Ký ức Hà Nội: Ấn tượng về người Tràng An

Hà Nội thời nay trong mắt thế hệ trẻ như tôi vừa náo nhiệt, xô bồ, vừa đông đúc, vội vã, người Hà Nội vừa sôi động vừa bận rộn. Nhưng đâu đó vẫn xuất hiện những con người nhẹ nhàng, lịch sự như một bản tính ăn sâu vào trong máu, sự thanh lịch ấy không phải tập luyện mà thành, cũng chẳng phải giáo dục mà có, sự thanh lịch ấy đến từ di truyền xuất thân người Tràng An - người Hà Nội gốc.

Người Tràng An thời nay rất khó bắt gặp, đặc biệt là trong thế hệ trẻ bùng nổ cá tính như hiện tại. Hình tượng người Hà Nội chính gốc mà tôi bắt gặp đều là thấy qua những lời kể từ thầy cô, từ ông bà, bố mẹ. Trong những lời kể ấy, hiện lên những con người kín đáo, nhẹ nhàng, lễ nghĩa, phép tắc rất chuẩn chỉnh. Họ mang những nét nền nã theo cách riêng, cảm giác như thoạt nhìn vài cử chỉ, lời nói có thể thấy rõ được.

Một cô giáo tiếng Anh của tôi từng kể về lần tới chơi nhà đồng nghiệp là người Tràng An ở phố cổ. Ngôi nhà nhỏ nhưng giản dị, ấm cúng, người mẹ đồng nghiệp của cô ra đón rất niềm nở mà nho nhã, dịu dàng. Cô nói cảm giác lúc ấy rất hồi hộp, từng tiếng bước chân, nói chuyện đều nhẹ nhàng hết mức, dường như là tiếng thì thầm nho nhỏ.  

Một buổi thưởng trà đón khách của người Tràng An cũng có thể khiến ta thầm thán phục bởi sự cầu kì mà tinh tế ở từng hành động. Sau khi lọc trà hai lần, người chủ sẽ rót mỗi ly một ít trà xong một vòng lại rót tiếp một ít theo một vòng tuần hoàn đến khi lượng trà trong ly vừa đủ. 

Việc này giúp trà bớt nóng và vị trà của mỗi ly đều như nhau bởi lẽ khi rót từng ly một ly nào rót gần cuối ấm trà sẽ chát hơn những ly trà rót khi ấm đầy. Đặc biệt là những cử chỉ giữ nắp ấm trà hay xoay tay cầm về phía mỗi người và cách cầm ly trà như búp sen của người Hà Nội gốc cũng toát lên sự thanh tao và cẩn trọng.

Hà Nội thời nay phố cổ cũng bắt đầu náo nhiệt, những khu vui chơi, trung tâm thương mại dần xuất hiện nhiều hơn bên cạnh những ngôi nhà cũ kỹ, cổ kính thay cho những cửa tiệm cổ truyền hay những nét văn hoá vẫn được bảo tồn một cách cầm chừng. 

Số ít những người Tràng An bây giờ cũng đang cố gắng gìn giữ và lưu truyền những nếp sống của Thủ đô một thời dù biết rất mong manh. Ta chẳng thể biết được dấu ấn của người Hà Nội gốc sẽ tồn tại ngoài đời mấy thập kỷ hay thế hệ nữa, chỉ biết những dấu ấn ấy ngày càng phai nhạt dần. Cũng chẳng biết được mấy nữa thôi, những dấu ấn ấy liệu có phải chỉ còn trong dòng lịch sử, trong trái tim và kí ức của mảnh đất Thủ đô Hà Nội này.