Chưa hết trách nhiệm

Sau những scandal chấn động ở Quảng Ngãi xảy ra chỉ vài tháng trước, báo chí mới đây dẫn lời Trưởng công an huyện Sơn Tây cho biết “đã ngăn chặn được 1 trường hợp người dân mua xe gắn máy với trị giá thực khoảng 25 triệu đồng, nhưng bị chủ nợ đòi số tiền lên đến 80 triệu đồng; 1 trường hợp mượn số tiền 3 triệu đồng, nhưng bị chủ nợ đòi lấy tiền lãi 1,5 triệu đồng...”.
Cả đợt đền bù này, 164 hộ dân mất đất vì Thủy điện Đăk Đrinh được đền bù gần 70 tỷ đồng mà người nhận nhiều nhất, cũng là người mất nhiều nhất, lên tới 2,5 tỷ đồng.

Nhưng điểm đáng chú ý nhất trong câu chuyện này lại đến từ những tấm băng rôn treo ngay sát điểm trả tiền đền bù. Những tấm băng rôn quảng cáo của các đại lý xe máy đủ loại.

Tấm băng rôn cho thấy nhiều sự thật, không chỉ là chuyện những người dân ngây thơ bị lừa phỉnh cho vay những món nợ với lãi suất cắt cổ để mua xe, xây nhà, còn có một sự thật phũ phàng hơn là đất đai, là nương rẫy, là tư liệu sản xuất và cả nhà cửa bỗng biến thành… xe máy.

Khi Thủy điện Thượng Kontum được xây dựng, báo chí một ngày nào đó bỗng sừng sờ khi hàng chục chiếc xe hơi, dù cũ, được người Xê Đăng ở làng Vi Rin mua về xếp hàng dài trước cửa nhà. Hàng tỷ đồng tiền đền bù hoa màu, ruộng nương trở thành xe hơi.

Đến Thủy điện Đăk Đrinh ở Quảng Ngãi, cả xóm nghèo bỗng ngập tràn những tiếng cười khà khà khi các anh Lực, anh Lác nào đó mang khoản tiền “từ trên trời rơi xuống” xây những ngôi biệt thự để “kịp miền xuôi”, sắm những chiếc ô tô để “chở vợ con đi chơi”. Và ăn nhậu. Và ca hát. Và bị người ta cho uống rượu, lừa mua, lừa bán để cuối cùng thảm họa đã xảy ra vào đúng cái ngày lĩnh tiền: Chưa ra khỏi cổng ủy ban đã bị chủ nợ xông vào thu sạch. Và chỉ ngay ngày mai, người dân sẽ phải đối mặt ngay với thực tế phũ phàng: Không loại ô tô xe máy nào có thể chạy bằng nước lã. Không thể bớt sôi cái bụng chỉ bằng việc vắt chân chữ ngũ ngắm nghía những ngôi nhà đẹp.

Có tiền tỷ thật đấy, nhưng xóm nghèo rồi lại hoàn nghèo, như tất cả những xóm nghèo khắp các vùng thủy điện.

Nhà nước thu hồi đất, Nhà nước đền bù, Nhà nước cử công an áp tải tiền cho dân… về nhà. Thế là trách nhiệm với dân. Nhưng như thế, chưa phải là Nhà nước đã làm hết trách nhiệm của mình.