Chọn Vàng tâm, Hà Nội “trồng nhầm” cây “gỗ bút chì”

Vừa qua, trên đường Nguyễn Chí Thanh (Hà Nội) - con đường từng được mệnh danh là “con đường đẹp Việt Nam”, hàng trăm cây xanh bị đốn hạ. Loại cây trồng thay thế được cho là cây Vàng tâm, một loại cây gỗ quý có tên trong Sách đỏ Việt Nam.

Tuy nhiên, có thông tin cho rằng 382 cây thay thế này không phải cây Vàng tâm mà là cây Mỡ, còn gọi là Mỡ vàng tâm.

Hàng trăm cây mới được thay thế trên đường Nguyễn Chí Thanh được cho là cây Vàng tâm 

Để làm rõ hơn về việc này, PV Dân Việt đã có cuộc trao đổi với tiến sỹ Vũ Quang Nam, Trưởng bộ môn Tài nguyên thực vật rừng – ĐH Lâm nghiệp Hà Nội. Ông Nam là một trong những chuyên gia đầu ngành về các loại cây thuộc họ Mộc Lan (gồm: Giổi, Mỡ, Vàng tâm…).

Cầm trên tay một cành cây trồng thay thế trên đường Nguyễn Chí Thanh, TS Nam nói: “Tôi khẳng định chắc chắn 100% đây là cành và lá của cây Mỡ, không phải cây Vàng tâm trong Sách đỏ và cũng không có loại cây nào là Mỡ vàng tâm”.

Tiến sỹ Vũ Quang Nam khẳng định mẫu vật lấy từ cây trồng mới trên đường Nguyễn Chí Thanh là cây Mỡ

Cận cảnh lá cây mới thay thế

Nhiều năm nghiên cứu về rừng nhưng ông Nam tỏ ra ngạc nhiên khi cây Mỡ hoặc Vàng tâm được trồng trên đường phố Hà Nội.

“Chưa bao giờ tôi thấy cây Mỡ hay Vàng tâm trong danh mục cây đô thị của bất cứ thành phố nào. Bởi cả hai loại cây đó đều có thời gian sinh trưởng lâu, tán mỏng, tính thẩm mỹ kém hơn nhiều các loại cây đô thị khác như bằng lăng, phượng vĩ…”, TS Nam nói.

Ông Nam cho hay, hai loại cây này có thân vỏ, bộ tán khá giống nhau nên hay bị nhầm lẫn. Đặc điểm dễ nhận biết nhất của hai loại cây này là dựa vào búp, lá và hoa.

Theo TS Nam, đặc điểm dễ phân biệt nhất là chồi của cây Mỡ không có màu nâu  

Cây Mỡ (tên khoa học Manglietia Phuthoensis - Dandy) thân thẳng, vỏ xám trắng, lá nhẵn xanh hình trái xoan, cành non và chồi màu xanh. Cây thích hợp với không khí ẩm, loại đất ferralit đỏ vàng, thường mọc ở rừng nguyên sinh và thứ sinh ở miền Bắc và miền Trung.

Gỗ Mỡ mềm, thớ thẳng, mịn, dễ gia công, khó bị mối mọt. Gỗ Mỡ dùng chủ yếu làm nguyên liệu giấy, sản xuất ván lạng, dùng làm bút chì, làm trụ mỏ và cũng có thể đóng đồ gia dụng, làm nhà cửa.

Cây Mỡ có hoa ở đầu cành, bộ nhụy kéo dài, không có cuống nhụy, kích thước hoa từ 5 – 7 cm, hoa thơm, có 9 – 12 cánh.

So sánh hoa của Vàng tâm (trái) và Mỡ (phải)  

Còn cây Vàng tâm (tên khoa học Manglietia Phuthoensis dandyi Dandy), vỏ nhẵn hình xám bạc, cành non và chồi phủ lông tơ óng ánh màu nâu, phù hợp với khí hậu ẩm, đất chua và màu mỡ. Cây được trồng ở các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình.

Hoa Vàng tâm hình cầu, nhụy màu đỏ tía, quả hình cầu, múi cong, nhọn. Khi chín hóa gỗ màu tím nâu. Vỏ và quả Vàng tâm còn được dùng làm thuốc.

Gỗ Vàng tâm nhẹ và bền nên hay làm cung đình, nhà thờ, nhà chùa, hoành thiên, câu đối, áo quan, tượng Phật, và ngày nay làm hộp khảm trai, sơn mài, và làm tranh sơn mài.

Ngày 18.3, đại diện Thành phố Hà Nội đã có ý kiến giải thích lý do vì sao chặt hạ thay thế 6.700 cây xanh.

Theo đó, nhiều cây đã xuất hiện dấu hiệu sâu mục ở thân, gốc, rễ bị thối, dễ đổ gãy trong mùa mưa bão, nhất là cây xà cừ. Nhiều cây cong, nghiêng, phát triển không đều như phượng, cơm nguội, quếch, bàng, xà xừ, long não… ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị, an toàn giao thông, gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản của nhân dân.

Trước những ý kiến trái chiều về việc chặt hạ, thay thế cây xanh, ngày 20.3, Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội đã yêu cầu dừng chặt hạ, thay thế cây xanh trên một số tuyến phố và quản lý chặt chẽ cây xanh đô thị theo đúng quy định.

Chủ tịch Nguyễn Thế Thảo yêu cầu Sở xây dựng và các đơn vị liên quan phải kiểm điểm nghiêm túc, rút kinh nghiệm trong việc tổ chức thực hiện thời gian vừa qua.