Có ai được như lão bà này: 72 tuổi làm Giám đốc, vẫn ham trồng mía

Sóng gió với cây mía

72 tuổi, vẫn nhanh nhẹn, nói cười thoăn thoắt, điện thoại reo liên tục, thường xuyên có mặt tại hiện trường, trong nhà máy… Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Quy chỉ có rất ít thời gian trò chuyện với PV Báo NTNN/Dân Việt. “Tôi cũng là người nông dân chính hiệu” – bà bắt đầu câu chuyện về những sóng gió ở đất Phú Yên.

Xe mía của nông dân chờ nhập trước cửa Nhà máy đường Rượu Vạn Phát. Ảnh: Nam Cường

Đến tháng 4.2017, Công ty TNHH Rượu Vạn Phát do bà Quy làm Tổng Giám đốc đã đứng chân sản xuất, chế biến mía đường tại huyện Sơn Hòa (Phú Yên) tròn 10 năm, giải quyết việc làm ổn định cho hơn 3.000 người, đóng góp ngân sách trên 50 tỷ đồng. Hiện tại, Nhà máy đường Vạn Phát đang có công suất ép trên 4.000 tấn mía cây/ngày, với hơn 4.500ha mía vùng nguyên liệu ký kết trực tiếp với nông dân.

Câu chuyện bắt đầu từ năm 1974, thời điểm bà Quy quyết định gắn bó với nghề kinh doanh mía đường. Từ một tiểu thương mua đi bán lại, đến năm 2001, bà đã đủ lực để xây dựng nhà máy sản xuất đường – cồn - rượu tại tỉnh Bình Định. Lợi nhuận thu được từ nhà máy này, bà sử dụng đầu tư vào nhà máy sản xuất đường, cồn  Vạn Phát tại huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên với tổng vốn đầu tư lên đến 90 tỷ đồng. Việc xây dựng nhà máy này đánh dấu một bước phát triển mới và tạo thêm nhiều cơ hội làm giàu, sự phấn khởi cho biết bao người nông dân trồng mía. Nhưng đây cũng là dự án mà Công ty Vạn Phát vướng phải không ít chông gai, ngán ngẩm. Vượt qua những chướng ngại đó, bằng bản lĩnh, nhiệt huyết và tình yêu thấm vào cây mía, bà đã từng bước đưa nhà máy đi vào hoạt động, dần ổn định và tăng công suất.

Năm 2006, nữ doanh nhân Bùi Thị Quy lại có một quyết định táo bạo khác là đầu tư hàng trăm tỷ đồng mua lại Nhà máy đường Bình Dương đang làm ăn thua lỗ và chuyển nhà máy này xuống huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang hình thành nên nhà máy mới Long Mỹ Phát có công suất 2.500 tấn mía/ngày.

Để phát triển và chủ động vùng nguyên liệu, bà đã đưa các công ty Vạn Phát, Long Mỹ Phát gắn kết với bà con trồng mía một cách thấu đáo, bằng nhiều nguyên tắc phối hợp chặt chẽ. Bà Quy chia sẻ: “Chúng tôi quan niệm mía với đường cũng như cá với nước, không thể thiếu nhau. Do đó, nhà máy đường phải gắn kết và nương nhờ vào nông dân trồng mía và ngược lại, nông dân trồng mía cũng phải thương nhà máy thì ngành mía đường mới phát triển được. Chúng tôi luôn xem người trồng mía là đối tác quan trọng hàng đầu, làm ăn với nhau phải giữ chữ tín, tôn trọng, sòng phẳng. Ví dụ như khi lấy mẫu phải lấy bình quân từ nhiều thân cây mía trên cùng một rẫy mía để xác định chữ lượng đường. Chủ rẫy mía cũng có thể mang mẫu đi nhờ đơn vị chuyên môn kiểm tra lại nếu chưa tin cậy. Vì thế việc công ty chúng tôi có thể mua mía giá cao, bán đường giá thấp là rất dễ hiểu vì luôn mua được tận gốc, bán tận ngọn”.

Buổi đầu khó khăn nguyên liệu, bà Quy đã đôn đáo đi tìm thuê đất khắp nơi để đầu tư trồng mía phục vụ nhà máy chế biến đường. Tiếp đó là các thương vụ chuyển nhượng đất trồng mía, xây dựng nhà máy đã vấp phải khá nhiều thủ tục pháp lý, tranh chấp vô cùng phức tạp. Rồi bà trực tiếp đến gặp từng hộ nông dân để ký kết hợp tác cung ứng, bao tiêu mía cây. Thế nhưng lại gặp phải “cuộc chiến” tranh chấp vùng nguyên liệu khốc liệt của các nhà máy đường lân cận…

Bà Quy tâm sự, việc đầu tư lắp đặt nhà máy đã tốn kém, khó khăn trăm bề, nhưng khi tạo lập vùng nguyên liệu lại càng  căng thẳng hơn. Bà phải trực tiếp đi thương thảo với nhiều bên. Rồi đi gõ cửa nhiều cấp ngành liên quan để tháo gỡ các thủ tục pháp lý về đất đai, quy định vùng nguyên liệu.

Sòng phẳng với nông dân

Bà Bùi Thị Quy trong phân xưởng đóng gói đường kết tinh Vạn Phát. Ảnh: Nam Cường

Theo bà Quy, mía là cây cần vốn đầu tư lớn nhưng nông dân hay thiếu tiền mặt vào đầu vụ. Vạn Phát đã thực hiện hỗ trợ trước vốn, cây giống, phân bón cho các hộ trồng mía, với lãi suất thấp hơn nhiều so với vay vốn ngân hàng. Vào vụ mía, công ty lại thu mua mía nguyên liệu của bà con với giá cao hơn so  với mặt bằng thị trường. Thế nên rất nhiều hộ trồng mía đã vui vẻ hợp tác làm ăn với Vạn Phát.

Ngoài ra, công ty còn tích cực triển khai thu mua theo hợp đồng trên những diện tích mía không có đầu tư của các nhà máy đường khác. Niên vụ này, Vạn Phát tiếp tục đầu tư trên 50 tỷ đồng cho nông dân mở rộng diện tích mía trồng mới và tái đầu tư các diện tích vụ trước; liên kết mở rộng đầu ra với bạn hàng trong và ngoài nước.

Ông Phạm Trọng Hiền (nông dân trồng mía ở Sơn Hòa) cho biết: “Từ khi Nhà máy đường Vạn Phát đi vào hoạt động, người trồng mía địa phương có thêm sự lựa chọn chỗ bán sản phẩm. Bởi có thêm nơi mua thì giá cả sản phẩm sẽ không bị o ép, dễ dàng tiêu thụ hơn trước. Tôi thấy cách Vạn Phát trực tiếp ký kết mua bán mía với nông dân rất hợp lý. Hai bên đều sòng phẳng, tôn trọng nhau để cùng phát triển”.

Ông Trần Hữu Thế - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên, Trưởng ban điều hành mía đường Phú Yên nhận xét, doanh nghiệp Vạn Phát đã vượt nhiều khó khăn để phát triển chế biến mía đường tại địa phương. Tỉnh đã tạo điều kiện để Công ty Vạn Phát thực hiện đầu tư hoạt động sản xuất, như: Giải quyết các thủ tục về đất đai, bảo đảm cấp điện cho nhà máy hoạt động, tạo điều kiện để công ty thu mua nguyên liệu trên phần diện tích đã đầu tư...

Hiện nay, Vạn Phát đang phát triển dây chuyền sản xuất ổn định đường kết tinh và sản phẩm cồn. Vạn Phát cũng đã lập dự án tiếp tục sản xuất các sản phẩm gas, CO2, rượu và phân vi sinh tổng hợp. Riêng vấn đề quy hoạch lại toàn bộ vùng nguyên liệu mía, tỉnh Phú Yên vẫn chưa thực hiện được.