Cá ngần: Loài cá bé tí không xương giàu đạm và omega3, xưa cho chẳng ai lấy giờ có tiền cũng khó mua

1. Công dụng của cá ngần

Không phải ngẫu nhiên mà vài năm trở lại đây cá ngần trở thành một trong những loại cá ưa thích của nhiều gia đình Việt khi đến mùa.

Mùa cá ngần năm nay có sớm. Từ đầu tháng 3 đã lác đác có thuyền thu mua được loài cá ngần trong suốt này. Đến thời điểm này, cá ngần chính thức bắt đầu vào vụ. Cá nhiều, chắc thịt và thơm ngon.

Sở dĩ được nhiều bà nội trợ lựa chọn vào thực đơn trong bữa cơm của gia đình mình vì cá ngần là loại cá tương đối lành. Cá ngần vị ngọt mát có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, xua tan mệt nhọc…

Cá ngần là loại thực phẩm giàu đạm và axit béo omega 3 lành mạnh mà cơ thể không tự sản xuất được. Omega 3 đóng vai trò thiết yếu đối với sức khỏe não bộ, đồng thời được chứng minh có tác dụng giảm viêm, giảm nguy cơ mắc bệnh tim và rất có lợi cho thai nhi trong bụng mẹ.

Cá ngần chứa vitamin như vitamin B2, B12, axit folic có tác dụng bổ tỳ, lợi tiểu tiêu phù, thông sữa, thanh nhiệt, giải độc, chữa ho... có thể chữa phù nề, đầy bụng, tiểu ít, da vàng, tắc sữa...

Cá ngần chứa nhiều nguyên tố magie, có tác dụng bảo vệ hệ thống động mạch tim, đề phòng bệnh huyết áp cao, bệnh tắc mạch cơ tim...

Đồng thời, cá ngần cũng chứa nhiều vitamin A, sắt, canxi, phốt pho... ăn thường xuyên sẽ có công dụng dưỡng gan bổ máu, dưỡng da, dưỡng tóc...

Cá ngần sông Đà mùa nào có?

Đây là loài cá nổi tiếng sinh sống ở vùng nước trong của sông Đà. Loài cá mềm như bún và trong như thủy tinh này thường được người dân Hà Thành biết đến với rất nhiều món ngon. Tuy nhiên, vì cá chỉ xuất hiện một mùa duy nhất vào khoảng tháng 4 – 5 hàng năm nên mọi người thường tranh thủ tìm mua.

Cá ngần mới chỉ xuất hiện ở đoạn sông Đà chảy qua Lai Châu, Điện Biên vài năm gần đây, sau khi sông Đà nắn dòng làm thủy điện. Trước đó, loại cá này chủ yếu sống ở vùng Sơn La, Hòa Bình và cũng chưa được biết đến nhiều.

Những con cá bé xíu, con dài nhất cũng chỉ bằng ngón tay út, con nhỏ thì trông như sợi bún. Thân chúng trắng muốt như thủy tinh, chỉ điểm một vệt đen duy nhất là mắt. Cá ngần sông Đà chỉ xuất hiện duy nhất một mùa trong năm nên những người sành ăn tại thành phố kháo nhau "tranh thủ ăn kẻo tiếc".

Cá ngần đầu tháng Tư bao giờ cũng là đợt ngon và béo nhất. Bởi chúng vừa trải qua một mùa Đông dài nhịn đói nên khi trời nắng trở lại, chúng sẽ đi thành đàn kiếm ăn bù. Thức ăn của loài cá này chỉ là vi tảo, phù du trôi nổi, đã tạo nên thân hình con cá một màu trắng ngần. Ngoài ra, loài cá này chỉ sống được trong tự nhiên, nơi vùng nước sạch chứ không thể nuôi nhốt như các loài cá khác.

Mùa này, cá bơi thành từng đàn như cá mương. Đánh bắt rất khó vì thấy động là chúng rẽ nước, tản ra mất tăm, khi yên ả mới tụ thành đàn bơi lội. Phải là người có kinh nghiệm sông nước mới có thể đánh bắt, mỗi lần đơm lưới cũng được dăm ba cân.

Thời gian đầu hè – thời điểm nước hồ chuyển màu hoa mơ, chúng thường bơi ngược dòng nước để đẻ trứng. Bà con dân tộc Mường, Thái… nói rằng cá ngần vị ngọt mát có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, xua tan mệt nhọc… Cá ngần sống ở vùng nước sạch sông Đà, cá sống tự nhiên chứ không phải là cá nuôi nên thịt đảm bảo sạch. Dù đắt nhưng nhiều người vẫn không tiếc tiền mua về để thưởng thức loại cá chỉ xuất hiện một lần trong năm.

Chị Kim Anh, chủ một cửa hàng bán thực phẩm sạch cũng trên đường Nguyễn Văn Lộc và là một đầu mối bán đặc sản Hòa Bình ở Hà Đông, Hà Nội chia sẻ, có ngần hiện đang là mặt hàng "hot", được các bà nội trợ săn mua nhiều chẳng kém gì các loại cá sông Đà quý hiếm khác.

"Từ đầu mùa tới giờ tôi đã may mắn gom được một lượng nhỏ cá ngần. Tôi cứ đăng quảng cáo có bán cà ngần đầu mùa trên fanpage bán hàng online của mình lần nào là lần đấy hết sạch bách chỉ trong vài tiếng đồng hồ. Đến giờ khi có khách quen thì tôi chưa đăng bài cứ đến mùa là mọi người đã kéo đến cửa hàng tôi để hỏi và tìm mua cá ngần sông Đà".

Chị Kim Anh tiết lộ, chị đã gom mua cá ngần về Hà Nội bán đã 3 năm nay, quen khá nhiều ngư dân nên gom được cá với số lượng lớn. Song, mỗi đợt gom cá thì lần nào nhiều được 50-60kg, không thì chỉ 20-30kg. Cứ bán hết thì chị mới gom thêm vì sợ ế cá lại mất tươi ngon.

Được biết, cứ bắt đầu từ giữa và cuối tháng 3 hàng năm, người dân xã Phúc Sạn (Mai Châu, Hòa Bình) vào mùa này thường đem lưới đi đánh bắt cá ngần. Tuy nhiên, số lượng cá đánh được cũng không quá nhiều và thường được dân buôn đặt mua hết để đem về Hà Nội tiêu thụ.

Cá ngần có thể chế biến thành nhiều món đặc sản

Loài cá nhiều dinh dưỡng này có thể chế biến thành rất nhiều món ngon như chiên giòn, sốt chua ngọt, nấu canh chua, băm với thịt làm chả, làm trứng đúc.

Và đúng là vị ngọt, thơm và mềm của cá dễ dàng mê hoặc bất kì ai lần đầu thưởng thức. Lạ ở chỗ, những con cá tuy bé và không xương nhưng lúc được nấu chín thì lại rất dai mà không hề nhũn nát. Cá có vị ngọt của cá sông tự nhiên, hoàn toàn không có mùi tanh. Do vậy, không chỉ người lớn mà trẻ con cũng rất mê loại cá này. Một số bà mẹ còn kì công tẩm ướp gia vị rồi chiên giòn giống như bim bim để làm đồ ăn vặt cho lũ trẻ.

Với cá ngần, người ta ăn cơm cũng ngon, nhậu cũng tuyệt, mà ăn như món khai vị trong bữa tiệc cũng rất hợp lý. Phổ biến nhất là món chả cá ngần. Thêm chút thịt nạc, rau thơm, lòng đỏ trứng gà đánh đều nặn thành miếng rán vàng.

Làm món cá ngần không cần phải cầu kỳ nhưng chân tay phải thật sạch. Để thưởng thức cá ngần đúng kiểu sông Đà nhất, hãy nấu một bát canh chua từ những chú cá trắng muốt này.