Chuyên gia kinh tế, ĐBQH Cao Sĩ Kiêm: Còn lẫn lộn doanh nghiệp tốt, xấu

Có nhiều ý kiến cho rằng nền kinh tế thời gian qua đã có chuyển biến khả quan, cho thấy nhiều dấu hiệu khởi sắc. Tuy nhiên, cũng có không ít ý kiến đánh giá thực chất những khó khăn vẫn còn đó, chưa có nhiều thay đổi như mong đợi và kỳ vọng. Quan điểm và nhận xét của ông về nhận xét trái chiều này?

- Tôi cho rằng nhìn về ngắn hạn thì nền kinh tế đã có những chuyển biến. Nhiều bức xúc đã được giải quyết ở một chừng mực nào đó. Chẳng hạn như trong lĩnh vực cải cách thủ tục hành chính, kéo giảm lãi suất ngân hàng, giảm thuế… Đặc biệt, nhiều chỉ số trong 9 tháng đầu năm nay tốt hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, nếu nhìn về lâu dài thì còn nhiều vấn đề. Như quá trình tái cấu trúc nền kinh tế chưa có đột phá, còn chậm, những giải pháp về vấn đề chất lượng nguồn nhân lực còn mơ hồ, khiến năng suất lao động chưa được nâng lên. Cải cách thể chế tuy đã bắt tay vào làm nhưng tác dụng cũng như kết quả chưa nhiều, có cái được nhưng vấn còn nhiều cái chưa được, nên chưa tạo được chuyển biến mang tính đột phá.

Trước thềm kỳ họp Quốc hội lần này, vấn đề tái cấu trúc nền kinh tế đang thu hút được rất nhiều sự quan tâm, theo ông, thời gian qua quá trình thực hiện tái cấu trúc nền kinh tế đã đạt được những kết quả gì?

- Nếu đánh giá từng nội dung trong tổng thể 3 nội dung của quá trình tái cấu trúc bao gồm tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước (DNNN), tái cấu trúc đầu tư công và hệ thống các ngân hàng thương mại thì lĩnh vực nào cũng có những kết quả, dù ít hay nhiều. Tuy nhiên, tái cấu trúc DNNN mới lên được đề án chung và đề án của từng ngành, từng địa phương. Trong khi chưa đạt được mục tiêu giai đoạn đầu đề ra, như việc sắp xếp doanh nghiệp chưa gắn được với mô hình tăng trưởng mới. Tập đoàn, DNNN chưa ổn định bền vững, nguy cơ phá sản vẫn tăng.

Tái cấu trúc đầu tư công thì mới ngăn chặn được việc tạm ứng, tạm chi trong quá trình đầu tư, trong khi giải pháp để giải quyết hiệu quả đầu tư lâu dài thì chưa rõ. Cũng như vậy, đối với tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, là một trong những nội dung được quyết liệt tái cấu trúc nhất trong thời gian qua thì cũng mới chỉ dừng lại ở việc tránh sự đổ vỡ cho hệ thống ngân hàng trong khi chất lượng hầu như chưa được cải thiện. Chất lượng hệ thống ngân hàng hầu như chưa được nâng lên.

Nếu được vẽ lên những mảng mầu sáng - tối trong bức tranh kinh tế 9 tháng đầu năm 2014 thì theo ông đâu sẽ là điểm sáng và còn đâu là điểm tối?

- Nhìn một cách khái quát nền kinh tế đã vượt qua được điểm khó khăn, đã có hướng chuyển biến đi lên. Nhưng tốc độ triển khai các nhiệm vụ, mục tiêu đặt ra còn chậm, chưa có đột phá nên hầu như chưa tạo ra được yếu tố chuyển biến bước ngoặt.

Khó khăn và thuận lợi của nền kinh tế đã rõ, song sức khỏe doanh nghiệp vẫn đang còn yếu. Định hướng, giải pháp của chúng ta không có gì đáng phê phán nhưng vẫn còn tình trạng có những điều đã đưa ra kiểm điểm, rút kinh nghiệm trong nhiều năm vẫn triển khai khắc phục chậm. Thứ hai, chính sách ban hành nhưng không cụ thể hóa được các điều kiện nên yếu tố thực hiện không rõ. Thứ ba, kỷ cương kỷ luật không kiên quyết, thiếu chế tài thúc ép.

Chỉ còn hơn 2 tháng nữa là kết thúc năm 2014, những giải pháp cấp bách cần phải triển khai thực hiện là những gì để có thể thúc đẩy nền kinh tế đạt được những khởi sắc, đặc biệt là trong cộng đồng doanh nghiệp và phần đông bộ phận người tiêu dùng trong xã hội?

- Có 3 giải pháp cần phải tập trung giải quyết nhanh và mạnh trong thời gian tới để nhằm tạo ra sức bật cho nền kinh tế trong những tháng cuối năm 2014. Quan trọng nhất là nút thắt về vốn ngắn hạn và dài hạn cho doanh nghiệp. Thứ hai là về cải cách hơn nữa các thủ tục hành chính bởi lâu nay vẫn chưa tạo được sự thông thoáng, chưa tạo điều kiện cho doanh nghiệp. Và cuối cùng là phải tạo được động lực cho doanh nghiệp đi lên bằng cách phải tạo ra cơ chế công khai, minh bạch, rõ ràng. Không thể để tình trạng doanh nghiệp tốt, xấu lẫn lộn như hiện nay. Phải bằng mọi giải pháp xóa bỏ được tâm lý “hòa cả làng” khiến doanh nghiệp mất lòng tin, xã hội trì trệ, không ai muốn làm ăn chân chính. Muốn vậy cần có những hành động mạnh hơn nữa, nhanh hơn nữa trong thời gian tới.

Xin cảm ơn ông!