Gỡ "thẻ vàng" IUU: Nghiêm minh xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh việc yêu cầu tập trung cao điểm xử lý các hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU).

EC đánh giá đã có chuyển biến tích cực

Ngày 23/10/2017, EC có thông báo áp dụng biện pháp cảnh báo "thẻ vàng" đối với sản phẩm hải sản khai thác xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU. Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, nguyên nhân đến nay Việt Nam chưa gỡ được thẻ vàng dù đã tích cực tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đồng bộ, quyết liệt chống khai thác IUU và đạt được nhiều kết quả quan trọng được EC ghi nhận đánh giá cao, là do tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài để đánh bắt trái phép vẫn còn diễn biến phức tạp. 

Từ đầu năm 2023 đến 8/8/2023 tiếp tục xảy ra 26 tàu/166 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý. "EC khẳng định không gỡ cảnh báo "thẻ vàng" nếu không chấm dứt tình trạng này" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, công tác xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác trong nước, đặc biệt là nhập khẩu còn nhiều tồn tại, bất cập, vẫn chưa đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc của EC. 

Công tác thực thi pháp luật, xử lý, xử phạt các hành vi khai thác IUU tại một số địa phương rất yếu kém, thiếu trách nhiệm và chưa thống nhất, đồng bộ; đặc biệt là vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển…

Sau lần thanh tra thứ 3 (tháng 10/2022), Đoàn thanh tra EC vẫn tiếp tục khuyến nghị thực hiện 4 nhóm vấn đề bao gồm: Khung pháp lý; quản lý đội tàu, theo dõi, kiểm tra kiểm soát tàu cá; truy xuất nguồn gốc; thực thi pháp luật.

Tập trung các giải pháp để gỡ "thẻ vàng"

Để gỡ cảnh báo "thẻ vàng" IUU, trong báo cáo, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan nêu ra nhiều giải pháp. Thứ nhất, thực hiện các biện pháp mạnh, kiên quyết ngăn chặn từ nay trở đi không để xảy ra tình trạng tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Theo đó, Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Bộ NNPTNT, các bộ, ngành, địa phương có liên quan tập trung cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển; kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến qua các đồn/trạm biên phòng tuyến biển phải đảm bảo đủ các điều kiện theo quy định; điều tra, xử phạt triệt để các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; trường hợp đủ căn cứ xử lý hình sự, tiến hành điều tra, truy tố theo quy định.

Cùng với Bộ Công an điều tra, xử lý, truy tố hình sự các tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. 

 Nghiêm cấm các chủ nậu, vựa, cơ sở/doanh nghiệp thu, mua sản phẩm thủy sản khai thác từ tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, tàu chuyển tải thực hiện chuyển tải sản phẩm thủy sản khai thác từ tàu cá khai thác bất hợp pháp.

Thứ hai, thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; kiểm soát nguyên liệu thủy sản khai thác nhập khẩu, đặc biệt nhập khẩu bằng tàu container; tổ chức thực hiện nghiêm việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng; tuân thủ đúng quy định việc xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác đảm bảo theo chuỗi.

Thứ ba, tập trung cao điểm xử lý các hành vi vi phạm IUU. Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề xuất việc các Bộ: Quốc phòng, NNPTNT và UBND các tỉnh, thành phố ven biển trực thuộc T.Ư chỉ đạo các lực lượng thực thi pháp luật (Biên phòng, Cảnh sát biển, Kiểm ngư, Thanh tra thủy sản…) tăng cường tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, nhất là việc sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật theo quy định để xác định vi phạm, thu thập bằng chứng, chứng cứ, xử lý nghiêm vi phạm khai thác IUU; kiên quyết ngăn chặn, xử lý nghiêm tàu cá không đủ điều kiện tham gia hoạt động khai thác thủy sản.

Điều tra, xác minh, xử phạt 100% các trường hợp: tàu cá ngắt kết nối thiết bị VMS trên 10 ngày, ngắt kết nối thường xuyên khi khai thác trên biển, và vượt ranh giới trên biển theo quy định. 

Thường xuyên thanh tra, kiểm tra công vụ, kịp thời chấn chỉnh, kiểm điểm trách nhiệm, điều động, luân chuyển cán bộ không đủ năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai các nhiệm vụ được giao; kiên quyết xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao, không tuân thủ chỉ đạo, hướng dẫn của cấp trên gây ảnh hưởng nỗ lực gỡ cảnh báo "thẻ vàng" của cả nước

Thứ tư, tăng cường công tác truyền thông, nâng cao hiệu quả phối hợp, bảo đảm nguồn lực. Tiếp tục thông tin, truyền thông, tuyên truyền, tập huấn, vận động cộng đồng ngư dân ven biển và các tổ chức, cá nhân có liên quan tuân thủ các quy định pháp luật về IUU, phối hợp với các lực lượng chức năng có liên quan kịp thời phát hiện, tố giác, xử lý các hành vi khai thác IUU.

"Thứ năm, các hội, hiệp hội thủy sản, doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản kiên quyết từ chối thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác IUU. Phối hợp với các cơ quan chức năng để cung cấp thông tin, xử lý nghiêm các doanh nghiệp thủy sản làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay, dung túng cho hành vi khai thác IUU" – Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu.