục văn nghệ đặc sắc của các dân tộc Tày, Nùng, Mông tỉnh Thái Nguyên và kết hợp các bài hát, điệu múa về quê Trà qua đó thể hiện tình yêu quê hương đất nước, niềm tin yêu theo Đảng, theo Bác Hồ của các dân tộc tỉnh Thái Nguyên.

Triển lãm "Theo dấu chân Đại tướng" của nhà giáo, nhà báo, nhà thơ Nguyễn Thị Mỹ Dung tái hiện bằng thơ, diễn ca những dấu mốc của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ cũng như cuộc sống đời thường của vị Tổng tư lệnh quân đội và tình cảm nhân dân dành cho ông, đặc biệt là sau khi Đại tướng qua đời ở tuổi 103. 

Trình bày quy mô trên 92 tấm panô với hình ảnh minh hoạ do Thông tấn xã Việt Nam, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và nghệ sĩ Trần Hồng cung cấp. Triển lãm hy vọng sẽ là món quà ý nghĩa và lời tri ân, tưởng nhớ vị tướng nhân hậu của dân tộc Việt Nam, người anh cả của Quân đội Nhân dân Việt Nam, một thiên tài quân sự của thế giới với chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".

Bên cạnh đó là các hoạt động hoạt động hàng ngày, cuối tuần của 16 cộng đồng dân tộc, chương trình du lịch trải nghiệm, giới thiệu làm bánh, gói bánh phục vụ du khách, trò chơi dân gian; hoạt động cầu an, chúc phúc tại các không gian tâm linh chùa Khmer, tháp Chăm... nhằm giới thiệu nét văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào, cùng các hoạt động trải nghiệm tại "Ngôi nhà chung" của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.