Người giữ hồn của núi

Bản Kợp, xã Húc Nghì (Đakrông) nằm sâu giữa rừng già, cách đường Hồ Chí Minh 10km, đường vào bản chỉ đủ đặt bàn chân người.

Võ Hôm - người giữ hồn của núi.

Kho báu sống

Nhà sàn của Vỗ Hôm ở ngay cạnh con đường dẫn vào trung tâm bản Kợp. Trong nhà hầu như có đầy đủ các loại nhạc cụ của người Vân Kiều như sáo khui, Taril, Amam, đàn ống Pluơ, khèn bè, khèn môi...

Vỗ Hôm đãi khách bằng hết những làn điệu của người Vân Kiều quê ông. Làn điệu Oát hoà cùng tiếng sáo Taril cất lên khi lần đầu trai gái hẹn hò tình tự; hay làn điệu Tà Oát kể về thân phận lứa đôi khi tình duyên trắc trở; làn điệu Sa Nớt và sáo khui để những người lớn tuổi nói về nhân tình thế thái... Độc đáo nhất trong những làn điệu ấy là tiếng khèn Amam. Tiếng khèn được ví như khúc dạo đầu ướm hỏi lòng nhau của những đôi trai gái tuổi dựng vợ, gả chồng… Nói như Vỗ Hôm, đó là nụ hôn của núi rừng mang hàm ý "thụ thụ bất thân" của những đôi trai gái tìm hiểu nhau.

Xưa người Vân Kiều thường thổi khèn vào những lúc hội xuân, tết lúa mới… Vỗ Hôm bộc bạch: "Các loại khèn này tuy được làm từ các vật liệu quen thuộc như tre nứa, gỗ, xương và sừng gia súc, hoặc sang hơn là bạc hay đồng... nhưng việc sử dụng chúng để tạo thành âm thanh, điệu nhạc có cung bậc để biểu lộ tình cảm con người là chuyện chẳng hề đơn giản".

Mối tình âm nhạc

Thời trai trẻ, vì phải lòng cô sơn nữ thích ca hát nên ông đã âm thầm băng rừng, vượt suối tìm thầy học cách chế tác và biểu diễn các loại nhạc cụ để làm đẹp lòng người mình yêu. Ngày chàng trai Vỗ Hôm mang bên mình cây khèn Amam, khèn bè, sáo khui, đàn ống Pluơ trở về thì cô sơn nữ đã đi lấy chồng bên kia dãy núi Ka ưi.

Vỗ Hôm đang dạy các thanh niên trong bản học khèn.

Mấy chục năm qua, mỗi khi chiều về Vỗ Hôm vẫn thường hướng mắt về ngọn núi Ka ưi xa mờ, đắm mình trong làn điệu của cây khèn đã trở thành tri kỷ. Tình yêu đã trở thành nhịp cầu để ông gắn bó duyên nợ dài lâu với âm nhạc và các loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc mình đến tận bây giờ.

Năm nay, Vỗ Hôm đã bước qua tuổi 81. Cái chân leo dốc xem chừng đã mỏi nhưng ông vẫn miệt mài đi hết bản này sang bản khác để truyền nghề cho con cháu. Vỗ Hôm nói: "Là già làng, mình phải có trách nhiệm truyền cái hay, cái đẹp của tổ tiên lại cho con cháu". Có nhiều chàng trai Vân Kiều khi tận mắt chứng kiến tài nghệ âm nhạc của Vỗ Hôm đã quyết tâm theo ông để học cho bằng được cách "làm cho cái cây biết hát". Đến nay có gần 20 thanh niên từ các bản làng lân cận theo Vỗ Hôm, 5 người đã thành thạo tiếng khèn bè, sáo khui, đàn ống Pluơ... Vỗ Hôm vui lắm. Nhưng ông vẫn đau đáu bấy nay là điệu khèn Amam vẫn chưa có nghệ nhân nối nghề.

Ánh mắt của ông chợt buồn mông lung nhìn ra ngoài cửa sổ, ở đó những đứa trẻ Pa Cô đang tụ tập bám quanh đưa nhìn khách lạ. Gió từ chân dãy Ka ưi mơn man hoàng hôn tím sẫm. Trong âm thanh vi vút của tiếng khèn Amam có nhịp đập con tim cháy hết mình của già Vỗ Hôm. 

Uyên Minh