Người trẻ Indonesia làm giàu từ TikTok

Giống như nhiều gia đình ở quận Cicalengka, Tây Java, Inggit Pambudi và vợ là Mudya Ayu kiếm sống bằng nghề bán khăn trùm đầu.

Khăn trùm đầu là một mặt hàng phổ biến ở Indonesia, nơi đa số theo đạo Hồi.

Hầu hết sản phẩm của Cicalengka phục vụ cho các thị trường bán buôn truyền thống trên khắp quốc gia Đông Nam Á nhưng Pambudi và vợ của anh lại lựa chọn một chiến lược tiếp thị hiện đại hơn. Sử dụng nền tảng TikTok, cặp đôi bán sản phẩm của họ trong các buổi phát sóng trực tiếp.

Pambudi (25 tuổi) nói với Al Jazeera: "Chúng tôi thậm chí không mở bất kỳ cửa hàng nào. Khi tôi biết rằng mình có thể phát trực tiếp và bán sản phẩm của mình trên TikTok, tôi đã nghĩ rằng đó là một cơ hội tốt".

TikTok cực kỳ phổ biến ở Indonesia, quốc gia đông dân thứ tư thế giới với hơn 275 triệu người. Tính đến tháng 7, nền tảng truyền thông xã hội Trung Quốc đã ghi nhận có 106,9 triệu người dùng trưởng thành ở Indonesia, biến quốc gia này trở thành thị trường lớn thứ hai của ứng dụng sau Mỹ.

TikTok xuất hiện ở Indonesia vào năm 2017. Nền tảng bắt đầu gây bão trong lĩnh vực thương mại điện tử của đất nước vào năm 2021, sau khi ra mắt chức năng thương mại điện tử phát trực tiếp trong tháng Ramadan.

Trong tháng lễ này, lượng người xem của ứng dụng đạt đỉnh cao hơn bình thường vì nhiều người Hồi giáo thức từ rất sớm để ăn bữa cuối cùng trong ngày trước khi nhịn ăn.

Chính trong tháng Ramadan năm ngoái, TikTok đã liên hệ với Pambudi.

"Một người làm truyền thông cho TikTok đã liên hệ với tôi. Anh ấy nói với tôi rằng tôi có thể mua sắm trực tiếp trên nền tảng này", Pambudi nói.

Vào thời điểm đó, Pambudi bán được khoảng 1.000 chiếc khăn trùm đầu mỗi tháng. Anh không xa lạ gì với việc mua hàng qua mạng. Kể từ năm 2018, anh đã thử các thị trường trực tuyến khác nhau để bán các sản phẩm của Hijab Mudy Mudy, với giá bán lẻ từ khoảng nửa xu đến 3 USD/chiếc.

"Người quản lý đã đào tạo chúng tôi cách phát trực tiếp. Từ cách sử dụng các tính năng, chọn phông nền, ánh sáng, thiết bị và phải nói gì với khách hàng", Pambudi nói. "Toàn bộ khóa đào tạo của chúng tôi mất khoảng 5 tháng".

Với Pambudi phía sau máy quay và Ayu trên màn hình, cặp đôi bắt đầu bằng phát trực tiếp mỗi ngày vào buổi sáng và buổi chiều. Tuy nhiên, họ sớm phát hiện ra rằng phát trực tiếp vào ban đêm mang lại cho họ nhiều doanh thu hơn.

"Chúng tôi đã thử phát trực tiếp sau 8 giờ tối. Đó là khi mọi người đã đi làm về, hoàn thành Isha (cầu nguyện buổi tối). Thông thường, họ chỉ ở nhà thư giãn và lướt điện thoại", Pambudi nói. "Việc bán hàng thực sự tốt. Mọi người mua liên tục. Ban đầu, chúng tôi kết thúc phiên livestream trước 11 giờ tối. Nhưng rồi chúng tôi quyết định tiếp tục cho đến giờ Fajr (cầu nguyện buổi sáng), và những phản hồi thật tuyệt vời".

Pambudi cho biết sáng sớm trước bình minh thường là thời gian cao điểm nhất, với hàng trăm người xem tham gia buổi phát sóng. Trong các sự kiện đặc biệt như Ngày mua sắm trực tuyến quốc gia, lượng người xem có thể lên tới hàng nghìn.

Pambudi hiện bán được tới 30.000 chiếc khăn trùm đầu mỗi tháng – tăng gấp 30 lần so với những ngày trước khi anh tham gia TikTok.

"Tôi hiện có 10 người thay phiên nhau phát trực tiếp", anh nói. "Chúng tôi có ba ca mỗi ngày, mỗi ca tám tiếng".

Mua sắm trực tuyến là một ngành kinh doanh đang phát triển ở Indonesia.

Trong một cuộc khảo sát gần đây của công ty nghiên cứu thị trường Ipsos, 71% người tiêu dùng Indonesia cho biết họ đã tham gia các sự kiện mua sắm trực tuyến, trong đó 56% tiết lộ đã mua hàng.

Đối với gần 65 triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMB) của Indonesia – 98% trong số đó là doanh nghiệp siêu nhỏ với doanh thu hàng năm dưới 300 triệu rupiah Indonesia (19.500 USD) – xu hướng này có thể mở ra cơ hội tìm kiếm khách hàng mới trong bối cảnh chính phủ hướng tới kỹ thuật số hóa.

Theo Semuel Abrijani Pangerapan, Tổng Giám đốc Ứng dụng Công nghệ Thông tin và Truyền thông tại Bộ Công nghệ Thông tin và Truyền thông Indonesia, khoảng 21 triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ của Indonesia tiếp thị sản phẩm của họ trên các thị trường trực tuyến.

Đến năm 2024, chính phủ hy vọng sẽ có ít nhất 30 triệu SMB trực tuyến.

"Việc tích hợp kỹ thuật số vẫn là một thách thức đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Indonesia", ông Pangerapan nói với Al Jazeera khi thảo luận về nỗ lực thúc đẩy kỹ thuật số của chính phủ trong những năm gần đây. "Điều quan trọng đối với chúng tôi là vạch ra các nhu cầu về công nghệ kỹ thuật số và cung cấp chương trình đào tạo cũng như cơ sở vật chất phù hợp để đẩy nhanh việc áp dụng kỹ thuật số. Điều này bao gồm việc cung cấp người cố vấn, mô-đun đào tạo, bộ công cụ và ứng dụng cho SMB, được trải rộng khắp các hòn đảo ở Indonesia".

TikTok hy vọng những bước đột phá gần đây của họ vào thương mại điện tử sẽ là cú huých cần thiết cho quá trình chuyển đổi kỹ thuật số của nền kinh tế Indonesia.

"Chúng tôi đang chứng kiến ngày càng nhiều SMB từ các ngành khác nhau ở Indonesia tham gia TikTok và sử dụng những tính năng có sẵn trong ứng dụng để quảng bá doanh nghiệp của họ", Esme Lean, người đứng đầu bộ phận Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại TikTok APAC, nói với Al Jazeera .

"Những công cụ này giúp tạo sân chơi bình đẳng, ngay cả khi việc tạo nội dung và tổ chức các phiên phát sóng trực tiếp ban đầu không được coi là thế mạnh cốt lõi của SMB", Lean nói về phương pháp "mua sắm giải trí" trên TikTok.

Đến từ thành phố Mojokerto, Đông Java, Regi Oktaviana đã mô tả những cách giúp cho việc phát trực tiếp trở nên hấp dẫn với người xem.

"Việc duy trì giao tiếp bằng mắt là điều bắt buộc. Vì vậy, mặc dù về mặt kỹ thuật, bạn đang nói chuyện với máy quay, nhưng bạn phải đảm bảo rằng mắt mình không nhìn lung tung", Oktaviana nói với Al Jazeera. 

"Bạn có thể pha trò trong khi phát trực tiếp nhưng bạn cũng cần biết thông tin chi tiết về những gì bạn đang bán, để bạn có thể trả lời bất kỳ câu hỏi nào của người xem", cô lưu ý.

Giống như Pambudi, Oktaviana là một trong nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ phát trực tiếp hàng ngày trên TikTok.

Cô là chủ sở hữu của Oktaviana Tas Grosir, một doanh nghiệp bán buôn bán túi xách nữ. Ra mắt vào năm 2013, công việc kinh doanh của cô đã phát triển gấp nhiều lần kể từ khi cô bắt đầu phát trực tiếp vào năm ngoái.

Theo Oktaviana, doanh số bán hàng của cô ấy đã tăng 50% kể từ khi cô ấy bắt đầu thực hiện các phiên trực tiếp. Điều này đã khuyến khích cô ấy liên tục kéo dài thời gian phát trực tiếp của mình, hiện lên tới 20 giờ mỗi ngày.

"Tôi có 10 người thay nhau phát trực tiếp", doanh nhân 29 tuổi nói. "Giờ đây, chúng tôi có thể bán tới 120.000 chiếc túi mỗi tháng. Bên cạnh đó, chúng tôi đã tăng từ 2 xưởng may sang 25 xưởng để có thể đáp ứng nhu cầu đơn hàng mỗi tháng".

Oktaviana cho biết hiện cô dành phần lớn thời gian để liên tục cải thiện các hoạt động kỹ thuật số của mình.

Tuy nhiên, điều này không phải là không có thách thức.

"Tốc độ Internet vẫn là một vấn đề dai dẳng. Tôi đã thay đổi nhà cung cấp ba lần vì cho đến nay, chúng tôi vẫn chưa tìm thấy bất kỳ nhà mạng nào trong thị trấn có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu của chúng tôi", Oktaviana nói. "Bây giờ còn tệ hơn khi đang là mùa mưa ở Mojokerto. Việc cắt điện xảy ra thường xuyên, làm gián đoạn các phiên phát sóng".