Khủng hoảng giá lợn: Ngành lợn có hi vọng gì từ thị trường Trung Quốc?

Một trang trại chăn nuôi heo ở Đồng Nai. Ảnh: TL

Năm 2016, Bộ Nông nghiệp Trung Quốc công bố kế hoạch 5 năm lần thứ 13 cho ngành nông nghiệp. Theo đó, một trong những nội dung chính của kế hoạch này là cải thiện việc bảo vệ môi trường bằng cách di dời các trang trại chăn nuôi heo gần nguồn cung cấp nước và khu đông dân cư. Như vậy, các trang trại chăn nuôi heo của Trung Quốc sẽ hầu như không còn được phát triển tại các tỉnh phía Đông Nam mà dịch chuyển sang khu vực phía Tây và Đông Bắc.

Vùng Đông Bắc cũng là vùng vành đai trồng bắp lớn nhất của Trung Quốc nên việc dịch chuyển các trang trại chăn nuôi về vùng này được xem là tạo điều kiện giảm giá thức ăn chăn nuôi do bắp là mặt hàng chiếm tỷ trọng tới 70% trong chăn nuôi heo tại Trung Quốc.

Ngay trong những tháng đầu năm 2017, những trang trại chăn nuôi heo nằm trong vùng kiểm soát phát triển (vùng Đông Nam và các tỉnh lân cận thủ đô Bắc Kinh) buộc phải di dời hoặc phá hủy. Những con số báo cáo ban đầu cho thấy, việc di dời hoặc phá hủy các trại trong vùng kiểm soát phát triển có thể làm giảm đàn heo thịt khoảng 3,6 triệu con. Tại những vùng có kinh tế phát triển như Giang Tô (Jiangsu) hay Chiết Giang (Zhejiang), đàn heo đã giảm khoảng 50%. Trong năm 2017, những vùng vốn chăn nuôi heo lớn của Trung Quốc như Quảng Đông, Sơn Đông hay Giang Tô cam kết sẽ xóa bỏ toàn bộ các trại chăn nuôi heo.

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), tổng đàn heo nái của Trung Quốc sụt giảm khá mạnh trong năm 2015 và 2016 do ảnh hưởng của dịch bệnh, thời tiết và những kiểm soát chặt chẽ của chính phủ nước này về vấn đề môi trường. Trong năm 2016, đàn heo nái của Trung Quốc chỉ còn 40 triệu con, giảm hơn 10 triệu con (tương đương 20%) so với mức đỉnh đạt được vào năm 2013. Việc giá thịt heo tăng mạnh trong năm 2015, 2016 và giá thức ăn chăn nuôi xuống thấp đã từng khiến thị trường kỳ vọng đàn heo nái của Trung Quốc sẽ hồi phục trở lại trong năm 2017.

Tuy nhiên, do những tác động từ kế hoạch năm năm lần thứ 13 về việc dịch chuyển vùng chăn nuôi heo nói trên, Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo, đàn heo nái của Trung Quốc năm 2017 sẽ tiếp tục sụt giảm, còn khoảng 38 triệu con.

Sản lượng thịt heo xẻ tại Trung Quốc năm 2017 cũng được dự báo giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2012 do giảm cả về đàn nái lẫn đàn thịt. So với năm 2016, sản lượng thịt xẻ của Trung Quốc giảm khoảng 3,9% (tương đương mức giảm gần 2,1 triệu tấn).

Việc sản lượng thịt xẻ tại Trung Quốc giảm mạnh kể từ năm 2015 kéo giá thịt heo nội địa tăng cao đã khiến cho nhập khẩu thịt đông lạnh của nước này tăng mạnh trong năm 2016 và có thể cả năm 2017. Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, nhập khẩu thịt heo đông lạnh của nước này trong năm 2016 đạt hơn 1,6 triệu tấn, tăng gấp 2,1 lần so với năm 2015. Xu hướng tăng nhập khẩu thịt heo đông lạnh vẫn được duy trì trong năm 2017 khi lượng nhập khẩu hai tháng đầu năm đạt hơn 220.000 nghìn tấn, tăng gần 30% so với cùng kỳ 2016.

Hiện Trung Quốc chủ yếu nhập khẩu thịt heo đông lạnh từ các nước khu vực EU, Mỹ và Canada. Tuy nhiên, từ năm 2016 trở lại đây, nước này cũng  bắt đầu đẩy mạnh nhập khẩu thịt heo từ Brazil.

Vốn là loại thịt được tiêu thụ nhiều nhất tại Trung Quốc (chiếm tỷ trọng 60%) nhưng tiêu thụ thịt heo tại Trung Quốc kể từ năm 2014 trở lại đây có xu hướng giảm do tầng lớp dân cư có thu nhập trung bình và cao chuyển sang sử dụng thịt bò, thịt cừu và hải sản thay thế cho thịt heo. Do đó, mặc dù sản lượng thịt nội địa của Trung Quốc tiếp tục giảm trong năm 2017 nhưng với sự tăng lên trong nhập khẩu thịt và sự suy giảm của tiêu thụ thịt heo thì giá thịt heo tại Trung Quốc được dự báo sẽ khó tăng đột biến như năm 2014 và 2015.

Giá heo hơi tại Trung Quốc cũng diễn biến theo tình hình trên: tăng mạnh kể từ đầu năm 2015 đến giữa năm 2016 sau đó quay đầu giảm mạnh.

Nguồn cung thịt suy giảm đã đẩy giá heo hơi tại thị trường Trung Quốc tăng liên tục kể từ đầu năm 2015 và đạt đỉnh vào tháng 6-2016. Tại thời điểm tháng 6-2016, giá heo hơi tại Trung Quốc đạt 20,58 nhân dân tệ/ki lô gam (tương đương gần 70.000 đồng/ki lô gam), tăng tới gần 70% so với đầu năm 2015. Tuy nhiên, kể từ tháng 7-2016 trở lại đây, giá heo hơi tại Trung Quốc liên tục giảm do nhập khẩu thịt heo đông lạnh tăng mạnh, bù đắp cho sự thiếu hụt từ nguồn cung nội địa. Tính đến hết tháng 3-2017, giá heo hơi tại Trung Quốc chỉ còn 16,78 nhân dân tệ/kg (tương đương 56.000 đồng/ki lô gam), giảm tới gần 20% so với mức đỉnh được thiết lập vào tháng 6-2016.

Xu hướng giảm giá thịt heo tại Trung Quốc vẫn đang tiếp tục trong tháng 4-2017 khi nguồn cung thịt ra thị trường tăng trong khi nhu cầu tiêu thụ chậm lại. Từ đầu năm 2017, do có nhiều trại heo lớn tại Trung Quốc bị buộc phải phá hủy hoặc di dời ra khỏi những vùng bị kiểm soát phát triển nên nguồn cung thịt ra thị trường tăng khá mạnh.