Đọc sách cùng bạn: Hà Nội năm mùa phách

Hà Nội ngàn năm Thăng Long. Hà Nội năm cửa ô. Hà Nội ba sáu phố phường. Hà Nội mười hai mùa hoa. Và Hà Nội năm mùa phách. 

Người gõ những nhịp phách này về Hà Nội là Từ Hồng Sơn. Chàng trai tuổi 8x đời đầu như có một duyên nợ tiền kiếp với Thăng Long – Hà Nội để khi viết thành thơ anh hóa cổ tích huyền thoại cả một miền nhớ thương của mình dành cho chốn kinh kỳ thuở trước và thủ đô bây giờ qua những ký ức hoài niệm phố phường của những ngày thơ bé. 

Anh sẽ gõ năm mùa nhịp phách ngũ hành về Hà Nội. Đã có Hà Nội mùa thổ phách (2015). Nay là Hà Nội mùa mộc phách. Rồi sẽ là Hà Nội mùa thủy phách, kim phách, hỏa phách. Mỗi mùa trong một tập năm mươi bài thơ. Bài nào cũng là Hà Nội tràn trề hình ảnh và tình cảm rất riêng, rất khác, được nhìn từ tâm cảm của một chàng trai Hà Nội nay sống ở Sài Gòn.

"Ấu thơ hữu hạn, giờ mới hiểu / Hà Nội sơ thì lén trốn ta…" nên Từ Hồng Sơn nhớ thương, yêu mến phục dựng Hà Nội bằng cách lạ hóa Hà Nội trên từng góc phố, trong từng cảnh phố, sâu từng tình phố. Này đây rằm phố thu: "Hà Nội nở na rao ru chợ / Quang gánh cân mùa ngấn da vai", hai câu thơ thật tình thật gợi, làm cho phố bỗng mềm đi trong hương thu. Này đây duyên phố tháng ba: "Em vặn thỏi son bôi môi ngói / Hà Nội thẹn thò ngó gương sương / Hàng rong úp nón che quà muộn / Tàu điện trả ga bật pháo hoa" khiến người thơ ao ước "Làm sao gửi được chiêm bao ấy / Đóng tem giấc ngủ suốt một thời". Này đây màu da phố: "Lột chùm bồ kết chà tóc rối / Nhãn hái năm nào tay dính hoa / Lùa mười ngón nhụy vào trong ngực / Da phố hít thơm thở phập phồng" để "phố chiều mình, ưu ái ghép ngõ đôi". Này đây… nhiều lắm những ấn tượng và hồi ức tuổi thơ được gọi dậy thành hình khối, màu sắc, hương vị trong những bài thơ Hà Nội phố của Từ Hồng Sơn. Anh viết trong tâm niệm "Ôi tuổi nhỏ không hề là bất tử / Nhưng qua rồi mới thấy vẫn thần tiên". 

Và đó là những nhịp phách Hà Nội của anh, ngân nga. Nhưng phách đây còn có thể hiểu là hồn vía của kinh thành xưa, phố phường nay trong ký ức của một chàng trai biết nghe nhìn, cảm nhận và lưu giữ mãi trong mình hình hài và hương sắc, mùi vị của Hà Nội. "Mình còn trẻ vì miền Hàng cổ kính", câu thơ nói ra được cái chất của người và cảnh Hà Nội. 

Ở Sài Gòn nhớ về Hà Nội, "ám ảnh chân dung Hà Nội cũ", thơ Từ Hồng Sơn bảng lảng khói sương, nhòa mờ không gian thời gian, cho người đọc đắm mình vào một khung cảnh đầy chất lịch sử văn hóa, giăng mắc từ xa xưa đến tận hôm nay. 

Nhưng có một nhân vật cụ thể được anh nói đến rất thực, rất đời, với những tình cảm yêu thương xúc động, ở cả tập trước và tập này, đó là người bà. Tôi muốn dẫn trọn ra đây bài thơ "Bếp của bà" như một minh chứng.

Nắng xuyên giàn mướp rơi nườm nượp

Phố bỗng xanh hơn bởi có vườn

Nhớ canh bà nấu thơm dân dã

Nửa nắm cơm đùn cũng ngon vui

Dưa cà nhà muối thơm chum sứ

Rau muống bướm bèo dính nhẩn nha

Xùm xụp tép tôm rây rổ rá

Cua múa giương càng cắp xóc tre

Xắt khế, thớt xòe sao đơn sắc

Vân gỗ ngấm mùi say nhựa hoa

Ốc bò lổm ngổm quanh lưng chậu

Giã lạc, chày rung, hạt vỡ giòn

Bữa chiều Hà Nội cong cong đũa

Chiếu trải cói sờn mẻ mẻ mâm

Tóc bà trăng trắng màu khói bếp

Đầm ấm trong tôi tuổi ấu mùa

Bài thơ đã dựng dậy cả một cảnh sống đơn sơ, đạm bạc của bà cháu giữa một thời sống khó khăn như hiển hiện trước mắt người đọc nhờ sự chọn chữ, chọn tiếng, chọn hình, chọn thanh rất bình dị và tinh tế của tác giả.

Đó cũng là một phẩm chất của thơ Từ Hồng Sơn. Anh là một người làm nghề mỹ thuật và viết thơ theo kiểu đồng dao. Đọc thơ anh có thể cảm được cái thú của những cách nói, những hình ảnh, những kết hợp từ bất ngờ, khác lạ. Như là "ngõ hát trên da gạch vỡ eo thì". Như là "phố ủ cặn mùa trong kén ngõ". Như là "ngõ cõng ban mai chơi nhảy nắng / mây đổ đè nhau khảm trắng thềm / ngực sông căng chật phù sa chín / cúc dệt áo đê vá víu vàng". Như là "lá gọt tháp long lanh mùa ửng chậm". Như là "hong tóc cả chiều thơm phố tôi". Còn nhiều nữa những từ những câu tác giả đã viết khác, lạ. Hà Nội trong thơ anh, vì thế, đã được lạ hóa, đưa đến cho người đọc sự cảm nhận mới mẻ và tinh khôi hơn về một thành phố đã hơn nghìn năm tuổi, đã từng là kinh thành và đang là thủ đô. Tinh khôi, đúng vậy, bởi vì có thể ta đã mòn nhẵn cái nhìn phố phường hàng ngày, chợt đọc thơ mà gột rửa được sự mòn chán ấy của cái nhìn. Với riêng những người sống ở Hà Nội lâu năm, hay là lâu đời làm dân Hà Nội, đọc tập thơ này cũng như các tập khác sẽ tiếp tục ra theo mạch năm mùa phách cho Hà Nội của Từ Hồng Sơn chắc hẳn sẽ đồng cảm và chia sẻ cùng tác giả.

Vì ai cũng có một tuổi thơ và ai cũng muốn có được cho mình một tấm vé về tuổi thơ. Từ Hồng Sơn làm thơ là tự mình đưa mình về tuổi thơ ngày bé dại ấy, biết đâu thơ anh chẳng là tấm vé cho ai đó khác trở lại tuổi thơ mình. "Nếu có thể cho ta xin lấy lại / Dù viển vông nhưng vẫn cứ nằn nì / Nắm Hà Nội đòi nũng nà nũng nịu / Trả một thời nguyên vẹn với hàng Em". Bao nhiêu phố Hàng ở Hà Nội, nay có thêm một hàng Em, và đó là Thơ. Thơ cho ta giữa những ngày thu Hà Nội nay được sống với một Hà Nội xưa cũ với nhiều luyến tiếc và day dứt.

Hẹn bạn lần tới với một cuốn sách mới khác.

Hà Nội mùa thu