Bài học “lỡ thời cơ” trong mai phục địch tiếp viện tại Đông Khê

Thiên Việt (tổng hợp) Thứ bảy, ngày 13/12/2014 16:27 PM (GMT+7)

Sau chiến thắng Đông Khê với chiến thuật “Đánh điểm diệt viện”, Cơ quan tham mưu phán đoán địch chắc chắn từ Thất Khê lên phối hợp với quân dù chiếm lại Đông Khê, nên đề nghị với Bộ Chỉ huy hạ quyết tâm tiêu diệt một bộ phận quan trọng viện binh của địch (chừng 2 tiểu đoàn). Khu vực quyết chiến là đoạn đường từ Đông Khê đến Lũng Phầy.

Sau khi quân ta bố trí mai phục xong, các lực lượng vũ trang địa phương được lệnh ngừng quấy rối, phá đường để dụ địch.

Trong mệnh lệnh ngày 21.9, Bộ Chỉ huy chiến dịch quyết định:

- Đại đoàn 308 (có hai tiểu đoàn 11 và 428 phối thuộc) bố trí ở khu tam giác Lũng Chả - Bình Xiên - Nà Pá, có nhiệm vụ đánh địch từ Thất Khê lên.

- Trung đoàn 174 bố trí ở phía Bắc thị trấn Đông Khê, có nhiệm vụ đánh quân dù nhảy xuống Đông Khê và vùng phụ cận.

- Trung đoàn 209 làm lực lượng dự bị chung của toàn mặt trận.

- Ở mặt trận phía Nam, các lực lượng vũ trang địa phương tạm ngừng mọi hoạt động (phá đường, phục kích, quấy rối) từ Lạng Sơn lên Thất Khê, để dụ địch lên.

Một tuần lễ trôi qua, viện binh địch không xuất hiện. Những tàu lá chuối lợp lán của bộ đội bắt đầu ngả màu vàng. Thời tiết đường số 4 những ngày này lúc nắng lúc mưa, tạo nên môi trường rất thích hợp cho loài vắt xanh và muỗi vàng hoạt động. Thêm vào đó là không khí căng thẳng lo lắng trên trận địa phục kích chờ địch là gạo trong kho các đơn vị đã bắt đầu cạn.

Tiểu đoàn Pháo binh 253 (Trung đoàn 174) tham gia Chiến dịch Biên Giới năm 1950. Ảnh tư liệu

Địch bất ngờ xuất hiện

Nhưng rồi suốt mấy ngày cuối tháng 9 đầu tháng 10, không khí ở Sở Chỉ huy chiến dịch mỗi ngày một thêm khẩn trương, căng thẳng. Trong Phòng trực ban tác chiến, khi hàng loạt tin tức dồn dập bay đến gần như đồng thời: tin địch đánh lên Thái Nguyên, tin bốn tiểu đoàn quân Pháp do Lơpagiơ chỉ huy từ Thất Khê lên. Mấy ngày sau lại thêm tin ba tiểu đoàn quân Pháp, do Sactong chỉ huy từ Cao Bằng rút chạy theo đường số 4 về phía Nam.

Cuộc hành binh của quân Pháp lên Thái Nguyên đã trong dự kiến của Bộ Tổng tư lệnh và ta đã có kế hoạch ứng phó nên cơ quan tham mưu tập trung giúp Bộ Chỉ huy chiến dịch chỉ đạo đánh hai binh đoàn Lơpagiơ và Sactong. Vô luận ý định của địch như thế nào, nhưng chúng điều quân lên hướng Đông Khê là hoàn toàn có lợi cho ta.

Lúc này tại đoạn đường trên 60 kilômét, có hai binh đoàn địch đang vận động ngược chiều nhau: bốn tiểu đoàn từ Thất Khê lên, ba tiểu đoàn từ Cao Bằng rút về. Chỉ huy trưởng Võ Nguyên Giáp lệnh cho Đại đoàn trưởng 308 tập trung ngay bộ đội triển khai chiến đấu và dặn thêm: Nếu Binh đoàn Lơpagiơ không chiếm lại được Đông Khê, chúng có thể dồn sang khu vực Khâu Luông - Cốc Xá. Cần chú ý khu vực này. Đồng thời Ông lệnh cho Trung đoàn 209 hành quân cấp tốc lên hướng Quang Liệt ngăn chặn, tiêu hao và làm chậm bước tiến của Binh đoàn Sactong đang từ Cao Bằng rút về.

Lúc này, cơ quan tham mưu chiến dịch đang đứng trước một tình hình hết sức khẩn trương, cam go và phức tạp. Binh đoàn Lơpagiơ bị tiến công liên tục nên buộc phải bỏ đoạn đường và chạy dạt sang phía Tây Đông Khê, trong khi Binh đoàn Cao Bằng về đến Nậm Nang còn nguyên vẹn vì không gặp Lơpagiơ lên đón như kế hoạch dự kiến nên cũng bỏ đường cái để theo đường mòn từ Quang Liệt tiến về phía Tây.

Bỏ lỡ một cơ hội phục binh địch vì... đi lấy gạo

Cả Sở Chỉ huy quán triệt tư tưởng chỉ đạo của Bộ Chỉ huy chiến dịch lúc này là quyết không cho hai binh đoàn địch hội quân, không cho chúng tạo thành sức mạnh yểm trợ nhau để cùng rút về Thất Khê.

Tiếp đó lại có tin từ Lạng Sơn, Bộ Chỉ huy Khu biên thùy Đại tá Constans lệnh cho hai binh đoàn gặp nhau ở khu vực được chúng gọi là Ouest calcaire (phía Tây dãy núi đá vôi - ý nói triền núi Cốc Xá). Ta đã phán đoán đúng ý đồ của địch.

Tuy nhiên, sau hơn một tuần chờ viện không thấy, gạo trong kho đã hết, mà nếu dùng dân công vận chuyển thì lộ kế hoạch ta phục kích chờ địch, Đại đoàn 308 đã huy động 2/3 quân số khỏe đi lấy gạo ở Tà Lùng (sát biên giới - đi và về đã mất hai ngày). Chỉ những người yếu mệt ở lại trông coi vũ khí. Một số cán bộ khác phải đi trinh sát trận địa để sẵn sàng đánh Thất Khê như dự kiến trong bước 2 của kế hoạch.

Đến chiều tối ngày 1.10, chỉ có Trung đoàn 209 là đơn vị đầu tiên chạm súng với Binh đoàn Bayard khi chúng đã lên gần thị trấn Đông Khê. Ngoài ra, suốt trận địa đánh viện của Đại đoàn 308 gần như đang bỏ ngỏ, ở khu vực phục kích của đại đoàn không có đơn vị nào hoàn chỉnh và sẵn sàng đủ sức để đánh khi binh đoàn Lơpagiơ của địch đi qua.

Quân ta đã bỏ lỡ một cơ hội đánh viện binh địch bằng một trận phục kích được chuẩn bị công phu. Tình huống này có phần thiếu sót của cơ quan tham mưu chiến dịch, vì đã không bám sát tình hình các trận địa đánh viện.

(Kỳ sau: Cờ "vào thế", cả 7 tiểu đoàn địch bị xoá sổ)

Tin cùng chủ đề: Lịch sử: Chuyện bây giờ mới kể

Xem toàn bộ ››