Giấc mơ ô tô Việt Nam: 20 năm sau liệu có thể hiện thực hóa?

Giấc mơ ô tô Việt Nam: 20 năm sau liệu có thể hiện thực hóa? (Ảnh: IT)

Mới chỉ làm được xe tải, xe khách

Ngày 12.10, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội thảo “Công nghiệp ô tô và cơ hội phát triển mạng lưới sản xuất tại Việt Nam, với sự tham gia của các bộ, ngành, địa phương và hầu hết các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh ô tô, các doanh nghiệp công nghiệp phụ trợ để tìm ra phương hướng hiện thực hóa giấc mơ ô tô Việt Nam nhưng kết quả vẫn bế tắc.   

Để có cái nhìn tổng quan về ngành công nghiệp ô tô sau 20 năm phát triển, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, trước đó Chính phủ đã chỉ đạo thành lập một Tổ công tác đặc biệt, trong đó chủ đạo là Bộ Công Thương để tiến hành khảo sát thực tế, xuống tận các doanh nghiệp sản xuất ô tô, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, qua đó đã có một báo cáo toàn diện về ngành công nghiệp ô tô để trình Thủ tướng Chính phủ.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước vẫn chưa đạt được tiêu chí của ngành sản xuất ô tô thực sự, phần lớn mới ở mức độ lắp ráp đơn giản, dây chuyền sản xuất chủ yếu chỉ gồm 4 công đoạn chính là hàn, sơn, lắp ráp, kiểm tra.

Bên cạnh việc không xây dựng được ngành công nghiệp ô tô, giá bán xe tại Việt Nam vẫn ở mức cao gấp hơn 2 lần so với các nước trong khu vực. Mặt khác, chất lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước mặc dù đã được cải thiện nhưng vẫn không bằng xe nhập khẩu. Chưa tạo được sự hợp tác - liên kết và chuyên môn hoá giữa các doanh nghiệp trong sản xuất- lắp ráp ô tô và sản xuất phụ tùng linh kiện. Chưa hình thành được hệ thống các nhà cung cấp nguyên vật liệu và sản xuất linh kiện quy mô lớn.

Bộ Công Thương cũng thừa nhận thất bại trong việc nâng tỷ lệ nội địa hóa xe dưới 9 chỗ. Bộ từng xây dựng mục tiêu tỷ lệ nội địa hóa là 40% vào năm 2005 và 60% vào năm 2010. Tuy nhiên đến hiện tại chỉ đạt bình quân 7-10%.

Là một trong những doanh nghiệp sản xuất ô tô trong nước thành công, nhưng đại diện Công ty Cổ phần ô tô Trường Hải (Thaco) cũng thừa nhận: Mới chỉ dám đầu tư vào sản xuất phân khúc ô tô tải và xe khách giường nằm. Dự kiến, năm 2018 sẽ xuất khẩu xe khách và xe tải còn xe ô tô con thì vẫn phải chờ tới các hãng lớn khác. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, hiện Thaco cũng mới chỉ đạt được tỉ lệ nội địa hóa khoảng 15%.

20 năm sau, giấc mơ ô tô Mede in Việt Nam liệu có thành hiện thực (Ảnh: IT)

Ô tô Made in Việt Nam là ý chí quốc gia

Nói về giấc mơ ô tô Việt Nam, ôngg Đào Phan Long - Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam (VAMI) băn khoăn, “20 năm phát triển ô tô chúng ta đã thất bại, liệu 20 năm tiếp theo có hiện thực hóa giấc mơ này được không?”.

Theo ông Long, Vinaxuki đã thất bại khi chuyển sang làm xe con, giờ chỉ còn hi vọng vào sự quyết tâm và hướng đi mới của Vinfat. “Việc sản xuất ô tô mang thương hiệu Việt Nam là ý chí quốc gia chứ không chỉ ý chí của riêng bất cứ doanh nghiệp nào. Do đó, tôi mong các nhà hoạch định chính sách, cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp trong 10 năm qua đã có nỗ lực đầu tư và lĩnh vực công nghiệp ô tô”, ông Long nói. Cũng theo ông Long, mục tiêu nội địa hóa 60 – 90% nhưng phải lựa chọn, đừng hi vọng bộ phận nào của ô tô chúng ta cũng làm được.

Ông Toru Kinoshita - Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng: Công nghiệp hỗ trợ ô tô chỉ có thể phát triển được khi thị trường ô tô đủ lớn và việc sản xuất xe có thể duy trì và phát triển được. “Cần phải duy trì sự tăng trưởng ổn định của thị trường, gồm cả các giải pháp hạn chế tác động tiêu cực lên thị trường như phát triển cơ sở hạ tầng… muốn ô tô phát triển mà giao thông không đáp ứng được thì làm được ô tô cũng chẳng biết bán cho ai”.

Ở một khía cạnh khác, ông Phan Đăng Tuất -  Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cho rằng, không nên coi công nghiệp ô tô là một ngành, mà phải là một nền công nghiệp. Ngành công nghiệp ô tô là ngành công nghiệp công nghệ cao, và là động lực phát triển nhiều ngành nghề hỗ trợ khác như cơ khí, điện, điện tử, nhựa, cao su, kính, tin học, tự động hóa…  Do đó, nếu chỉ coi là một ngành để xây dựng chính sách là sẽ không đầy đủ.

Mặc dù, hầu hết các doanh nghiệp, chuyên gia, nhà quản lý đều cho rằng, mấu chốt của ngành ô tô để thành công là phải liên kết lại với nhau, một doanh nghiệp đơn lẻ không thể tự làm được trọn vẹn một chiếc ô tô. Tuy nhiên, việc liên kết như thế nào, cần có cơ chế, chính sách gì để hỗ trợ, khuyến khích cho các doanh nghiệp phụ trợ, các doanh nghiệp liên kết với nhau thì bao nhiêu năm nay vẫn bế tắc.

Nói về giải pháp để hiện thực hóa giấc mơ ô tô, Thứ Trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho rằng: “Theo tôi, chúng ta nên làm những gì vừa sức và phù hợp với thực tiễn. Chỉ cần xác định tầm quan trọng của ngành công nghiệp ô tô ở mức nào, từ đó đề ra chính sách phù hợp, đồng bộ và quan trọng nhất là ổn định”.  Về chính sách, ông Đỗ Thắng Hải cũng cho rằng, có nên hỗ trợ cho tất cả các doanh nghiệp hay tập trung vào ưu tiên đối tượng nào để hỗ trợ trước? “Tô nghĩ, nên uu tiên hỗ trợ doanh nghiệp lớn trước thì mới kéo theo sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ. Còn từ trước tới nay, chúng ta thường chỉ hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ”, ông Hải nói.