Canh thụt M'nông - Món ngon đãi bạn hiền

Món canh này là sự kết hợp của rất nhiều loại nguyên liệu được nuôi trồng ngay trong vườn nhà hay trên nương rẫy như rau, củ, quả, bột bắp rồi cá suối, thịt của một số loài gia súc, gia cầm.

Để nấu canh thụt, người ta phải chọn lựa ống lồ ô kỹ càng. Nếu chọn cây non sẽ không ngon vì nhựa cây sẽ hăng đắng. Nếu chọn cây quá già, lửa sẽ làm nứt cây, canh sẽ chảy ra ngoài. Khi nấu không được dựng ống thẳng đứng mà phải để nghiêng ống lồ ô trên lửa và phải quay tròn để canh chín đều.

Nguyên liệu gồm rau, măng, dọc mùng, thịt rừng hoặc cá suối, ít con mối và chú dế bầu hoặc vài con dế dũi... tất cả cho vào ống lồ ô tươi, bịt kín đầu và cho lên bếp đun chín. Khi nấu vừa chín tới, người ta thường lấy đoạn dây mây (adương) có gai mà đâm trong ống cho các "nguyên liệu" nhừ nát, hòa quyện vào nhau thành một chất dẻo. Khi đó, muối, ớt được bỏ vào, thọc đều, có thể bỏ thêm một ít rau thơm.

Khâu chuẩn bị làm canh thụt.

Người M'nông lấy đọt cây riềng rừng cho vào ống nứa nấu thụt với thịt chim, sóc ăn rất ngon. Món canh thụt ngon nhất được nấu từ các loại trái, lá rừng như cà trắng, bồ ngót, lá lót, măng rừng, đọt mây, đọt đoác... và cá suối nhưng quan trọng nhất phải có lá nhíp. Lá nhíp deo dẻo, có đủ các vị đắng, cay, ngọt, bùi, béo. Theo quan niệm của người M'nông, lá nhíp không chỉ thơm ngon, béo bổ, người mất sức, bị đau yếu ăn vào sẽ khỏe, trẻ bị còi ăn lá nhíp sẽ mau lớn...

Già làng A Hui Tăng (71 tuổi), ở buôn A Rem, xã Nhân Đạo, huyện Đăc Rlấp bật mí rằng, ngày trước, để đãi khách quý, bà con trong buôn thường làm món đúc ống lồô bằng thịt các loại cá, chim (tươi hoặc khô) nấu với bắp chuối rừng.

Tuy không giống canh mà giống gỏi nhưng là một loại gỏi ướt với mùi thơm, vị béo của thịt cá quyện trong vị chát của búp chuối rừng, cùng với mùi thơm nồng của hạt tiêu rừng, rất kích thích vị giác người ăn. Ngoài ra, da trâu phơi khô, được nướng cho thơm, rồi luộc để bỏ vào ống đâm, giã với cà tím, cũng tạo thành một loại súp vừa thơm vừa giòn.

Theo kinh nghiệm những người sành ăn, khi nấu canh thụt, họ thường bỏ vào ống lồ ô vài đọt non của cây thiên niên kiện (pvân) thì vị thơm ngon sẽ tăng lên bội phần và còn làm cơ thể khỏe mạnh. Bởi vậy, đây là món quý và công phu được đồng bào làm để đãi bạn bè, khách quý hoặc là quà tặng của những chàng rể muốn thể hiện tình cảm với bố mẹ vợ.

Vĩnh Minh