NATO- Nga đàm phán bế tắc, nguy cơ chiến tranh Ukraine

Các quyết định được đưa ra tại cuộc họp của Hội đồng NATO-Nga ngày 13/1, cuộc họp đầu tiên thuộc loại này trong hơn hai năm. Việc phái đoàn của Nga không bước ra khỏi cuộc đàm phán và vẫn để ngỏ triển vọng về các cuộc gặp trong tương lai mặc dù phương Tây từ chối các yêu cầu của được coi là những ghi nhận tích cực trong một tuần họp cấp cao nhằm ngăn chặn một cuộc tấn công đáng sợ của Nga vào Ukraine.

Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn NATO rút quân và thiết bị quân sự khỏi các quốc gia láng giềng với Nga, bao gồm Ukraine và các đồng minh NATO như Estonia, Latvia và Lithuania. Ông Putin cũng muốn liên minh quân sự 30 quốc gia nhất trí không kết nạp thêm bất kỳ thành viên nào.

Cuộc họp được tổ chức vì Nga đã tập trung ước tính 100.000 quân sẵn sàng chiến đấu, xe tăng và thiết bị quân sự hạng nặng gần biên giới phía đông Ukraine. Nga đã phủ nhận rằng họ có kế hoạch mới để tấn công nước láng giềng và ngược lại, cáo buộc phương Tây đe dọa an ninh của Moscow.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg, người chủ trì cuộc họp, cho biết các quốc gia NATO và phái viên Nga đều "bày tỏ sự cần thiết phải nối lại đối thoại và tìm hiểu lịch trình các cuộc họp trong tương lai."

Ông Stoltenberg cho biết NATO rất mong muốn thảo luận về các cách ngăn chặn các sự cố quân sự nguy hiểm, giảm thiểu các mối đe dọa trên không gian mạng, cũng như thảo luận về việc kiểm soát vũ khí và giải trừ quân bị, bao gồm cả việc đặt ra các giới hạn đã thỏa thuận đối với việc triển khai tên lửa.

Nhưng Stoltenberg nói rằng bất kỳ cuộc đàm phán nào về Ukraine sẽ không dễ dàng. Nga sáp nhập Bán đảo Crimea từ Ukraine vào năm 2014 và ủng hộ lực lượng ly khai ở miền đông Ukraine. Trong những năm kể từ đó, giao tranh ở đó đã giết chết hơn 14.000 người và tàn phá trung tâm công nghiệp của Ukraine, được gọi là Donbass.

"Có sự khác biệt đáng kể giữa các đồng minh NATO và Nga về vấn đề này" về khả năng Ukraine gia nhập NATO, Stoltenberg nói với các phóng viên sau những gì ông nói là "một cuộc trao đổi rất nghiêm túc và trực tiếp" với Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko và Thứ trưởng Quốc phòng Alexander Fomin. Stoltenberg nói thêm: "Có một nguy cơ thực sự đối với xung đột vũ trang mới ở châu Âu.

Stoltenberg nhấn mạnh rằng Ukraine có quyền quyết định các thỏa thuận an ninh trong tương lai của mình và NATO sẽ tiếp tục mở cửa cho các thành viên mới, từ chối yêu cầu chính của Putin rằng tổ chức quân sự này phải ngừng mở rộng.

"Không ai khác có điều gì để nói và tất nhiên, Nga không có quyền phủ quyết",  ông Stoltenberg nói.

Nga làm gì nếu ngoại giao là không đủ?

Trong khi đó, ông Grushko cũng cho biết Moscow sẽ sử dụng các biện pháp quân sự để vô hiệu hóa các mối đe dọa an ninh nếu ngoại giao tỏ ra không đủ.

Bình luận viên Natacha Butler của Al Jazeera nói rằng việc cho phép Nga ngăn cản Ukraine gia nhập NATO một ngày nào đó là điều mà liên minh này không thể thực hiện được. "Đây là vấn đề cơ bản của cuộc họp này", Butler cho biết.

Phát biểu sau cuộc họp tại trụ sở NATO ở Brussels, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman tái khẳng định rằng một số yêu cầu an ninh của Putin "chỉ đơn giản là không bắt đầu".

Bà nói với các phóng viên sau gần 4 giờ đàm phán: "Chúng tôi sẽ không đóng chặt cửa đối với chính sách mở cửa của NATO. "Chúng tôi sẽ không đồng ý rằng NATO không thể mở rộng thêm nữa."

Mặc dù lưu ý rằng "leo thang không tạo điều kiện tối ưu cho ngoại giao" , Sherman cũng bày tỏ sự lạc quan, cho rằng Moscow không bác bỏ ý định đàm phán thêm.

Trong số các đề xuất của Nga bị từ chối ngày hôm qua 12/1, có một dự thảo thỏa thuận với các nước NATO và đề nghị một hiệp ước giữa Nga và Mỹ.

Thỏa thuận sẽ yêu cầu NATO dừng tất cả các kế hoạch thành viên, không chỉ với Ukraine, và giảm quy mô sự hiện diện của nó ở các quốc gia gần biên giới với Nga. Đổi lại, Nga sẽ cam kết hạn chế các trò chơi chiến tranh của mình và chấm dứt các hành động thù địch ở cấp độ thấp như sự cố máy bay hú.

Việc tán thành một thỏa thuận như vậy đồng nghĩa với việc NATO từ bỏ nguyên lý chính của hiệp ước thành lập, theo đó liên minh có thể mời bất kỳ quốc gia châu Âu nào có thiện chí tham gia có thể đóng góp vào an ninh ở khu vực Bắc Đại Tây Dương và thực hiện các nghĩa vụ của tư cách thành viên.

Hãng thông tấn Interfax dẫn lời Thứ trưởng Quốc phòng Nga Fomin cho biết việc NATO "phớt lờ" các đề xuất an ninh của Nga đã tạo ra nguy cơ xảy ra "sự cố và xung đột".

Hội đồng Nga-NATO được thành lập cách đây hai thập kỷ, nhưng các cuộc họp đầy đủ đã tạm dừng khi Nga sáp nhập Bán đảo Crimea cách đây 7 năm. Hai bên chỉ gặp nhau một cách lẻ tẻ kể từ đó, lần cuối cùng là vào tháng 7/2019.