Chuyện trước ngày chợ phiên Cán Cấu

Mới hơn 4 giờ chiều nhưng chợ thị trấn Si Ma Cai, huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai đã gần như không còn kẻ bán, người mua, những gian hàng thường ngày mở cửa 24/24 giờ nay cũng treo biển nghỉ sớm. Vàng A Sinh, trai bản Mông ở tiểu khu I, thị trấn Si Ma Cai, bảo: “Mai là thứ 7, chợ phiên Cán Cấu họp nên người ta nghỉ sớm để đi chợ phiên rồi. Lát nữa đám trai bản cũng đi chợ phiên đấy”

Tôi ngạc nhiên: “Nhưng mai mới là phiên chợ mà?” Sinh cười: “Chợ phiên mai mới họp nhưng phải đến chợ từ hôm nay mới vui. Đêm nay dân làm thắng cố, mèn mén hoạt động rồi, thanh niên chơi vui lắm. Chợ chỉ vui nhất lúc mặt trời mới mọc thôi. Thắng cố, rượu ngô, mèn mén khi ấy cũng thơm ngon nhất...”.


Trong căn nhà trình tường bằng đất sét dày tới 60cm, anh Lùng Lìn Thong, dân tộc Nùng ở bản Nàn Sán gần thị trấn Si Ma Cai đang buồn bã hơ tay bên bếp lửa, không nói không rằng cả nửa tiếng đồng hồ. Anh buồn vì bạn đi chợ Cán Cấu mà không rủ. Đêm đi ngủ, nằm bên anh Thong, hỏi chuyện mới biết: “Chiều nay mấy chàng trung niên trong bản rủ nhau sáng mai đi chợ Cán Cấu sớm. Nhưng mới 6 giờ chiều, khi Thong còn đang trên nương thì cánh bạn đã "bay" ra Cán Cấu trước”.

Tôi hỏi anh Thong: “Chợ tuần nào chả họp, vội gì?”. Thong giải thích: “Nhưng có phải tuần nào mình cũng đi được đâu. Với lại chợ dịp tết này vui lắm. Đi chợ phiên phải có bạn, phải mặc quần áo đẹp. Ngày bé tôi theo bố đi chợ phiên. Dù phải đi bộ mấy chục km nhưng đi chợ phiên luôn là phần thưởng lớn nhất của bố mẹ dành cho tôi”.

Cũng theo anh Thong thì vùng cao Lào Cai có tới cả chục cái chợ phiên: Cốc Ly (huyện Bắc Hà), Bản Phiệt (Bảo Thắng), Cao Sơn và Lùng Khấu Nhin (Mường Khương)... nhưng nổi tiếng nhất vẫn là chợ Cán Cấu, nằm giữa 2 huyện vùng cao là Bắc Hà và Si Ma Cai.

Tuy chợ chỉ là những căn lều tạm dựng trên nền đất bên đường nhưng bao năm qua nó vẫn là điểm hẹn của hàng trăm ngàn con người thuộc nhiều thế hệ các dân tộc: Mông, Dao, Giáy, Hoa... quanh vùng. Không ít người đã nên duyên vợ chồng hoặc thành bạn tình, bạn thân, bạn làm ăn mãi mãi từ những phiên chợ vùng cao Cán Cấu...

Cứ như vậy, anh Thong say sưa nói về cái chợ phiên mà mai mình sẽ đi. Tôi vỡ ra một điều, chợ vùng cao không chỉ là nơi buôn bán mà còn là nơi gặp gỡ của người dân trong vùng với đầy nét tâm linh mà ngay cả người trong cuộc cũng vội vàng, hồi hộp.