Nghệ sĩ Ưu tú là ca sĩ nhạc nhẹ đầu tiên ở miền Bắc sống ra sao từ khi con trai nổi tiếng qua đời?

Nghệ sĩ Ưu tú được mệnh danh là "giai nhân" làng nhạc thập niên 80

Từ năm 1984 đến 2023 đã có 10 đợt phong, truy tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú cho 1849 nghệ sĩ hoạt động trong các lĩnh vực: sân khấu, âm nhạc, điện ảnh, múa, phát thanh – truyền hình. Trong đợt phong tặng đầu tiên (1984), theo quyết định số 44/CT ngày 25-1-1984, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Văn Đồng đã ký phong tặng cho 149 nghệ sĩ. Đợt phong tặng này cũng có nhiều tên tuổi của làng nhạc Việt như: Thương Huyền, Linh Nhâm, Lê Dung, Quý Dương, Tường Vi, Trung Kiên, Kiều Hưng, Vũ Dậu…

Nghệ sĩ Ưu tú Vũ Dậu – người được mệnh danh là "mỹ nhân nhạc đỏ" được phong tặng danh hiệu cao quý đợt đầu tiên này là một người khá đặc biệt. Bà sinh ra trong một gia đình gốc Hà Nội, có cha là chủ hãng buôn ngũ cốc nổi tiếng Hà thành thời bấy giờ. Cha bà rất yêu văn nghệ nên đã động viên và tạo mọi điều kiện để Vũ Dậu theo con đường ca hát. Nhờ có sự ủng hộ của cha mà Vũ Dậu được bén duyên với nghệ thuật từ sớm. Năm 13 tuổi, bà đã là một trong những thành viên của Đội Sơn Ca thuộc Đài Tiếng nói Việt Nam. Lúc đang theo học trung học Việt Đức Hà Nội, bà đã được gọi vào Đoàn Ca múa Trung ương (nay là Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam).

Ở tuổi đôi mươi, nghệ sĩ Vũ Dậu mang lời ca tiếng hát đi phục vụ đồng bào và chiến sĩ trên mọi nẻo đường đất nước. Năm 1965, bà có mặt trong đoàn nghệ sĩ miền Bắc đầu tiên vào tuyến lửa Quảng Trị. Trời không chỉ phú cho nghệ sĩ Vũ Dậu giọng hát đặc biệt mà còn phú cho bà một nhan sắc rất yêu kiều, lộng lẫy… Vì thế mà đến tận bây giờ vẫn có nhiều người xem bà như "mỹ nhân" của làng nhạc thập niên 70, 80. Tuy xinh đẹp nhưng vì bản tính nhút nhát và rụt rè nên một thời gian dài Vũ Dậu chỉ hát với tốp ca, không dám hát đơn ca. Mãi đến 1972, bà mới dám tách khỏi tốp ca để hát đơn ca.

Ca khúc đầu tiên bà hát đơn là bản dân ca Trèo lên trái núi thiên thai do nghệ sĩ Đinh Thìn đệm bằng sáo trúc. Ở thập niên 80, nghệ sĩ Vũ Dậu cùng với Mạnh Hà, Thúy Hà... là những ca sĩ đầu tiên hát nhạc nhẹ tại miền Bắc. Họ hát những bài hát của Việt Nam, Liên Xô, Triều Tiên… với phong cách mới mẻ mà về sau gọi là nhạc nhẹ. Nghệ sĩ Vũ Dậu đã thể hiện thành công hàng loạt ca khúc nhạc cách mạng và trữ tình như: Cô gái mở đường, Cô gái Sài Gòn đi tải đạn, Trường Sơn đông Trường Sơn tây, Đôi dép Bác Hồ; Hành khúc ngày và đêm, Những ánh sao đêm, Đêm nay anh ở đâu...

Thành công vang dội nhất của nghệ sĩ gốc Hà Thành là việc thể hiện tốt nhất các nhạc phẩm của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu. Đây đã trở thành dấu ấn quan trọng trong con đường ca hát của bà. Chính các ca khúc này đã đi vào lòng người và là tiền đề giúp bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú ngay đợt đầu tiên.

Nghệ sĩ Vũ Dậu còn là ca sĩ đầu tiên của miền Bắc được quay phim màu và xuất hiện trên sóng truyền hình của Đài Truyền hình Việt Nam. Bà đã được mời quay một chương trình gồm các sáng tác của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu. Tiếc là năm 1989, khi mới 45 tuổi thì bà đã quyết định giải nghệ và mưu sinh với công việc kinh doanh.

Tuổi xế chiều lặng lẽ... sau khi con trai duy nhất qua đời

Năm 20 tuổi, nghệ sĩ Vũ Dậu kết hôn với nghệ sĩ đàn bầu Phạm Ngọc Hướng, người hơn bà 9 tuổi, cũng là người thầy dẫn dắt bà trong sự nghiệp. Năm 1967, bà có con trai đầu lòng là nhạc sĩ Ngọc Châu, tác giả của hàng loạt ca khúc "ăn khách" cuối thập niên 90, đầu thập niên 2000 như: Thì thầm mùa xuân, Chiều xuân, Mặt trời dịu êm, Cô Tấm ngày nay, Ngây thơ... Năm 1983, Vũ Dậu sinh con thứ hai là nữ ca sĩ Khánh Linh. Quyết định giải nghệ ca hát, chuyển sang kinh doanh để cải thiện đời sống kinh tế khi mới 45 tuổi là một quyết định táo bạo của NSƯT Vũ Dậu.

Chia sẻ với Dân Việt, ca sĩ Khánh Linh cho biết: "Lúc mẹ tôi nghỉ hưu, tôi còn đang học mẫu giáo. Mẹ nghỉ hưu sớm quá, lúc đó mới 45 tuổi, chỉ hơn tôi bây giờ có mấy tuổi. Khi một người nghệ sĩ quyết định gác lại tất cả đam mê về nghỉ hưu thì trong tay không có gì cả. Mẹ đã xoay xở mọi cách để kiếm tiền, nuôi anh em chúng tôi ăn học. Lúc đó, anh Châu mới 20 tuổi, tôi mới 5 tuổi nên cuộc sống gia đình rất khó khăn. Nhìn lại những ngày tháng đó, tôi thấy mẹ tôi đã rất dũng cảm khi dám lao vào kinh doanh với con số không. Chưa có nghệ sĩ nào dám kinh doanh như thế. Vốn liếng không có, quan hệ không có và kinh nghiệm thương trường cũng không".

Theo Khánh Linh, sau khi nhạc sĩ Ngọc Châu qua đời, nghệ sĩ Vũ Dậu phải đối diện với một cú sốc tâm lý rất lớn. Sức khỏe của bà vốn đã yếu nay lại càng yếu hơn. Nỗi đau mất đi đứa con trai duy nhất gần như khiến bà ngã khuỵu một thời gian. Bà sống khép kín và lặng lẽ hơn. Cách đây không lâu, nghệ sĩ Vũ Dậu phải trải qua một cuộc đại phẫu thuật. Nhờ sự chăm sóc của vợ chồng ca sĩ Khánh Linh nên sức khỏe của bà đã khá hơn.

"Tôi biết ơn sự kiên cường của mẹ. Quan trọng là tôi quyết định mọi thứ liên quan đến mẹ trong việc chữa trị. Tôi không hối hận vì thúc đẩy và giúp mẹ dũng cảm hơn khi đối mặt với bệnh tật và rất mừng vì mẹ đã vượt qua. 3 năm qua, nhà tôi có quá nhiều chuyện xảy ra và tất cả những gì tôi có thể giúp mẹ là an ủi tinh thần và chăm lo sức khỏe để bà vững vàng hơn. Tôi vững vàng thì mẹ tôi mới vững vàng. Tôi mừng vì có mẹ", Khánh Linh nghẹn ngào nói.

Khánh Linh nói rằng, nghệ sĩ Vũ Dậu và nghệ sĩ Ngọc Hướng đều rất tự hào về hai con của mình. Cả hai cũng mãn nguyện khi các con đã thắp tiếp ước mơ của bố mẹ.

"Mẹ là người mang đến cho anh Châu và tôi nhiều thứ, đặc biệt là quan điểm làm nghề. Cả bố mẹ đều là người yêu nghề tuyệt đối, có sự khó tính với nghề và không bao giờ muốn điều gì khác ngoài cái đẹp của âm nhạc và cuộc sống hiện tại. Điều đó đã tác động và ảnh hưởng rất nhiều tới anh Châu và tôi. Tôi nghĩ đó là điều đương nhiên và có sẵn trong trái tim và con đường làm nghề của mình", Khánh Linh bày tỏ.

Nữ ca sĩ cũng thổ lộ thêm rằng: "Bố mẹ rất tự hào khi anh Châu cũng đạt được những thành tựu nhất định trong sự nghiệp và tôi cũng thế. Tôi nghĩ, anh em tôi đã thắp tiếp ước mơ của mẹ đó là kế tiếp truyền thống nghệ thuật của gia đình. Trước đó, khi bước chân vào trường Nhạc viện Hà Nội, tôi đã hứa với mẹ là sẽ học thật tốt vì mẹ rất yêu nghệ thuật và đó chính là tôi đã thực hiện ước mơ của mẹ".

Nghệ sĩ Vũ Dậu cũng từng chia sẻ rằng: "Có thể nói, tôi là một trong những thế hệ đầu tiên đặt viên gạch cho nền nhạc nhẹ Việt Nam. Khánh Linh cũng hát nhạc nhẹ và là tầng lớp kế cận. Tôi hay nói với Châu và Linh rằng, sứ mệnh của các con là làm sao để nền nhạc nhẹ phát triển và thăng hoa. Các cháu đã làm và bây giờ chúng đã được công chúng đón nhận, đây là điều đáng tự hào và vui mừng".

Chia sẻ thêm với Dân Việt, ca sĩ Khánh Linh cho biết rằng, dù chị đã ngoài 40 tuổi, đã có con lớn và gia đình riêng nhưng lúc nào nghệ sĩ Vũ Dậu cũng xem chị như trẻ con. Lúc nào bà cũng lo lắng, sắp xếp và dặn dò con gái từng li từng tí một. Có vẻ như sau khi nhạc sĩ Ngọc Châu mất, nữ nghệ sĩ dành hết mọi tình yêu thương và sự quan tâm cho con gái. Vì thế, nếu để nói một điều duy nhất với mẹ thì Khánh Linh luôn muốn nói với mẹ rằng "Con đã lớn" để mẹ không phải lo lắng quá nhiều, sống những năm tháng tuổi già thật an nhiên, tự tại.