Chuyện buồn vui bên gốc đa làng

Khi tôi lớn lên, cây đa làng tôi không còn nữa. Phần vì sau những thương tích của bom đạn, sự quên lãng của một thời tất tả lo cơm áo của người nông dân thời đầu đổi mới. Nhưng, chẳng vì thế mà không có một cây đa  trong tâm hồn tôi.

Nghe các cụ kể rằng, ngày xưa có cây đa mọc ngày đầu làng, nơi giáp ranh với cánh đồng dưới bãi. Rễ đa dài như những cánh tay lực lưỡng, thân cây xù xì với những lỗ, hốc nhìn đến là kỳ quái. Có biết bao loại chim về hót trên tán cây, bao lời đốn đoán về hồn vía…Nhưng điều mà các cụ nhớ nhất là bóng mát như tiếp thêm sức mạnh cho người dân trong làng vào những ngày nắng như đổ lửa phải ra đồng.

Cây đa đầu làng (ảnh: BVP)

Sau này đi đến nhiều vùng đất, cả ở đồng bằng và miền núi, tôi đã gặp nhiều cây đa cổ thụ như thế. Có khi cây đa mọc bên ngôi đình làng để tăng thêm vẻ cổ kính, khi thì mọc chơ vơ bên đường mòn. Những bóng dáng ấy cứ ám ảnh về một cây đa trong vầng trăng cổ tích với chú Cuội, chị Hằng, là cái dấu mốc mà người đi xa quê đã nhận ra làng mình từ trên mặt đê.

Nhưng đâu chỉ có vậy, mỗi cái cây đã cùng sống với làng quê Việt qua bao đời ấy còn là chứng nhân cho bao thăng trầm, thay đổi. Bóng đa mát rượi đã thành hồn vía, thành tiếng gọi thiết tha để những ai đã từng quên lãng một nẻo quê nhà lại tìm về nơi “chôn nhau cắt rốn” bằng chính cái tín hiệu xanh từ phía xa xăm.